Arctic News - anioły i demony

Temperatury w Arktyce rosną nieubłaganie sięgając już poziomu odwilży, w wielu miejscach punkt odwilży jest przekraczany o 2-3 stopnie. Tempo spadku zasięgu lodu przyspieszyło dość nieznacznie. O ile w maju pokrywa lodowa kurczyła się 40-50 tys. km², to w czerwcu prędkość ta zwiększyła się do 60 tys. km² na dzień. Przez kilka dni czerwca wartość ta sięgała 70 do 80 tys. km². Na szczęście, jak na razie nie doszło do załamania sytuacji. Warunki pogodowe zaczynają coraz bardziej sprzyjać topnieniu lodu, ale ich presja jest mniejsza niż np. w 2012 roku. Animacja obok pokazuje zmiany w wirze polarnym, który kurczy się stopniowo, a ciepło z południa poniekąd zaczyna dominować nad Oceanem Arktycznym, podnosząc temperaturę do punktu odwilży. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.   

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, Uni Bremen

Zmiany są już bardzo widoczne. Morze Czukockie jest w dużym stopniu wolne od lodu. Tworzy się prześwit między Morzem Czukockim a Beauforta, zwiastujący otwarcie Przejścia Północno-Zachodniego. W maju lód przyrastał na Morzu Barentsa, teraz się wycofuje na północ. W ciągu ostatnich 10 dni pokrywa lodowa kurczyła się wszędzie niemal równocześnie - tworzą się ogromne dziury w lodzie na rosyjskich akwenach. To w połączeniu z szybkim topnieniem na Morzu Czukockim spowoduje otwarcie Przejścia Północno-Wschodniego. Jednocześnie obserwujemy wzrost udziału kry lodowej. Lód zmienia swój odcień na seledynowy - tworzą się stawy topnienia. Na razie tylko miejscami na obrzeżach, ale jeśli temperatury się utrzymają, to śnieg na lodzie stopi się całkowicie na znacznym obszarze. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu morskiego między 31 maja a 9 czerwca. Animację można otworzyć w osobnym oknie i powiększyć o 200-240%, dzięki czemu można zobaczyć szczegóły. Ponieważ grafika była robiona z formatu PNG, szczegóły na powiększonej animacji są wyraźnie widoczne.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2017 roku względem 2012 i wyszczególnienie dla wybranych lat. NSIDC

Jak widzimy na wykresie Narodowego Centrum Danych Lodu i Śniegu, tempo spadku zasięgu lodu w czerwcu przyspieszyło. Zawęża się różnica względem 2016 roku. 31 maja zasięg lodu morskiego był o 0,9 mln km² większy niż w 2016, do 8 czerwca spadł 0,58 mln km². Obszar jaki zajmuje lód wynosi 11,5 mln km², w 2012 roku nastąpiło solidne przyspieszenie. W tym roku przyspieszenie jest mniejsze, co nie znaczy, że nie dojdzie do zwiększenia prędkości topnienia lodu. Mapa obok przedstawia zasięg lodu 8 czerwca w zestawieniu ze średnią 1981-2010. Obszar lodu morskiego 8 czerwca był o 0,76 mln km² mniejszy od wyżej wymienionej średniej.

Zasięg lodu morskiego w 2017 roku w stosunku do okresu 2005-2016. JAXA

Także na podstawie danych Japońskiej Agencji Kosmicznej widzimy, że dystans do 2016 roku się kurczy. Zasięg lodu jest niemal taki sam, jak w 2011 i 2012 roku.

Odchylenie temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w okresie 31 maja - 8 czerwca dla 2007, 2012, 2016 i 2017 roku. NOAA/ESRL

Początek czerwca w tym roku wygląda nieco blado na tle 2007 i 2012 roku, kiedy miało miejsce spektakularne topnienie lodu. W 2007 roku miało miejsce silne natarcie ciepłych mas powietrza z rzecz jasna aktywnym udziałem silnego wyżu. Początek czerwca 2012 był nad Oceanem Arktycznym nawet cieplejszy od 2007 roku - nad biegunem północnym w 2007 roku temperatury były bardzo niskie. W 2016 roku, po niezwykle ciepłych miesiącach wiosennych nastąpiło czerwcowe zatrzymanie wzrostu temperatur, a miejscami ich spadek, co wpłynęło na anomalię i oczywiście topnienie lodu. Na mapie w lewym dolnym rogu widzimy, że w czerwcu wysokie anomalie ograniczały się do rosyjskich akwenów morskich. W 2017 roku sytuacja jest inna, co nie znaczy, że w Arktyce nie ma dodatnich anomalii. Obszary ciepła są podzielone. Pamiętajmy, że w 2007 i 2012 roku w czerwcu lód był grubszy niż dziś. Nie potrzeba takiego samego wkładu energii co wtedy by stopić lód. W chwili obecnej obszar Oceanu Arktycznego jest zdominowany przez niewielkie, dodatnie odchylenia termiczne. Wysokie odchylenie koncentrują się nad łatwo nagrzewającymi się lądami. Z nad pozbawionych śniegu obszarów, gdzie temperatura zaczyna przekraczać 20^oC, ciepło dotrze nad Ocean Arktyczny. Należy więc oczekiwać, że tempo topnienia przyspieszy w ciągu najbliższych dni.

Anomalie termiczne powierzchni arktycznych wód 9 czerwca dla  2014, 2016 i 2017 roku. DMI

Mimo iż sytuacja w Arktyce pod względem pogody jest lepsza niż w 2007 i 2012 roku, to różowo nie jest. Woda szybko pochłania ciepło tam gdzie stopił się lód. W 2016 roku sytuacja była dramatyczna jeśli chodzi o anomalie temperaturowe powierzchni wód. Jak widzimy na trzeciej mapie, odchylenia temperatur doganiają rok 2016, choć na północy Atlantyku wartości te są mniejsze. Skoro rosną szybko temperatury wód, to cienka pokrywa lodowa będzie się szybko topić, nawet jeśli warunki pogodowe będą średnio sprzyjające.

Grubość lodu morskiego w 2010, 2012 i 2017 roku dla 9 czerwca. Naval Research Laboratory, HYCOM

Kiedy weźmiemy pod uwagę grubość lodu, ostatni raport PIOMAS, to można stwierdzić, że nie potrzebne są warunki pogodowe z 2007 czy 2012 roku. Co ciekawe, w Arktyce jest niezwykle słaby sezon pożarów lasów borealnych, a sumie to nie ma sezonu pożarów. Na zdjęciach satelitarnych od kilku dni nie widać smug dymu co świadczy o braku pożarów. Pożary na Syberii i w Kanadzie zaczynają się w maju, na tereny w obrębie koła polarnego wkraczają w czerwcu lub w lipcu, w zależności od sezonu. Teraz pożarów nie ma nawet na południu. To szczęście w nieszczęściu, bo dymy z pożarów mogą wędrować do Arktyki i zmieniać albedo powierzchni lodu.

Zestawienie map HYCOM pokazuje, jak wyglądała grubość lodu w 2010 roku, jeszcze przed wielkim topnieniem z 2012 rok. Lód był znacznie grubszy niż dziś. Wtedy działała niezwykle silna presja ze strony pogody. Podobnie jak w 2012 roku, kiedy z chwilą rozpoczęcia potężnych roztopów lód wciąż był gruby. Teraz warunki dla topnienia lodu eliminują perspektywę rekordowych roztopów. Przynajmniej na razie. Oczywiście jeśli pominiemy grubość i objętość lodu.  

Syberia 9 czerwca 2017 roku. Czerwone punkty to ogniska pożarów lub inne źródła wysokich temperatur. NASA

Brak lub niewielka liczba pożarów w Arktyce i regionach doń przylegających to nie przejaw końca ocieplenia klimatu. W wielu miejscach Syberii jest wilgotno i pochmurno. Z kolei na północy zachmurzenie jest niewielkie, ale tam jest wciąż zimno i leży śnieg. Czerwone punkty oznaczające miejsca, gdzie coś się pali lub temperatura jest znacznie podwyższona z jakiegoś powodu, jest niewiele. W Kanadzie sytuacja jest podobna. Na południu Kanady przetaczają się fronty atmosferyczne, co eliminuje ryzyko pożarów. Pochmurna pogoda w dużym stopniu jest także na Alasce. Ziemia jest wilgotna. Tak samo w okolicy wielkich jezior kanadyjskich, gdzie przetaczają się chmury z przelotnymi opadami deszczu. A tam gdzie chmury i deszcz, tam niskie temperatury. Na Syberii, w jej wschodniej części ma miejsce napływ ciepła, są tam niewielkie pożary. Tak więc jest bardzo słaby sezon pożarów. Być może ten stan rzeczy uchroni Arktykę przed rekordowym topnieniem. Ale czerwiec dopiero się zaczął. Temperatury mogą wzrosnąć, a pożary szybko wybuchnąć i rozprzestrzenić się w krótkim czasie.  

Kra lodowa na Morzu Wschodniosyberyjskim 9 czerwca 2017. Widoczne ciemniejsze obszary lodu, to miejsca gdzie stopiła się pokrywa śnieżna - to oznacza przyspieszenie topnienia lodu. NASA Worldview

Kra lodowa na Morzu Czukockim 9 czerwca 2017. NASA Worldview

Morze Karskie i część Morza Barentsa 9 czerwca 2017. NASA Worldview

Mamy więc szereg czynników, które stoją na przeciw siebie. Brak dipola arktycznego, bardzo silnej presji ze strony temperatur i wiatru, brak pożarów lasów. Z drugiej strony jest cienka pokrywa lodowa, oraz duża ilość kry lodowej, a także zasięg lodu, choć większy niż rok temu, to znajdujący się przy dnie. W tej sytuacji trudno jest mówić o rekordowym topnieniu czapy polarnej, ale wiadome jest to, że zasięg lodu spadnie we wrześniu nieco poniżej 4 mln km². Nie wiemy też, jakie będą warunki w drugiej połowie czerwca i w lipcu, który może nadrobić zaległości z maja i początku czerwca. 


Zobacz także:

• Arctic News - zło płytko zagrzebane II, środa, 31 maja 2017 Trzecia dekada maja nie przyniosła żadnych zmian w topnieniu arktycznego lodu morskiego. Oczywiście chodzi tu o spojrzenie na kwestię dotyczącą zasięgu lodu, a nie jego ilości, grubości i powierzchni. Poprzednie prognozy wskazywały na zmiany, które przyspieszą topnienie lodu.
• Arctic News - zło płytko zagrzebane, sobota, 20 maja 2017