Marzniemy, ale w Arktyce jest dużo gorzej

Kwiecień 2021 w Polce był najzimniejszy od co najmniej kilkunastu lat. Na porządku dziennym były przymrozki, a nawet mrozy. W ciągu dnia temperatury rzadko sięgały 15^oC. Pozytywnym tego rezultatem jest całkiem dobra sytuacja hydrologiczna. Tymczasem w Arktyce było na odwrót. Tam zmiany idą w bardzo złym kierunku.

Kwiecień 2021 w Arktyce (obszar  65-90^oN) był siódmym najcieplejszym w historii pomiarów.

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2021 dla kwietnia (obszar - 65-90^oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

Z wyjątkiem roku 1995, pozostałe najcieplejsze lata miały miejsce w tym stuleciu. Uśredniona dla kwietnia temperatura w Arktyce była o 2,76^oC wyższa od średniej 198-2010. Na wykresie została umieszczona także krzywa wygładzonej średniej -5-letniej, by w ten sposób pokazać faktyczny stan klimatu Arktyki. Pojedynczy rok wiele nie zmienia, ale seria lat już tak. Każdy kolejny rok, który jest wyraźnie cieplejszy, dokłada swoje do systemu klimatycznego. Seria bardzo ciepłych lat wpływa na budżet energetyczny regionu i dalsze ocieplenie klimatu Arktyki oraz kolejne sezony topnienia. Jeden rok z silniejszym sezonem roztopów ma bardzo ograniczony wpływ. Przykładem są ostatnie dwa lata - silne roztopy i wysokie temperatury, ale potem też stosunkowo chłodne zimy.  Dzięki temu nie notujemy teraz np. rekordowo małej objętości lodu.

Średnia 5-letnia pokazuje, że nie ma już w Arktyce w ogóle zimnych lat, w tym wypadku kwietnia. Nie ma już średniej temperatury na poziomie od -13^oC do -14^oC, a średnia -12^oC też już zaczyna odchodzić do przeszłości. W tym tempie na koniec tej dekady średnia 5-letnia zacznie sięgać -10^oC. Za 10 lat nawet pojedyncze lata jeśli chodzi o kwiecień, nie będą wskazywać -11^oC i niższych wartości, a zaczną się pojawiać wartości już jednocyfrowe. 

Po lewej: średnie cieśninie atmosferyczne na poziomie morza w trzeciej dekadzie kwietnia 2021 roku Po prawej: średnie dla trzeciej dekady kwietnia odchylenia temperaturowe. NOAA/ESRL

Wysokie temperatury ostatnich lat sprawiają, że lód staje się coraz cieńszy. Do tego dochodzi czynnik pogodowy, który przyspiesza zmiany. Ostatnia dekada kwietnia to dodatni dipol arktyczny. Pokazuje to lewa mapa z danych NOAA. Mamy niskie ciśnienie po stronie euroazjatyckiej i wysokie po amerykańskiej. Dipol powoduje, że lód jest eksportowany do cieśniny Fram, a następnie trafia na wody Oceanu Atlantyckiego. Tam następuje jego definitywne stopienie. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zarys dryfu arktycznego lodu morskiego w dniach 26 kwietnia - 2 maja 2021 roku. Dipol wywołuje wiatr, który pcha lód w określonym kierunku, w tym wypadku do cieśniny Fram. W chwili obecnej sytuacja w Arktyce się uspokoiła, ale wciąż występują ponadprzeciętnie wysokie temperatury. 

Animacja złożona ze zdjęć satelitarnych NASA, pokazująca eksport lodu przez cieśninę Fram w dniach 27 kwietnia - 2 maja 2021 roku. NASA Worldview

Powyższa animacja ze zdjęć wykonanych przez satelitę Terra pokazuje ruch lodu morskiego przepływającego przez cieśninę Fram. Widać jak kra lodowa jest wynoszona przez obszar cieśniny Fram. Tempo tych zmian jest bardzo szybkie, na animacji obok pokazana jest skala.

 

Prognozowane na najbliższe 5 dni (3-7 maja) uśrednione dobowe temperatury w Arktyce, oraz ich odchylenia od średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

W ciągu najbliższych dni dipol zaniknie, ale wciąż będą notowane wyższe niż zwykle temperatury. Średnia dobowa temperatura przekraczająca zero stopni jest coraz bliżej wybrzeży Oceanu Arktycznego. Każdy w Polsce, kto myśli, że globalne ocieplenie zniknęło, jest w błędzie. Prawa mapa pokazuje prognozowane odchylenia temperaturowe. Widać, gdzie ma swoje miejsce powietrze chłodniejsze od normy, a gdzie te cieplejsze. 

Powstająca kra lodowa na Morzu Beauforta 2 maja 2021 roku. NASA Worldview

Kolejny silny sezon topnienia, w końcu przekroczy możliwości, jakie może dać ewentualna następna zimniejsza niż zwykle zima. Wysokie temperatury i często występujący dipol arktyczny będą redukować lód morski Arktyki. Dipol jest o tyle problematyczny, że redukuje lód fizycznie - wysokie temperatury nie są potrzebne. Jeśli występuje zbyt długo, to wyraźnie zmniejszy miąższość lodu przed szczytowym okresem topnienia. Cienki lód, który zostanie na lato topiąc się, nie pochłonie już tak dużej ilości ciepła, które zostało wcześniej dostarczone do oceanu. W ten sposób woda szybciej się będzie nagrzewać, gdyż lód pochłania energię cieplną topiąc się. Jeśli jest go mało, to mało jest pochłanianej energii cieplej z oceanu. Ocean będzie się nagrzewać. 

A to, że w ostatnich latach, od 2012 roku nie padł rekord, to tylko i wyłącznie zasługa letnich warunków pogodowych. Zmiany klimatyczne w Arktyce i związane z nimi szybkie topnienie lodu doprowadziły zmian wzorców pogodowych, a tym samym do zahamowania trendu spadkowego. Ale dłużej tego się nie da utrzymać.  

Zobacz także:

• Trwają przygotowania do ogromnych roztopów w najbliższych latach, czwartek, 29 kwietnia 2021 Zespół badawczy ze Scripps Institution of Oceanography na Uniwersytecie Kalifornijskim i z Uniwersytetu w Bangor opublikował badania mówiące o bezprecedensowych ilościach ciepłej wody, która przedostaje się z Oceanu Spokojnego do Arktycznego.