Raport za I połowę lipca 2024 - otwierają się oba szlaki morskie naraz

Czapa polarna w lipcu tego roku kurczy się w tempie szybszym od średniej wieloletniej. Nie jest to takie topnienie jak w 2012 i 2020 roku, ale zmiany wykraczają poza to, co działo się w ubiegłym stuleciu, kiedy panował normalny klimat na Ziemi. To, co się dzieje w Arktyce, to efekt globalnego ocieplenia, które przyspiesza roztopy. Jako że lód morski jest cienki, ryzyko silnych roztopów jest wysokie mimo dość pochmurnych warunków atmosferycznych. Warto dodać, że otwierają się oba szlaki morskiego naraz. Do pełnego otwarcia może dojść za około dwóch tygodni.

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.      

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Zmiany w pierwszej połowie lipca były na tyle szybkie, by doprowadzić do stanu otwartych wód w sektorze euroazjatyckim. Przejście Północno-Wschodnie, czyli północny szlak morski, jest prawie otwarte. Zostaje jedynie lód Morzu Wschodniosyberyjskim i Czukockim, który roztopi się za dwa lub trzy tygodnie. Podobna sytuacja jest w przypadku Przejścia Północno-Zachodniego, które też może otworzyć się za dwa lub trzy tygodnie. Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie lipca 2024 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2024 roku w zestawieniu ze zmianami z 2017, 2023 oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Stale utrzymujące się wysokie temperatury, a także silniejsze wiatry wymusiły w końcu spadek zasięgu lodu morskiego. Dzienne spadki zaczęły sięgać nawet 150 tys. km². Czynnikiem hamującym był wzrost zachmurzenia po 10 lipca.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2024 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

15 lipca zasięg arktycznego lodu morskiego wyniósł 8,16 mln km², to siódma najmniejsza w historii pomiarów wartość. Dawniej takie wartości obserwowano na początku sierpnia. Różnica w stosunku do lat 1981-2010 w przypadku 15 lipca 2024 wynosi 1,48 mln km². Latem ze względu na działanie temperatur i czynnik związany z grubością lodu, zwiększają się. Jeszcze na  przełomie czerwca i lipca różnica ta liczyła 1 mln mln km². Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu  arktycznych wód względem średniej 1981-2010.

 

 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2024 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Różnice wizualne także są duże. Pokazują to obie mapy zlodzenia Oceanu Arktycznego. Jeszcze w latach 90. XX wieku granica lodu dotykała prawie każdego wybrzeża Oceanu Arktycznego.
 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Beauforta, Czukockim, Łaptiewów i Karskim w 2024 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

Nadal jednak można zaobserwować, że lód nie wszędzie topnieje szybko, ponieważ w Arktyce nie ma aż tak wysokich temperatur. Tak jest na Morzu Czukockim, a zupełnie inaczej wygląda sytuacja na Morzu Łaptiewów i Karskim.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla lipca. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w dniach 30 czerwca - 13 lipca 2024. NOAA/ESRL

W lipcu Arktyka nadal pozostaje ciepłym obszarem, szczególnie nad Morzem Łaptiewów. To tłumaczy szybkie topnienie tamtejszej pokrywy lodowej. Na północy Syberii temperatury znów sięgały 30^oC. Odchylenia przekraczały nawet 5^oC. To w praktyce oznaczały temperatury sięgające nawet 5^oC powyżej zera setki kilometrów od brzegu. Na wybrzeżu wartości były wyższe, sięgając nawet 22^oC. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w pierwszej połowie lipca 2024. 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2024 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

Temperatury w Arktyce w tym roku dość szybko wzrosły, jednak zmiana wzorców pogodowych w centrum regionu doprowadziła do niewielkiego spadku. W dalszym ciągu panuje tam odwilż, co przekłada się na dalsze, niezakłócone topnienie.

 Zmiany średniej temperatury arktycznych wód dla okresu czerwiec-lipiec w latach 1940-2023 oraz odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 dla 30 czerwca 2024. Climate Reanalyzer/DMI

Szybkie topnienie spowodowało, że woda morska nagrzała się do wartości przekraczających średnią wieloletnią. Dawniej takich roztopów nie było, więc woda pod lodem nadal miała -1,7^oC. W ostatnich latach nie obserwuje się jednak dalszego wzrostu temperatur wód, co ilustruje wykres. Być może przyczyną mogą być zmiany wzorców pogodowych, do jakich doszło koło 10 lat temu. Jednak nie należy wykluczyć spowalniania AMOC. Mimo to temperatury nadal są znacznie wyższe niż kiedyś. 

 

Grubość lodu morskiego w latach 2014-2024 dla 15 lipca. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

 

Stan czapy polarnej nie wygląda dobrze. Jakość lodu jest nawet zaskakująco zła z uwagi na to, że w okresie październik 2023 - czerwiec 2024 warunki dla lodu były dobre. Temperatury wód wokół czapy polarnej mogą nie być wysokie, ale mogą być wysokie pod lodem. Dane z boi pokazują, że w północnej części Morza Beauforta lód szybko topi się od spodu. 

Pokrywa lodowa wokół Wyspy Wrangla 15 lipca 2024 roku. NASA Worldview

Niemal wolne od lodu Morze Łaptiewów 15 lipca 2024 roku.

 

Nawet teraz trudno przewidzieć, jak topnienie skończy się we wrześniu, bo wiele będzie zależało od warunków atmosferycznych. Okres możliwości wykorzystania usłonecznienia skończy się za dwa tygodnie. Wtedy będą oddziaływać tylko temperatury wód i adwekcje ciepła z południa, jeśli takie będą miały miejsce. Najbardziej prawdopodobne jest to, że lód stopi się do wartości między 4 a 4,5 mln km². Chyba że jest coś, o czym nie wiemy. 

Zobacz także:

• Raport za II połowę czerwca 2024 - megatopnienie cały czas jest możliwe, 1 lipca 2024 Perspektywa ogromnych roztopów może wydawać się niewielka, może nawet zerowa patrząc na to, co działo się w czerwcu i we wcześniejszych miesiącach.
• Raport za I połowę czerwca 2024 - antycyklon wzmocnił roztopy, 16 czerwca 2024