Raport za I połowę listopada - szybko zamarza, ale nie wszędzie

Pierwsza połowa listopada charakteryzowała się bardzo szybkim zamarzaniem powierzchni Oceanu Arktycznego. Przyczyną tego stanu rzeczy była reakcja wód na spadek temperatur w połączeniu z bardzo małą powierzchnią lodu w październiku. Sprzyjały temu warunki pogodowe, które nie hamowały tempa zamarzania tak, jak miało to miejsce w latach 2016-2018. Rozwój wiru polarnego w troposferze przebiegał bez większych zakłóceń, co pokazuje animacja obok. W takiej sytuacji szybkie tempo zamarzania musiało być kontynuowane, tyle tylko, że nie wszędzie. 

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.    

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Czapa polarna w połowie listopada 2020 wygląda już inaczej niż jeszcze dwa tygodnie temu. Szybkie pokrycie powierzchni Oceanu Arktycznego sprawiło, że całkowicie zniknął pas wolnych od lodu wód. Zamknięte zostało Przejście Północno-Wschodnie. Ze względu na grubość pokrywy lodowej, region ten może być i będzie przez cały rok wykorzystywany do żeglugi - z coraz to mniejszą asystą lodołamaczy. W końcu te jednostki w przyszłości przestaną być potrzebne.  Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) przedstawia zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie listopada 2020.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2020 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012, 2016 i 2019 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

 

Przez 10 dni listopada Ocean Arktyczny bardzo szybko zamarzał. Potem tempo to zwolniło, bo granica czapy polarnej dotarła do miejsc, w których woda nie pozwala już na szybkie zwiększanie się zasięgu lodu. Przykładem jest tu Morze Czukockie.

 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2020 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

14 listopada zasięg arktycznego lodu morskiego osiągnął wartość 8,84 mln km², co stanowi drugą najmniejszą w historii pomiarów wartość. Szybkie tempo zamarzania, które rozpoczęło się w trzeciej dekadzie października, pozwoliło na razie na przekroczenie wartości z rekordowego wtedy 2016 roku. Tempo zamarzania w pierwszej połowie listopada było bardzo szybkie, znacznie przekraczało wartość 150 tys. km²/dziennie, 2,5 raza szybsze od średniej wieloletniej. Dystans do średniej wieloletniej zmniejszył się, ale wciąż jest duży - zasięg lodu jest o 1,76 mln km² mniejszy od średniej 1981-2010, to 16,6% różnicy. Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010.

 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2020 roku względem lat 2005-2019 i średnich dekadowych. JAXA

Ze względu na temperatury wód, a także okazjonalne adwekcje ciepła, jak ostatnio w region Morza Barentsa, dalsze zniwelowanie różnicy jest mało prawdopodobne. Na wykresie zapisów dziennych widać, że impet zamarzania wyhamował. Przyczyny są dwie. Pierwszą jest to, że granica lodu dociera do miejsc, gdzie woda jeszcze się nie wychłodziła. Drugą przyczyną są lokalne warunki pogodowe, które odciskają swoje piętno w atlantyckim sektorze Arktyki. Nie ma sensu już pokazywać mapy w medianą lat 80. XX wieku - różnice są ogromne już w stosunku do średniej lat dwutysięcznych.

Powierzchnia lodu morskiego w 2020 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

 

Rzeczywista powierzchnia lodu (area) także szybko rosła, co świadczy o szybkim wychładzaniu się wód, które bardzo długo pozostawały wolne od lodu. Wciąż jednak jest to drugie miejsce i prawdopodobnie do końca listopada to się nie zmieni. Warto zaznaczyć, że w 2016 roku (zielona krzywa na wykresie) warunki dla zamarzania były zupełnie inne niż w tym roku.  Mimo dosyć dobrych warunków atmosferycznych dla rozrostu przynajmniej samej powierzchni/zasięgu lodu różnice w przypadku powierzchni też są duże, i to nawet względem średnich z lat nieodległych. Mapa obok pokazuje odchylenia powierzchni lodu względem średniej 2000-2019.  A więc czasów sprzed raptem kilku lat. 

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

Nie wszędzie tempo zamarzania arktycznych wód było w pierwszej połowie listopada szybkie. O ile wody Morza Wschodniosyberyjskiego szybko zamarzły, podobnie też Łaptiewów, to Morze Barentsa pozostaje wolne od lodu. Poza tym Morze Łaptiewów jeszcze nie zamarzło całkowicie. Wszystkie mapy pokazują dziurę - takie coś w znanej nam historii jeszcze się nie zdarzyło.
 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2007, 2012, 2016 i 2020 roku dla 1-12 listopada. NOAA/ESRL

 

Wzorce pogodowe związane z październikowym umacnianiem się stratosferycznego wiru polarnego były zupełnie inne niż w 2016 roku. Szczególnie gdy spojrzy się także na cały październik. Ten sezon jak na razie jest dość podobny do tego z 2019 roku. Mimo tego faktu temperatury w Arktyce były wysokie, a na Svalbardzie został pobity rekord ciepła dla listopada. Odchylenie temperatur między biegunem północnym a Svalbardem wyniosło w dniach 1-12 listopada 7-9^oC powyżej średniej. W 2016 roku wartości i obszar występowania anormalnie wysokich temperatur były większe. Ale to dwa różne lata.

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2020 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Trudno jest tej jesieni zbić tę gorączkę, bo warto przypomnieć, że pierwsza połowa listopada 2019 była chłodniejsza niż w tym roku. W listopadzie temperatury nad sporą częścią Oceanu Arktycznego przestały się obniżać. Była to nie tylko zasługa efektu szybkiego przyrostu powierzchni pokrywy lodowej, bo wiele energii cieplnej z powodu tempa zamarzania zostało uwięzione pod lodem. To w dużym stopniu skutek napływu ciepła. Skala owszem była mniejsza niż w latach 2016-2018, ale wystarczająca, by podbić temperatury. 12 listopada między biegunem północnym a Svalbardem temperatury wzrosły do około -1^oC. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-10 listopada 2020 roku. Adwekcja wcale nie była słaba.

 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 14 listopada w latach 2014-2020. DMI

 

Szybkie zamarzanie wcale nie musi być korzystne. Nie w tych czasach. Duża ilość energii cieplej zostaje pod lodem. Wysokie temperatury wód utrzymywały się długo, ale efekt chłodu związanego z nocą polarną zrobił swoje. Akweny szybko zamarzły. Pozostaje więc czekać na skutki w przyszłym roku. Jesień 2020 najprawdopodobniej zakończyła krótki okres chłodnych wód na północnych krańcach Oceanu Atlantyckiego.  Morze Barentsa jest wyraźnie cieplejsze niż być powinna, a proces "atlantyfikacji" regionu trwa.

 

 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2020 dla 14 listopada. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

 

Gołym okiem widać, że stan lodu w rosyjskim sektorze jest w tym roku bardzo zły. Po stronie amerykańskiej z racji słabego sezonu roztopów na Morzu Beauforta grubość paku lodowej wygląda lepiej. Oczywiście na tle ostatnich kilku lat. Sezon zamarzania nie osiągnął jeszcze półmetku, więc sytuacja może się zmienić. Tyle tylko, że w zeszłym sezonie też tak było. Potem, latem czapa polarna topiła się tak szybko, że niewiele brakowało do rekordu z 2012 roku. W przyszłym może być więc gorzej.

 

 

Pokrywa lodowa w Basenie Arktycznym od strony Oceanu Atlantyckiego w dniach 12-14 listopada 2020. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

 

Ze względu na rosnące temperatury, zarówno oceanu, jak i atmosfery nie ma już dobrych sezonów zamarzania w Arktyce. Taki sezon jak w 2019/20 musiałby mieć swoje powtórki przez kilka lat po rząd. Aby tak się stało, temperatury na Ziemi musiałby spaść. No i oczywiście można zadać pytanie: Co mnie obchodzi lód morski w Arktyce? Zwłaszcza że nie trzeba już płynąć przez wody Zatoki Adeńskiej i narażać się na atak piratów. Zmiany w Arktyce stwarzają problemy pogodowe poza nią. W listopadzie jak na razie niewiele spadło deszczu. Czy na Święta spadnie śnieg?

 

 

Zobacz także:

• Raport z II połowy października - przepaść, sobota, 31 października 2020 Październik 2020 zapisze się jako kolejny miesiąc wyznaczający nowe rekordy w Arktyce. O tym, że zasięg/powierzchnia pokrywy lodową zapiszą się jako rekordowe, już wiemy.
• Raport z I połowy października - konsekwencje megatopnienia 2020 już widać, piątek, 16 października 2020
  
• Raport z II połowy września - co przyniesie nowy sezon zamarzania?, środa, 30 września 2020