Arctic News - zabójcze i ukryte siły II

Topnienie lodu w Arktyce wciąż postępuje, choć jest wyraźnie wolniejsze niż na początku sierpnia. W ostatniej dekadzie sierpnia warunki dla topnienia pod względem temperatur były dobre, ale pod kątem wiatrów i tym samym dryfu kry już nie. Przez cały sierpień prawie w ogóle nie występował eksport lodu przez Cieśninę Frama. Pogoda w Arktyce tak jak przez całe lato jest niżowa. Ostatnio przetoczył się przez Ocean Arktyczny sztorm, który może utrzymać dalsze topnienie.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.   

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Lokalne zmiany są bardzo wyraźne. Ciepłe masy powietrza, a także wynikające z tego wysokie temperatury wód poważnie zdegradowały lód po stronie rosyjskiej. Działanie ciepłych mas powietrza i wiatru, a ostatnio spotęgowane to przez sztorm, wywarło zmiany także w Basenie Arktycznym na pograniczu Morza Czukockiego Beauforta. Sztorm doprowadził także do nieznacznego wycofania się lodu w pobliżu Wyspy Banksa. Największe jednak zmian widoczne są od strony całej Eurazji. Powstał ogromny prześwit między czapą polarną a Eurazją. Taka sytuacja może mieć wpływ na warunki pogodowe w Arktyce w krótkiej i dalszej perspektywie. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu w trzeciej dekadzie sierpnia.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2018 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Mimo iż topnienie lodu całościowo nie jest spektakularne, to spektakularne są zmiany lokalne. Jak wyżej wspomniano po stronie rosyjskiej. Wszystkie wyspy Oceanu Arktycznego, poza Archipelagiem Arktycznym są wolne od lodu. 30 sierpnia zakres zlodzenia Oceanu Arktycznego wyniósł 5,04 mln km². Wycofywanie się lodu zwalnia, ale mimo tego faktu pokrywa lodowa jest o 1,74 mln km² mniejsza od średniej wieloletniej. Obszar lodu morskiego na Oceanie Arktycznym jest więc o 25,7% mniejszy od średniej 1981-2010. Im bliżej wrześniowego minimum tym większa jest przepaść między tym co jest, a tym co było 30 lat temu.  Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu wód Arktyce względem średniej 1981-2010.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2018 roku względem lat 2007-2017 i średnich dekadowych. JAXA

Dane JAXA pokazują wyraźne spowolnienie, do jakiego doszło w drugiej połowie sierpnia. Zasięg lodu morskiego jest aktualnie siódmym najmniejszym w historii pomiarów, lecz jednocześnie 1 mln km² mniejszym od średniej z początku XXI wieku. Zmiany wzorców pogodowych w ostatnich latach doprowadziły do zatrzymania trendu spadkowego, ale kiedy spojrzymy na porównanie obecnego zasięgu lodu i tego z lat 80. XX wieku, to zobaczymy wciąż ogromne różnice.

Powierzchnia lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Utrzymanie pochmurnej pogody w Arktyce teraz może pomóc w topnieniu lodu, szczególnie że ciepłe masy powietrza docierają do Arktyki, hamując spadek temperatur. Jak pokazuje wykres, powierzchnia lodu jest większa niż w ostatnich latach za wyjątkiem 2013 roku. To nie były spektakularne roztopy, ale nie do końca. Mapa obok pokazuje anomalie powierzchni lodu względem średniej z okresu 2007-2016.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

W Basenie Arktycznym zmiany nie są takie, jak w ostatnich latach. Powierzchnia lodu jest na tym obszarze duża, co pokazuje wykres. Ale nie wszędzie tak. Brak zmian widać po stronie amerykańskiej i na niewielkim fragmencie rosyjskiej. Chodzi tu o Morze Wschodniosyberyjskie gdzie lód topi się dość wolno. Inaczej za to jest po stronie Oceanu Atlantyckiego, gdzie granica lodu, tak jak pokazują to mapy powyżej, znajduje się daleko na północy.

 Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w dniach 18-28 sierpnia w latach 2007-2018. NOAA/ESRL

Druga połowa sierpnia jest w Arktyce bardzo ciepła, choć nie tak jak w 2007 i 2012. Szczególnie wysokie temperatury notowano nad Morzem Karskim i Łaptiewów. Odchylenia tam sięgają +5^oC. Nad Morzem Łaptiewów temperatury powietrza ostatnio wzrosły nawet do 14^oC, utrzymując się w regionie średnio od 3 do 8^oC. To bardzo duże wartości. Jednak brak odpowiednich układów barycznych, szczególnie w postaci dipola arktycznego w okresie czerwiec-lipiec spowodował takie topnienie, jakie jest. Rozkład anomalii temperatura zdradza też, jaki był układ ciśnień. W 2007 i 2012 roku dipol arktyczny wpychał ciepło od strony Pacyfiku wzmacniając topnienie wywozem lodu przez Cieśninę Frama. W tym roku nie ma dipola, więc nad Morzem Beauforta jest zimno.

 Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2018 roku względem  średniej 1958-2002. DMI

Temperatury wokół bieguna północnego spadły, ale stało się to później niż zwykle. Wciąż są wyższe od średniej wieloletniej. Bardzo możliwe, że ten spadek zostanie zahamowany. Ciepłe masy powietrza docierają na północ, ostatnio zaciągnął je rozległy sztorm, wytworzył się także system baryczny, zaciągający ciepło znad Atlantyku nad rosyjskie akweny Oceanu Arktycznego. Aktualnie więc temperatury w Arktyce są dość wysokie jak na tę porę roku. W wielu miejscach od kilku dni nie notuje się spadku. Także chmury pomagają utrzymać wysokie wartości. Taka sytuacja może przełożyć się na wydłużenie sezonu topnienia. Na wypłaszczenie krzywej na wykresie. Choć jest też możliwe, że sezon topnienia dość szybko się zakończy, a zamarzanie wystrzeli w górę, co skończy się katastrofą.

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 30 sierpnia w latach 2014-2017. DMI

Katastrofa, bo koniec końców obszar zajmowany przez lód jest znacznie mniejszy niż kilkanaście lat temu. A na domiar złego, mocno ogrzane są wody powierzchniowe Arktyki. Powyższe zestawienie map pokazuje, jak wyglądała sytuacja w latach 2014-2017.

 Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002  powierzchni arktycznych wód 30 sierpnia 2018 roku. DMI

W tym roku odchylenia także są wysokie. Rażące wartości występują na Morzu Łaptiewów. Z tego powodu topnienie powinno się utrzymać, ale w razie zmiany wzorców pogodowych może dojść do potężnego skoku temperatur atmosfery, co zakłóci dalsze zamarzanie, jak miało to miejsce w ostatnich latach. Co więcej, naukowcy odkryli, że wody pod czapą polarną są faktycznie znacznie cieplejsze niż być powinny, co jest zasługą nadmiernych roztopów. Wpływ na to ma to, co dzieje się na Morzu Czukockim, i nie tylko. Woda dostaje się także z Atlantyku przez Cieśninę Framą. Animacja obok pokazuje, że odchylenia temperatur pogłębiły się w ciągu ostatnich dni.

Grubość lodu morskiego w latach 2010-2018 dla 30 sierpnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Powolne topnienie, brak w okresie czerwiec-lipiec presji napędzającej zmiany w sierpniu sprawiły, że grubość lodu ogólnie wygląda nieco lepiej. Ekstremalne zmiany pogodowe na początku sierpnia, a do tego też ciepłe wody pod lodem sprawiły, że zniknęła część grubego lodu. Ze względu na brak dipola arktycznego gruby pasek lodu od strony Pacyfiku wygląda nieco lepiej niż w rok temu. Patrząc na ostatnie 5-10 lat, to sytuacja wygląda beznadziejnie. To cud, że poza tym nic innego się w Arktyce nie stało.

Grubość lodu morskiego w 2006 i 2018 dla 30 sierpnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Jeśli przyjrzeć się bliżej, to wyraźnie widzimy, że nawet teraz stan lodu na Morzu Beauforta i wzdłuż Archipelagu Arktycznego jest katastrofalny. Znajduje się tam wąski na 50-100 km pas grubego lodu, który może zniknąć w kilkanaście dni, gdy uruchomiony zostanie latem przyszłego roku dipol arktyczny i silny wyż baryczny. Oczywiście jeśli to się stanie.

Zdewastowana pokrywa lodowa na północ od Grenlandii 30 sierpnia 2018 roku. NASA Worldview

Można by powiedzieć, że postępujące zmiany w klimacie działają dość inteligentnie. Nie było tego lata tradycyjnego sposobu niszczenia czapy polarnej, więc rekordu nie będzie. Jest za to niszczenie grubego lodu, by rekordowe topnienie wywołać następnym razem. Prędzej czy później do tego dojdzie, a i tak obecne gabaryty czapy polarnej pozostawiają wiele do życzenia.

Zobacz także:

• Arctic News - słabe topnienie okupione ranami, poniedziałek, 20 sierpnia 2018 W drugiej połowie sierpnia topnienie pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego zaczęło wyraźnie hamować, co związane było ze zmianą warunków pogodowych. W pierwszej dekadzie miesiąca bardzo mocno zaznaczała się obecność rozległego wyżu nad rosyjską częścią Oceanu Arktycznego. Później udział wyżu spadł i od kilku dni ponownie umacnia się obecność obniżonego ciśnienia.
• Arctic News - zabójcze, ukryte siły, piątek, 10 sierpnia 2018