Arctic News - zima słabnących nadziei

Początek 2019 roku w Arktyce jest zbliżony do typowych warunków, jakie o tej porze panują w Arktyce. Temperatury nie są znacząco wyższe od średniej, a w wielu miejscach nawet niższe, z kolei sam lód rozrasta się w typowym dla tego okresu tempie. Przynajmniej jeśli chodzi zasięg/powierzchnię. Animacja obok pokazuje zmiany warunków pogodowych 5-14 stycznia. 

Niestety, ze względu na polityczny kryzys w USA, który wiąże się z budżetem państwa, nie ma danych reanalizy odchyleń temperaturowych z NOAA.  

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.  

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Brak silnej presji termicznej jak w ciągu ostatnich trzech zim sprawił, że pokrywa lodowa zbliżyła się do wartości sprzed 5-15 lat. Szczególnie widać to na Morzu Beringa, na którym sytuacja jest inna niż w poprzedniej zimie. Lód zbliżył się także do Svalbardu, ale nie w pełni jest za to zamarznięte Morze Karskie. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu morskiego w dniach 31 grudnia 2018 - 14 stycznia 2019.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2019 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

W pierwszej dekadzie stycznia arktyczne wody dość szybko zamarzały, jednak w drugiej dekadzie tempo wzrostu zasięgu lodu zwolniło. Jest to typowe zachowanie w Arktyce wraz ze zbliżaniem się do marcowego minimum. 14 stycznia zasięg lodu morskiego Arktyki wyniósł 13,37 mln km², to 0,95 mln km² mniej niż wynosi średnia 1981-2010. Pokrywa lodowa jest tym samym o 6,7% mniejsza od wartości z wyżej podanej średniej. Nastąpił spadek tej różnicy w stosunku do grudnia. W połowie zeszłego miesiąca zasięg lodu morskiego był o 7,8% mniejszy od średniej wieloletniej. Rekordowe dla stycznia były lata 2017 i 2018, co pokazuje wykres. Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu wód w Arktyce względem średniej 1981-2010.

  Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2019 roku względem lat 2006-2018 i średnich dekadowych. JAXA

Dane JAXA pokazują typowe dla stycznia zmiany. Pokrywa lodowa rośnie, raz szybko a raz bardzo wolno, co jest związane z warunkami pogodowymi, i docieraniem lodu do miejsc, w których o zamarzanie jest trudnej. W zestawieniu uwzględniana jest już także średnia dotychczasowe tej dekady. Jak widzimy, korzystne warunki dla zamarzania sprawiły, że w stosunku do lat poprzednich sytuacja nie uległa zmianie. Niestety ze względu na kryzys w USA nie ma danych PIOMAS, więc trudno jest wywnioskować, czy obecne warunki dla zamarzania są rzeczywiście dobre, bo mówimy tu tylko o zasięgu. Mapa obok pokazuje obecny zasięg lodu w zestawieniu ze średnią lat 80. XX wieku dla 14 stycznia.

 Powierzchnia lodu morskiego w 2019 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia jest miarą do obliczania objętości, ale sama nie może być miarą do wyliczania, gdyż wiele zależy od temperatury atmosfery, ale i wód pod lodem. Biorąc pod uwagę zmiany z listopada i grudnia, oraz to, co dzieje się teraz należy wywnioskować, że objętość lodu jest większa niż w dwóch ostatnich latach. Z pewnością objętość lodu jest mniejsza niż w latach 2000-2015, szczególnie w przypadku okresu 2000-2010. Na mapie anomalii powierzchni widzimy wciąż spore ubytki po stronie atlantyckiej. W całej zresztą Arktyce granica lodu przebiega dalej na północ niż kiedyś.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

Z danych przedstawionych na powyższym zestawieniu wynika, że zamarzanie w Arktyce przebiega dość dobrze, ale powierzchnia lodu takich mórz jak Morze Karskie i Beringa wciąż jest mniejsza niż być powinna.

Skumulowany wskaźnik stopniodni chłodu (FDD) w Arktyce w kolejnych latach oraz średniej z poprzednich dekad. Na osi poziomej – kolejne miesiące sezonu, od września do czerwca. Poziome linie przerywane (50cm, 100cm, 150cm, 200cm) pokazują odpowiadają progom wymaganym do powstania warstwy lodu odpowiednich grubości. DMI, grafika Nico Sun

Warunki dla zamarzania są dobre, bo nie ma ekstremalnych zdarzeń, jak na przykład te z przełomu 2015-16 roku. Powierzchnia lodu rośnie z typową dla tego okresu prędkością, ale mimo to tempo zamarzania nie jest w stanie nadrobić strat. Musiałyby zaistnieć takie same warunki przez kolejne dwa trzy lata, a także słabe sezony topnienia, by powrócić od stanu sprzed. Na animacji obok widzimy, że mimo podziału wiru polarnego, nad Oceanem Arktycznym panują niskie temperatury, co jest związane z często występującymi ośrodkami wysokiego ciśnienia.

  Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2019 roku względem  średniej 1958-2002. DMI

Działania wyżów barycznych sprawiło, że temperatury w Arktyce są niskie. Ostatnio doszło do spadku, co ilustruje powyższy wykres. W grę wchodzą także także sąsiadujące z centralnym wyżem układy. Na przykład w pierwszej dekadzie stycznia niż znad Morza Karskiego i półwyspu Tajmyr zaciągnął mroźne masy powietrza, co przyczyniło się do wzrostu zlodzenia na wyżej wymienionym akwenie. W chwili obecnej nad obszar Oceanu Arktycznego dostają się cieplejsze masy powietrza, co pokazuje mapa obok. Na zachodzie Kanady jest około -5^oC, a na zachodzie Alaski od -1^oC do +1^oC. W konsekwencji czego nad Ocean Arktyczny zamiast bardzo mroźnego powietrza znad wychłodzonego kontynentu zaczęło płynąć cieplejsze powietrze. To efekt działania wyżu znad centrum Oceanu Arktycznego. Wyż pierw zaciągał bardzo mroźne masy powietrza, ale temperatura nad zachodnią Kanadą i Alaską w końcu wzrosła, więc płynąć zaczęło ciepło. Taka sytuacja w czerwcu oznaczałaby pogrom w arktycznym lodzie. Między 9 a 13 stycznia w Arktyce występował dodatni dipol arktyczny. 

 Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 14-15 stycznia w latach 2014-2019. DMI

Warunki pogodowe wpłynęły także na temperatury wód. Ale mimo to, woda cały czas jest cieplejsza niż być powinna, co wpływa na tempo przyrostu lodu, szczególnie widać to po stronie Oceanu Atlantyckiego. Tylko dzięki stale wiejącym w danym miejscu wiatrom, niosącym też mroźne powietrze jak nad Morzem Beringa, lód może zwiększać swoje rozmiary. Gdyby tak nie było, gdy nie było presji ze strony pogody, odchylenia powierzchni/zasięgu lodu przebiłyby to, co miało miejsce w dwóch ostatnich latach. Animacja obok pokazuje, że po stronie Oceanu Atlantyckiego temperatury nie spadają prawie w ogóle. Spadek widoczny jest jedynie przy samym lodzie. Poza tym, zwiększanie się powierzchni lodu odbywa się na siłę, co pokazują na końcu zdjęcia satelitarne.

 Grubość lodu morskiego w latach 2012-2019 dla 14 stycznia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

W tym roku, jeśli chodzi o styczeń grubość pokrywy lodowej wygląda lepiej niż w 2017 roku, ale gorzej niż w 2018. Nie mówiąc już o latach wcześniejszych. 4-5 lat temu o tej porze uformowany był spory obszar grubego lodu. Przede megatopnieniem z 2012 roku jedna czwarta czapy polarnej Oceanu Arktycznego była zajęta przed 3-5 metrowy lód. Teraz ten lód zajmuje ułamek tego, co kilka lat temu. Znaczny obszar czapy polarnej zajmuje teraz lód, które ledwie ma metr grubości. Za dwa miesiące zacznie się kolejna ryzykowna gra. Patrząc na animacje obok (kliknij, aby powiększyć) można założyć, że zmiany są w granicach normy, a powinny tę normę przekraczać. Bo owszem, lód zwiększa swoją grubość, ale wszystko dzieje się z opóźnieniem.

Mozaika zdjęć satelitarnych Morza Barentsa i części Basenu Arktycznego z 13-15 stycznia 2019 roku wykonanych w podczerwieni. Sea Ice Denmark/Sentinel 1AB

Bardzo możliwe, że owa zima, sezon 2018/19 niewiele w niesie w sytuację czapy polarnej. Nastąpi niewielka poprawa. Woda zbyt mocno się nagrzała. Widać to na zdjęciach satelitarnych. Co z tego, że panuje mróz, skoro silny wiatr tworzy krę i spękania, a nie lity pak lodu. Warto zwrócić uwagę na zdjęcie obok, pokazujące pokrywę lodową na północ od Svalbardu w innym widmie światła (tam cały czas panuje noc polarna). Lód jest spękany, a miejscami jest kra lodowa, to efekt działania małej grubości lodu i temperatur wody. A przecież panuje silny mróz, cóż, pod spodem mrozu nie ma.
 

Zobacz także:

• Arctic News - lodowata niecała Arktyka, wtorek, 1 stycznia 2019 Druga połowa grudnia była kontynuacją dość dobrych warunków dla sezonu zamarzania. Nie było ekstremalnych fal ciepła rozlewających się po całym obszarze zajmowanym przez Ocean Arktyczny. Choć oczywiście zdarzały się incydenty, szczególnie w trzeciej dekadzie grudnia.
• Arctic News - lodowata Arktyka II, niedziela, 16 grudnia 2018