Szybkie zamarzanie i perspektywa rozpadu wiru polarnego

Tempo zamarzania Oceanu Arktycznego od blisko dwóch pozostaje szybsze od średniej. Szczególnie w przypadku ostatnich kilku dni. To na pozór dobra informacje, ale w dobie takiego stanu klimatu na Ziemi i w Arktyce nie jest to wcale takie oczywiste.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Ostatnie 10 dni to dość szybkie tempo zamarzania Oceanu Arktycznego, które wyniosło 101 tys. km²/dzień, podczas gdy średnia z lat 1981-2010 wynosi 89,3 tys. km²/dzień. Nie jest to sytuacja nadzwyczajna, zważywszy na to, że październik jest miesiącem najszybszego przyrostu lodu. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje aktualny zasięg i koncentrację. Widać na niej, że tempo zamarzania nie do końca oddaje w pełni sytuację, gdyż w sektorze atlantyckim granica lodu wciąż znajduje się powyżej 80^oN. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Zamarzają obszary łatwe do zamarznięcia, a wpływ na to ma też cyrkulacja atmosferyczna. Warto przy tym zwrócić uwagę na to, że ani zasięg ani powierzchnia lodu cały czas pozostają i tak znacznie poniżej średniej. Chyba że mamy tu na myśli średnią z minionej dekady, kiedy padały rekordy topnienia.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Barentsa i Karskim w 2022 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

 

Sektor atlantycki wygląda fatalnie. Tam zamarzanie to się w sumie jeszcze nie zaczęło. Morze Barentsa jest niemal całkowicie wolne od lodu. To samo dotyczy Morza Karskiego. Jeszcze w latach 90. XX w. Svalbard od tej porze roku był częściowo zamarznięty. Między nim a środkowym pasem Morza Karskiego znajdował się lód. Samo zaś Morze Karskie było w prawie trzech czwartych pokryte lodem. Dziś tak nie jest. I choć Przejście Północno-Wschodnie jest zamknięte, to lód jest na tyle cienki, że nie ma tam większych problemów z żeglugą morską, np. eksportem gazu z Rosji do Chin  czy Indii. 

 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2022 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Szybie tempo zamarzania sprawia, że duża część ciepła nie zdała się uwolnić do atmosfery, ale i tak sporo trafia. Mapa obok pokazuje, że w dniach 10-23 października w całej Arktyce było cieplej niż zwykle. Nad Morzem Karskim nawet 5^oC powyżej średniej. W Arktyce nie będzie już takiej sytuacji, że jesień będzie w normie lub poniżej normy, poza raptem kilkoma dniami. To efekt mniejszej niż kiedyś pokrywy lodowej. Temperatury spadają dość wolno, co ilustruje powyższy wykres. Już z nastaniem września dystans do średniej z poprzednich dekad zaczął się szybko powiększać.   

 

Prognozowane zmiany temperatur powietrza na wysokości 850 hPa, pokazujące w ten sposób cyrkulację mas powietrza do 1 listopada 2022. Wetterzentrale

 

Brak lodu na Morzu Barentsa i Karskim oraz wysokie temperatury będą mieć swoje konsekwencje. Wir polarny w stratosferze jest słabszy niż być powinien. Na razie nic się nie stanie, i w Polsce temperatury pozostaną powyżej średniej. Część listopada także powinna być powyżej średniej, ale wir może się rozpaść i może to się stać już listopadzie. Według prognoz do pierwszej próby dojść już w pierwszej dekadzie listopada. W troposferze wir także może zacząć szwankować z uwagi na wyższe temperatury w Arktyce. Jeśli stratosferyczny wir polarny się rozpadnie w wyniki nagłego ocieplenia stratosfery, to problem będzie mieć nie tylko Arktyka, ale także my. Chodzi tu oczyścicie o problem z węglem i cenami energii. Można więc powiedzieć: nadchodzi zima.

Zobacz także:

• Arktyka zamarza szybko, a temperatury obniżają się powoli, czwartek, 20 października 2022 W ciągu ostatniego tygodnia zamarzanie arktycznych wód znacznie przyspieszyło, przekraczając średnią wieloletnią. W rezultacie rozległe wolne wcześniej od lodu obszary Oceanu Arktycznego zaczęły oddawać ciepło do atmosfery. Dodatkowo powstał dodatni dipol arktyczny, który sprowadza ciepłe masy powietrza znad Oceanu Spokojnego.