Raport za I połowę sierpnia 2024 - rozpuszczanie czapy polarnej

Czapa polarna w Arktyce się rozpuszcza. Mimo stosunkowo chłodnych warunków atmosferycznych w dużej części Oceanu Arktycznego, pokrywa lodowa topnieje dość szybko. Przyczyną jest najprawdopodobniej wysoka presja ze strony bardzo ciepłych wód północnych krańców Oceanu Atlantyckiego. W grę wchodzi też duże zachmurzenie, które wokół bieguna północnego skutecznie zatrzymuje ciepło. Część regionu pozostała ciepła, co miało wpływ na roztapianie się lodu. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Duży wpływ na topnienie miał także wiatr, który wykorzystał przy tym energię cieplną wody. Na mapie widać, że oba szlaki morskie są otwarte na ponad 90% swoich odcinków. Podobnie jak w ostatnich latach obserwuje się coraz większe topnienie lodu na pewnych odcinkach. Skutkuje to przesuwaniem się granicy lodu poza 80^oN. Widać to od lat w sektorze atlantyckim, czego przyczyną jest zjawisko zwane jak atlantyfikacja regionu. Zmiana właściwości wód morskich przyczynia się do łatwego topnienia lodu, a szczególnie do utrudnionych warunków jego nawrotu. Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie sierpnia 2024 roku. 

 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2024 roku w zestawieniu ze zmianami z 2017, 2023 oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Zasięg lodu obniżał się w tempie nieco szybszym od średniej wieloletniej. Między 10 a 15 sierpnia doszło do spowolnienia tempa jego spadku. Jednocześnie szybko obniżała się powierzchnia (area).

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2024 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Według NSIDC tempo spadku zasięgu lodu morskiego (extent) było szybkie. Szybsze od średniej wieloletniej. Po 10 sierpnia doszło do spowolnienia na skutek spadku temperatur w części pacyficznej Oceanu Arktycznego. Zasięg lodu morskiego 15 sierpnia wyniósł 5,42 mln km². Nadal, co pokazuje powyższy wykres, rozmiary pokrywy lodowej są znacznie mniejsze od średniej z lat 1981-2010. Różnica wynosi 2 mln km². Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu  arktycznych wód względem średniej 1981-2010. Praktycznie w każdym miejscu granica lodu przebiega dalej niż zwykle.

 

 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2024 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Takie topnienie jak w 2012 roku jest obecnie niemożliwe, ale zmiany, jak ilustrują to wykresy oraz mapy, są ogromne. To jeden z pięciu najsilniejszych sezonów topnienia w historii.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Beauforta, Czukockim, Wschodniosyberyjskim w 2024 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

Na skutek działania temperatur wód, częściowo też wiatru, powierzchnia lodu jest drugą najmniejszą w historii pomiarów. Tempo spadku zasięgu lodu, które ostatnio zwolniło, to też efekt działania niżu barycznego, który rozprasza lód, ale jednocześnie ułatwia jego roztapianie. Prawdopodobnie dojdzie do ponownego, sporego spadku zasięgu lodu w ciągu najbliższych dni. Wykres obok pokazuje bardzo duży spadek powierzchni lodu, co świadczy o ewidentnym roztapianiu czapy polarnej, a nie działaniach wiatru. 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla sierpnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w dniach 1-13 sierpnia 2024. NOAA/ESRL

W Arktyce powstały układy niskiego ciśnienia, które wyciągały zimne powietrze znad Grenlandii. Jednocześnie kierunek wiatru sprawiał, że zimne powietrze obejmowało duży obszar pacyficznego regionu Oceanu Arktycznego. Wyjątkowo wysokie temperatury panowały w sektorze atlantyckim. Napływ ciepła znad Oceanu Atlantyckiego spowodował powstanie silnej anomalii temperatur w okolicy Svalbardu. Anomalia ta wyniosła 9 st. C w całej pierwszej połowie sierpnia. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w pierwszej połowie sierpnia 2024.
 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2024 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

Napływ ciepła spowodował, że na Svalbardzie doszło w sierpniu do rekordowego przekroczenia temperatury 20 st. C.

 

 Zmiany średniej temperatury arktycznych wód dla sierpnia w latach 1940-2023 oraz odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 dla 15 sierpnia 2024. Climate Reanalyzer/DMI

Temperatury wód w sierpniu tego roku w Arktyce są niezwykle wysokie. W tym roku zaznacza się tu sektor atlantycki. Niemal cały obszar to miejsca, gdzie woda jest 3 stopnie cieplejsza niż zwykle. To może mieć dalszy wpływ na topnienie pokrywy lodowej. Tak ciepła woda będzie ułatwiała transfer ciepłych mas powietrza z południa.

 

Grubość lodu morskiego w latach 2014-2024 dla 15 sierpnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Efektem działania anormalnie ciepłej wody jest stan grubości lodu. Choć grubość lodu ogólnie nie jest aż tak zła, to biorąc pod uwagę obszary grubego, wieloletniego lodu jest bardzo źle. Ten lód po prostu nie istnieje. To że czapa polarna nie ustanowi nowego rekordu, to tylko zasługo nad wyraz łaskawej pogody. Dominują chmury, które latem spowalniają topnienie lodu.

 

Pokruszony pak lodowy w pobliżu bieguna północnego 15 sierpnia 2024 roku. NASA Worldview

Temperaturowa presja jednak rośnie. Chmury latem z Arktyki nie zniknął, więc kolejne rekordowe topnienie jest odsunięte w czasie. Prędzej czy później temperatury wzrosną na tyle, że czapa polarna ustanowi rekord nawet w sytuacji obecności zgniłych, płytkich wyżów barycznych czy stałej obecności układów niskiego ciśnienia.

 

 

Zobacz także:

• Raport za II połowę lipca 2024 - to cud, że to się jeszcze nie rozwaliło do tej pory, 1 sierpnia 2024 Arktyczna kriosfera znalazła się w podbramkowej sytuacji, mimo iż w drugiej połowie lipca zrobiło się tam dość zimno.
• Raport za I połowę lipca 2024 - otwierają się oba szlaki morskie naraz, 16 lipca 2024