Wyż baryczny ścisnął lód i wydłużył oficjalny sezon roztopów

Ośrodek wysokiego ciśnienia w drugiej dekadzie września stał się przyczyną do podtrzymania sezonu topnienia, ale nie do końca.

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w dniach 12-18 września 2019 roku. AMSR2, University of Bremen

Wyż baryczny doprowadził do zagęszczenia lodu morskiego na Oceanie Arktycznym, co pokazuje powyższa animacja, oraz wykres obok. Odpowiedzialny jest za to wiatr generowany przez wyż baryczny, który tym samym zmniejszył zasięg lodu morskiego, ale jednocześnie zwiększył jego koncentrację (stosunek powierzchni lodu do obszaru zajmowanej na danym obszarze wod morskiej. Przykładowo na 1 kilometrze kwadratowym powierzchnia kry lodowe zajmuje 0,8 km², woda między krą 0,2 km² - koncentracja lodu wynosi więc 80%. 100% to zasięg lodu na tym obszarze. W ciągu kilku dni koncentracja ta poszybowała mocno w górę. 

 Średnie ciśnienie atmosferyczne nad Oceanem Arktycznym w dniach 12-17 września 2019, oraz odchylenia temperatur od średniej 1981-2010. NOAA/ESRL

Wyż baryczny utrzymuje się nad centralną częścią Arktyki od kilku dni. Ruch układu barycznego, a szczególnie jego położenie nad czapą polarną spowodowało, że lód zaczął przemieszczać się w kierunkach północnych. Rezultatem było jego wycofywanie się, a tym samym przesuwanie się jego granicy na północ. De facto wydłużyło to sezon roztopów. Działanie wyżu wydaje się być korzystne, co zobaczymy na ostatnim wykresie, ale jednocześnie panowały i wciąż w tej chwili panują wysokie temperatury. Rosnące odchylenia są związane z początkiem zamarzania, a im więcej się stopi lodu latem, tym większe będą potem zawirowania temperaturowe. Działa tu sam wyż, poprzez wychładzanie się wody tam, gdzie jest ona najchłodniejsza i akurat nie występują chmury, oraz adwekcje ciepła, m.in nad obszar Svalbardu, bo tam jeszcze w sierpniu znajdowało się sporo lodu. Mapa obok pokazuje odchylenia temperaturowe powierzchni arktycznych wód. Te zaczynają już zamarzać, ale tam, gdzie lód występował najdłużej w sezonie roztopów. Do zamarzania m.in. ekstremalnie ciepłego Morza Czukockiego jest jeszcze daleka droga.

 Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2019 roku względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Wykres NSIDC przedstawia rezultat działania wyżu. 18 września zasięg lodu spadł do 4,15 mln km². To wartość bardzo zbliżona do tej z 2016 i 2007 roku. Oficjalnie przyjęto, że rok 2007 został zdeklasowany przez 2016, ten rok może zdeklasować wyżej wymienione lata. Ale ze względu na ryzyko błędu pomiarów (pomiar zakłócają gęste chmury) należy mówić tu ex aequo, a więc wszystkie te trzy lata wspólnie zajmują drugie miejsce - średnio nieco ponad 4,1 mln km². Ten sezon jeśli chodzi o zasięg lodu możliwe, że jeszcze się nie zakończył definitywnie. 

Powierzchnia lodu morskiego w 2019 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Tak naprawdę sezon zamarzania zaczął już dawno temu, bo 6 września. 5 września minimum powierzchni wyniosło 2,91 mln km² i od tamtej pory nastąpił wzrost o 124 tys. km². Te wartości, które są tu podane to średnia 5-dniowa, różnica się nieco od tego, co przedstawia powyższy wykres. I tak jak wyżej wspomniano, wyż baryczny jest odpowiedzialny za jedno i drugie. Zmniejszył zasięg, zwiększając koncentrację lodu, prowadząc do szybkiego wychłodzenia miejsc, gdzie lód zniknął najpóźniej. Zamarzły szczeliny, przerwy między krami lodowymi. Stąd właśnie na mapie obok możemy zobaczyć że duża część czapy polarnej jest zaznaczono na niebiesko. Czerwone są obrzeża, bo tam znajduje woda o temperaturze nie pozwalającej na zamarzanie. 

Szybki wzrost powierzchni może oznaczać też wczesne minimum objętości lodu mimo iż ten wciąż w niektórych miejscach topi się od spodu.