Złowieszcza gardziel

Lód w Arktyce znalazł nową drogę ujścia, to Cieśnina Naresa, leżąca między Grenlandią a wyspami Archipelagu Arktycznego. Choć jest wąska, to stanowi ważny czynnik w redukcji lodu morskiego, szczególnie gdy weźmiemy moment otwarcia cieśniny. Zwykle ma to miejsce latem, ale czasem zdarza się wiosną, głównie pod koniec maja. Bywają lata, kiedy cieśnina staje się drożna znacznie wcześniej, bo już w kwietniu. Ostatni raz było tak w 2009 roku. W drugiej połowie kwietnia lód zaczął znikać z Cieśniny Naresa. W tym roku było podobnie. Sęk w tym, że w 2009 roku lodu było znacznie więcej niż teraz. Podobnie w 2007 roku, kiedy Cieśnina Naresa zaczęła otwierać się w maju i pod koniec miesiąca była już drożna, co oznaczało wywóz lodu na wody Morza Baffina.

Cieśnina Naresa widoczna w prawej części zdjęcia, 26 maja 2017 roku. NASA Worldview

W tym roku jest to poważny problem, bo w grę wchodzi mała ilość lodu. Choć cieśnina jest wąska, to nie znaczy, że jej fakt drożności nie ma znaczenia. Szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę moment jej otwarcia. Weźmy na przykład rok 2012, wtedy cieśnina zaczęła się otwierać w połowie czerwca, za sprawą wysokich temperatur powietrza, a tym samym powstawania stanów topnienia. Otworzyła się dopiero w drugiej połowie lipca. 

 Cieśnina Naresa w dniach 21-26 maja 2017 roku. NASA Worldview

Przyczyną otwierania tej Cieśniny jest wiele czynników, czasem wystarczy tylko silny wiatr, ale trudno jest to osiągnąć bez ciepłych wód. Latem oczywiście działają wysokie temperatury powietrza. Tak czy inaczej, problem jest poważny, bo cieśnina ta godnie zaczęła zastępować Cieśninę Frama. Choć oczywiście ze względu na wielkość nie jest w stanie z nią wygrać co do ilości eksportowanego lodu. Ale to stanowi dodatkowy czynnik redukujący lód. Animacja pokazuje, że lód ewidentnie jest transportowany z obszaru Morza Lincolna do Morza Baffina, po drodze ulega stopieniu.

 Układ wiatrów w najstarszej części Arktyki, czyli tam, gdzie zwykle znajdował się gruby wieloletni lód. Earth.nullschool.net

Kiedy już Cieśnina Naresa jest drożna, to sprawa z utratą lodu staje się prosta. Układ wiatrów sprawia, że lód dostaje się w bystrza cieśniny i znika. Pokazuje to mapa ze schematem wiatru z 26 maja. Wiatr powoduje dryf paku lodowego, a że lód jest cienki, to pęka i kruszy się, co dodatkowo ułatwia jego transport. Strzałki pokazują kierunek wiatru. Niewielki wyż tak jest ustawiony, że lód jest ciągnięty właśnie do tej cieśniny. Widzimy też, że większość lodu ucieka do Cieśniny Frama. Mamy więc dwa sprawnie działające kanały odprowadzające lód. Zasięg czapy polarnej kurczy się jeszcze stosunkowo powoli, ale lada dzień może dojść do zmian. 

 Dryf lodu w Basenie Arktycznym, wzdłuż Archipelagu Arktycznego w dniach 21-26 maja 2017. NASA Worldview

Kolejna animacja jest dowodem na to, że lód w Arktyce nie jest już tak gruby jak kiedyś. Jest znacznie cieńszy. W ciągu ostatnich dni nie było w pokazanym na  powyższej mapie obszaru Arktyki silnego wiatru, nie było tam sztormów. Wiatr nie był słaby, ale nie był też silny, a mimo to lód pęka, i co więcej kruszy się - zmienia się w krę lodową. Takie rzeczy nie powinny dziać się w tej części Arktyki. Co więcej, w maju, kiedy tempo topnienia lodu dopiero zaczyna się nasilać.  

Możliwe że lód tam ma nie więcej jak trzy metry grubości. Miejscami może mieć cztery metry, ale to może być zaledwie 1% powierzchni całej czapy polarnej. Warunki dla topnienia lodu są umiarkowane. Pomijając kwestię Cieśniny Naresa, nie ma teraz rewolucji w pogodzie, oznaczającej szybkie topnienie lodu. Można mówić o szczęściu w nieszczęściu, że pogoda nie rozkręciła się zbytnio. Gdyby w czerwcu doszło do sekwencji zdarzeń pogodowych jak w 2007 czy 2012, to skutki byłyby opłakane. Czapa polarna zaczęłaby tracić lód w tempie nawet 0,2 mln km² dziennie. Bardzo możliwe, że lód stopiłby się do września poniżej 1 mln km². Przynajmniej przez najbliższe cztery dni nie będzie takich zmian pogodowych jak we wspominanych latach. Co nie znaczy, że nic nie będzie się działo. Będzie umacniać się wysokie ciśnienie, a także wzrost temperatury. Coraz więcej obszarów będzie dotykać odwilż. Mapa obok przedstawia temperatury w Arktyce 29 maja 2017. Wciąż będzie występować mróz, ale coraz więcej obszarów będzie dotykać odwilż.

Zobacz także:

• Megatopnienie w Arktyce jest cały czas realne, środa, 24 maja 2017 Z punktu widzenia prognozy pogody na najbliższe pięć dni, to jest to możliwe. Choć obecnie zasięg lodu nie jest rekordowo niski, to stan pokrywy lodowej wskazuje na to, że rekord może paść, choć nie musi.