Największy lodowiec Grenlandii na drodze do rozpadu

Od Nioghalvfjerdsfjorden (79N) - największego wciąż istniejącego lodowca szelfowego w północno-wschodniej części Grenlandii oderwał się ogromny kawał lodu. Ostateczny moment oderwania zarejestrował 27 sierpnia satelita Sentinel-2B. "To kolejny dzwonek alarmowy, wywołany kryzysem klimatycznym w szybko ogrzewającej się Arktyce", przekazała w oświadczeniu Laura Meller, przedstawicielka nordyckiego oddziału organizacji Greenpeace. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje położenie lodowca.

 Animacja pokazująca rozpad północnej odnogi lodowca Nioghalvfjerdsfjorden. Sentinel-2B/GEUS

Proces rozpadu rozpoczął się w 2013 roku, początkowo trwał powoli, ale znacznie przyspieszył w 2019 roku. W końcu mierzący 113 km², a więc nawet więcej niż powierzchnia Paryża lodowy blok oderwał się lodowca 79N. I choć cielenie się lodowców jest procesem naturalnym, to skala tego zjawiska jest zbyt duża, by mówić o zmianach naturalnych. Te zdarzenie jest kolejnym dowodem na to, że zachodzą zmiany klimatyczne, a mianowicie globalne ocieplenie.

Północne koryto lodowca Nioghalvfjerdsfjorden, gdzie oderwał się liczący 113 km² kawał lodu. Sentinel-2B

Na zdjęciu z 27 sierpnia widzimy, że lodowy blok rozpadł się na mniejsze kawałki już wcześniej.  "Atmosfera w tym regionie ociepliła się o około trzy stopnie Celsjusza od 1980 roku", powiedziała w rozmowie z BBC News doktor Jenny Turton z Uniwersytetu Fryderyka i Aleksandra w Erlangen i Norymberdze w Niemczech. "Zarówno w 2019, jak i w 2020 roku odnotowaliśmy rekordowe temperatury", dodała. Mapy NOAA obok pokazują, że w okresie czerwiec-sierpień 2020 temperatury w Arktyce były niezwykle wysokie, także w rejonie Grenlandii było znacznie cieplej niż zwykle. Z wyjątkiem centralnej części wyspy. Na północy  średnia temperatura latem była nawet 3^oC wyższa niż wynosi średnia 1981-2010. W rejonie lodowca 79N 1-1,5^oC wyższa od średniej. Prawa mapa pokazuje odchylenia temperaturowe powierzchni arktycznych wód w okresie czerwiec- sierpień 2020. Nie ma miejsca, gdzie byłyby one w normie lub zimniejsze niż zwykle. Między północną Grenlandią a Svalbardem były średnio 3^oC wyższe od średniej, w pobliżu Svalbardu nawet 5^oC. 

Główny kanał lodowca szelfowego Nioghalvfjerdsfjorden 27 sierpnia 2020 roku. Sentinel-2B

Nioghalvfjerdsfjorden ma około 80 kilometrów długości i 20 km szerokości. Na razie rozpadł się jego fragment. Przyczyniły się do tego rosnące temperatury atmosfery w Arktyce i wód. Coraz wyższe temperatury wód związane z zanikiem czapy polarnej Arktyki dają możliwość większej ekspansji ciepła nad zimne wybrzeża Grenlandii. To powoduje, że woda się ogrzewa, a temperatury rosną jeszcze bardziej. Tworzy się błędne koło, które potem nakręcają gorące masy powietrza z południa. Tak było w lipcu tego roku, co pokazuje mapa obok. Wtedy też doszło do rozpadu innego lodowca, na Wyspie Ellesmere'a. Tam też zanotowano ocierające się o rekord temperatury, na Svalbardzie padł rekord ciepła. 

Lodowiec szelfowy Nioghalvfjerdsfjorden  - widok ogólny z 27 sierpnia 2020. Sentinel-2B

„79N stał się największym pozostałym szelfem lodowym Arktyki, dopiero niedawno, po tym, jak lodowiec Petermanna w północno-zachodniej Grenlandii stracił dużą powierzchnię w 2010 i 2012 roku”, wyjaśnił prof. Jason Box z Geological Survey of Denmark and Greenland (GEUS). Jak dodał, pewnego dnia, kiedy klimat ociepli się jeszcze bardziej, region tego lodowca stanie się głównym miejscem deglacjacji Grenlandii. Ten obszar w północno-wschodniej Grenlandii odprowadza około 15% wewnętrznej pokrywy lodowej. Podobnie jak na Antarktydzie ten lodowiec działa jak zastawka, jak korek od szampana. Według prof. Boxa lodowiec powinien zachować stabilność ze względów geograficznych, ale to znaczy, że tak jak na Antarktydzie w końcu rozpadnie się od środka.

Warto dodać, że zmiany na Grenlandii postępują. Według pomiarów GRACE, w 2019 roku Grenlandia tracąc lód podniosła poziom światowego oceanu o 1,5 mm. To wbrew pozorom nie jest mało. Stopienie całości podniosłoby poziom oceanów o 7 metrów. Na podstawie dotychczasowych zmian, stopienie całości grenlandzkiego lądolodu zajmie 8-10 tys. lat. To też z punktu widzenia zmian klimatycznych jest bardzo mało, a znając realia trend będzie przyspieszać.

"Kiedy obserwujemy odrywającą się tak dużą część lodowca, to szokuje, ale przy obecnym rozwoju sytuacji w Arktyce musimy sobie zdawać sprawę z tego, że należało się tego spodziewać",  przyznał Niels J. Korsgaard, badacz z GEUS.

Zobacz także:

• Grenlandia zrobiła denialistom klimatycznym psikusa, sobota, 22 sierpnia 2020 Tegoroczny sezon topnienia na Grenlandii nie był taki jak w 2019 czy 2012 roku, a ponadto w pierwszej połowie sierpnia wyspa zamiast tracić lód, zaczęła go odzyskiwać.
• NOAA Arctic Report Card 2019 cz.5, czwartek, 19 grudnia 2019