Raport za I połowę sierpnia - odrodzenie

Za jakieś trzy tygodnie skończy się jeden z najsłabszych sezonów topnienia od lat. Wszystko już wskazuje na to, że tegoroczne topnienie czapy polarnej zapisze się jako niezwykle słabe jak na ostatnie lata. Warunki pogodowe w pierwszej połowie sierpnia w umiarkowany sposób sprzyjały roztopom. Zaobserwowano już spadki temperatur poniżej zera. Obniżająca się wysokość geopotencjału (animacja obok) świadczy o tym, że letnie warunki atmosferyczne w Arktyce zmierzają w kierunku typowych dla przedednia nocy polarnej. W praktyce zaczyna rozwijać się w troposferze wir polarnych mas powietrza. Słabe warunki dla roztopów warunki w czerwcu i lipcu, wielkość lodu, to wszytko sprawia, że w sierpniu pogoda w Arktyce zaczęła się zmieniać. 

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.  

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

 

W takiej sytuacji tempo roztopów nie wykazywało żadnej dynamiki, a tym samym zlodzenie arktycznych wód jest spore. Ilustruje to powyższa mapa. Widać obecny wciąż lód na Morzu Wschodniosyberyjskim i Beauforta. Przejście Północno-Wschodnie pozostaje zamknięte, tak samo jak Północno-Zachodnie. Oczywiście obecnie rozmiary są spore, jak na ostatnie lata, a nie w skali wielolecia.  Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie sierpnia 2022 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2022 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2021 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

I tak jak ilustruje to powyższy wykres z danych JAXA, tempo topnienia (w tym wypadku spadku zasięgu lodu) było wyraźnie wolniejsze niż w ciągu ostatnich 10 lat. 

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

 

Według NSIDC tempo spadku zasięgu lodu morskiego w pierwszej połowie sierpnia 2022 było wyraźnie wolniejsze od średniej 1981-2010. Dokładnie 16% wolniejsze, bo wynoszące jedynie 58,5 tys. km²/dzień. W rezultacie wielkość czapy polarnej znajduje się daleko poza podium - 15 sierpnia zasięg lodu wyniósł 6,17 mln km². To dość sporo, bo ponad 1,3 mln km² więcej niż w rekordowym 2012 roku. Z drugiej strony czapa polarna w dalszym ciągu cechuje się rozmiarami, które są zdecydowanie mniejsze niż w ubiegłym stuleciu. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010 dla 15 sierpnia.  

 

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

 

Sezon roztopów jest bardzo słaby jak na ostatnie lata, ale jak na ostatnie lata. Powyższa mapa, a także z NSIDC pokazuje, że na tle wielolecia wygląda to nieco inaczej. Jedynie w przypadku Morza Wschodniosyberyjskiego zasięg lodu jest większy niż w latach 90. XX w. Wszędzie indziej granica lodu przebiega dalej na północ niż wtedy.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

 

O tym, że warunki dla topnienia były ewidentnie słabe świadczą zmiany powierzchni lodu. Nie został wygenerowany potencjał dla roztopów, dlatego też tempo zmian jest typowe dla poprzednich dekad. Nie notowano znacznych spadków, poza samym początkiem sierpnia.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w Basenie Arktycznym, Morzu Beauforta, Czukockim i cieśninach Archipelagu Arktycznego w 2022 roku. NSIDC
Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

 

Mimo szybkich roztopów w sektorze atlantyckim powierzchnia lodu w Basenie Arktycznym w połowie sierpnia była typowa dla lat całego okresie 2001-2020, bez wyraźnego, spektakularnego spadku. Powodem są opóźnione zmiany na Morzu Beauforta i Wschodniosyberyjskim. To spowodowało, że później niż zwykle zostało uruchomione topnienie w Basenie Arktycznym. Chodzi tu oczywiście o zmiany powierzchni. 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla sierpnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2021 i 2022 roku dla 31 lipca - 14 sierpnia. NOAA/ESRL

Arktyka ociepla się szybciej niż reszta świata, ale zmiany najwolniejsze są latem. Jednak w tym roku temperatury w pierwszej połowie sierpnia były niższe niż w ostatnich latach. Chłodny był sektor pacyficzny, gdzie temperatury miejscami były niższe o 1-2^oC od średniej wieloletniej. Za taką sytuację odpowiedzialne były wcześniejsze warunki dla topnienia lodu oraz to, co działo się w pierwszej połowie sierpnia. Powstał rozległy układ niskiego ciśnienia, który zaczął przyjmować cechy wiru polarnego. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-14 sierpnia 2022.

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2022 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Ochłodzenie objęło sektor pacyficzny, podczas gdy w atlantyckim temperatury były wyższe. Dlatego też wokół bieguna północnego średnia temperatura w pierwszej połowie sierpnia wyniosła 0,43^oC, a więc pół stopnia niższa niż w lipcu. 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 31 lipca w latach 2014-2022. DMI

Niskie temperatury nie sprawiły, że topnienie w całym sektorze pacyficznym było słabe. W sierpniu dużą rolę odgrywa woda, a ta mimo słabych warunków ogrzała się na tyle, by cienka pokrywa lodowa się topiła. Obecnie niskie temperatury wód Morza Czukockiego świadczą nie tylko o samych temperaturach atmosfery, ale o tym, że duże ilości energii cieplnej wody zostały zużyte na topnienie lodu. 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2022 dla 15 sierpnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Sama jednak woda przy obecnej ilości energii cieplej nie jest w stanie roztopić lodu tak jak dwa lata temu, nie mówiąc już o solidnym pobiciu rekordu. Choć w "basenie kanadyjskim" znajduje się potencjalnie duża ilość energii potrzebnej do całkowitego stopienia, to raczej to się nie stanie. W Arktyce musiałby powstać potężny sztorm, tak samo silny lub nawet silniejszy, by wody te mogły znaleźć się na powierzchni. Aby stopić cały lód, to Arktyka musiałby doświadczyć serii sztormów przez całe lato. Inny sposób to zanik stratyfikacji wód w "basenie kanadyjskim". 

Gęsto ułożone kry lodowe w Basenie Arktycznym przy Morzu Wschodniosyberyjskim 15 sierpnia 2022 roku. NASA Worldview

Pak lodowy w Basenie Arktycznym przy północnych brzegach Grenlandii 15 sierpnia 2022 roku. NASA Worldview

Do warunków na Morzu Beauforta podobnych do atlantyfikacji Morza Barentsa jest bardzo daleka droga. Z powodu zmian na Morzu Beauforta, czyli wielkości lodu oraz braku zewnętrznego źródła. Cieśnina Beringa dostarcza ciepło, ale znacznie mniej niż w Atlantyk. Dlatego zanik lodu na Morzu Beauforta odbywa się głównie za pomocą silnych adwekcji ciepła i wyżów barycznych, a następnie wykorzystaniu ciepłych od tego wód i silnego wiatru. Tego w tym roku nie było. 

Dziś to głównie warunki atmosferyczne od końca maja do sierpnia dyktują tempo topnienia, ale w przyszłości ulegnie to zmianie. 

Zobacz także:

• Raport za II połowę lipca - nie do końca słaby sezon topnienia, poniedziałek, 1 sierpnia 2022 Chociaż temperatury w Arktyce były w drugiej połowie lipca wyższe niż zwykle, to nie przełożyło się to na tempo topnienia czapy polarnej. Przyczyną jest brak tzw. jak to się określa przygotowania wstępnego.
• Raport za I połowę lipca - wyjątkowo słaby sezon topnienia, sobota, 16 lipca 2022