Arctic News - nieskruszony

Warunki dla topnienia czapy lodowej w Arktyce w ostatnim tygodniu były sprzyjające, przynajmniej jeśli chodzi o obrzeża pokrywy lodowej. Obszary lodu leżące bliżej centrum pozostają mocno skoncentrowane, co pokazuje mapa koncentracji arktycznego lodu poniżej. Brak stałego dopływu ciepła w maju i czerwcu oraz brak stawów na powierzchni lodu, przyczyniają się do powolnych roztopów centralnej części czapy lodowej. Warunki pogodowe są ostatnio dobre, przez co tempo topnienia lodu jest nieco szybsze niż rok temu. Potężny wyż, a następnie układ przypominający dipol (indeks AO cały czas jest ujemny) generuje szybkie jak na ten miesiąc zmniejszanie się rozmiarów (zasięgu) czapy lodowej. Sama jednak powierzchnia lodu zmniejsza się bardzo powoli.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2 Uni Bremen

Od kilku dni otwarte jest Przejście Północno-Wschodnie, a charakterystyczną cechą obecnego sezonu topnienia jest ogromny ubytek w lodzie na Morzu Łaptiewów, który przechodzi w wąską zatokę w Basenie Arktycznym.  W wyniku działania antycyklonu szybko topnieje lód na wysokości Morza Czukockiego, które jest wolne od lodu. Na uwagę zasługuje jednak bardzo wysoka koncentracja lodu.

Zestawienie zasięgu/powierzchni i koncentracji arktycznego lodu (kliknij, aby powiększyć) 12 sierpnia 2014 roku na tle 2013 i 2012 roku.

Do Arktyki ostatnio dociera ciepło znad lądów, nie ma także dużego zachmurzenia. Mimo to lód nie topi się zbyt szybko (powolny spadek powierzchni), a coraz większy udział w zmniejszaniu się zasięgu lodu ma wiatr, choć ciepłe wody wciąż roztapiają krę lodową i inne obszary czapy lodowej. W sierpniu Słońce świeci słabiej, szczególnie od 10 sierpnia. Powyższe mapy pokazują zestawienie koncentracji lodu na tle 2013 i 2012 roku. Widać, że w tym roku lód jest bardziej upakowany i taka sytuacja miała miejsce praktycznie przez cały sezon topnienia lodu. Przyczyną tego stanu rzeczy był zimny maj i czerwiec, kiedy to w Arktyce bardziej dominowały niże niż wyże baryczne, a dopływ ciepła był ograniczony.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego między 9 a 16 sierpnia 2014 roku.

Za wyjątkiem sektora amerykańskiego granica lodu przesuwała się w stronę bieguna na całej długości Eurazji, szczególnie jest to widoczne na Morzu Łaptiewów. Z kolei granica lodu na Morzu Beauforta w niewielkim stopniu cofnęła się. Zimny wiatr wypycha lód na Morze Barentsa, przez co lód między Svalbardem a Ziemią Franciszka Józefa w ogóle się nie topi.

Zasięg lodu w Arktyce w 2014 roku na tle ostatnich lat i wyszczególnienie na okres lipiec - połowa września (kliknij, aby powiększyć). IARC-JAXA

Pomimo dość szybkiego spadku zasięgu lodu w ciągu ostatniego tygodnia, czapa lodowa jest siódmą najmniejszą w historii pomiarów. Zasięg lodu w Arktyce jest minimalnie większy od tego z 2008 roku. Bardzo duża różnica jest na tle 2012 roku. 16 sierpnia zasięg wyniósł 5,75 mln km², czyli o 1,3 mln km² więcej niż w 2012 roku i 0,08 mln km² więcej niż w ubiegłym roku. Tempo spadku w ostatnim tygodniu wynosiło 72 tys. km² na dobę, podczas gdy rok temu było to 61 tys. km² na dobę. Być może zasięg lodu zrówna się za kilka dni z tym z 2013 roku. To, czy zasięg lodu we wrześniu tego roku będzie większy czy mniejszy niż rok temu wciąż pozostaje niewiadomą. Warto zwrócić uwagę na to, że o ile sam zasięg (extent) lodu zmniejsza się, to rzeczywista powierzchnia (area) lodu przez ostatnie dni praktycznie nie zmieniała się. Możliwe więc, że dotychczasowe szybkie tempo spadku zasięgu lodu za kilka dni spowolni. Na chwilę bieżącą trudno o jednoznaczną prognozę - warunki pogodowe mogą się jeszcze kilka razy zmienić, a sam sezon topnienia może się przedłużyć. 

Tam,gdzie lodu już nie ma, powierzchnia wody jest nagrzana, szczególnie ciepłe są wody Morza Łaptiewów i Wschodniosyberyjskiego. Należy więc oczekiwać, że pokrywa lodowa wciąż będzie się topić. Ze względu na zbliżającą się noc polarną będziemy obserwować, że z dnia na dzień woda będzie oddawać ciepło do atmosfery, szczególnie pod koniec sierpnia, kiedy długość dnia znacznie się już skróci. Na tym etapie coraz większą rolę odgrywać będzie układ wiatrów, zwłaszcza, że wody na wysokich szerokościach geograficznych nie będą już mogły się nagrzewać. Kąt padania promieni słonecznych jest coraz mniejszy, więc ilość docierającej do powierzchni energii maleje. Wiatr wiejący w ramach ewentualnej dodatniej AO będzie wypychać lód przez Cieśninę Frama. Ponadto wiatr może transportować wciąż jeszcze ciepłą wodę np. z Morza Czukockiego w stronę pokrywy lodowej i dalej ją roztapiać. Ostatecznie w połowie września, kiedy długość nocy i niski kąt padania promieni słonecznych zaczną dominować, lód przestanie się topić, a zacznie ponownie przyrastać. Woda nawet przy głębokim wyżu barycznym nie będzie w stanie się już nagrzewać, a trakcie nocy proces wychładzania będzie się nasilać. Rozpocznie się sezon zamarzania, który potrwa mniej więcej do połowy marca.

Czapa lodowa Arktyki 16 sierpnia 2014 roku. W lewym dolnym rogu - kanadyjskie wyspy Archipelagu Arktycznego. Terra-Modis, NASA

Kra lodowa w zachodniej części Morze Beauforta 16 sierpnia 2014 roku. NASA

Na pierwszym zdjęciu widzimy, że pokrywa lodowa Arktyki z brzegu jest pokruszona, a im dalej w głąb tym bardziej staje się zwarta. W centralnej części czapy lodowej, lód albo ma postać bardzo gęsto upakowanej kry lodowej, albo występują tam jedynie pęknięcia. To efekt słabego topnienia lodu w pierwszej połowie lata, kiedy to duże zachmurzenie i mała ilość ciepła utrudniała proces roztopów. Bardzo prawdopodobnym końcowym efektem tego sezonu topnienia może być powtórka z lat 2009/2013.


Zobacz także:

• Arctic News - zimny, niedziela, 10 sierpnia 2014 
• Arctic News - trudne odmarzanie, niedziela, 3 sierpnia 2014. Ostatnie dni lipca przyniosły szybszy spadek zasięgu lodu arktycznego niż w 2013 roku. Mimo to zasięg pokrywy lodowej jest nieznacznie większy od zeszłorocznego. Animacja po lewej pokazuje zmiany warunków pogodowych w ciągu ostatnich siedmiu dni. Nieco szybsze ostatnio topnienie lodu otworzyło prześwit między Cieśniną Wilkickiego, a Morzem Cieśniną Beringa. Przejście Północno-Wschodnie pozostaje jednak wciąż zamknięte...