Arctic News - Nemezis nie zna smaku porażki

Zaistniała sytuacja w Arktyce była brana pod uwagę, jako scenariusz możliwych znaczących roztopów. Wśród sprzyjających topnieniu lodu czynników znalazły się przedwczesne topnienie lodu na Morzu Beauforta, czy Czukockim, ciepły lipiec i dipol arktyczny. Jednak była to jedynie ewentualna prognoza bez gwarancji, że tak właśnie się stanie. Zwłaszcza że przecież dane PIOMAS na koniec czerwca sugerowały, że raczej nie dojdzie do dużego spadku ilości lodu. A jednak do niego doszło, pomimo braku gwoździ do trumny lodu, takich jak silny dipol arktyczny, czy wielkie sztormy na miarę GAC 2012 z sierpnia 2012 roku - warunków, które w drugiej połowie sierpnia utrzymują na wysokim poziomie topnienie lodu.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2 Uni Bremen

Przez cały sierpień tempo spadku zasięgu lodu nie było ekstremalnie szybkie, jak w 2012 roku. Było jednak jednostajne, miarowe i przebiegało bez zakłóceń - zupełnie inaczej niż w latach 2013 i 2014 roku, kiedy to nie sprzyjająca topnieniu pogoda uratowała lód. Teraz ogromne obszary Oceanu Arktycznego są wolne od lodu. Mapa AMSR2 pokazuje zasięg i koncentrację arktycznego lodu morskiego. W innej, bardziej wizualnej tonacji barw. Mapa koncentracji lodu morskiego w pokazywanej dotychczas wersji znajduje się tutaj.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego między 26 sierpnia a 4 września 2015 roku. Kliknij, aby powiększyć.

Na przełomie sierpnia i września granica lodu przesuwała się dalej na północ. Szczególnie widoczne jest to na Morzu Beauforta. Morze Łaptiewów i Wschodniosyberyjskie są wolne od lodu, co zwiększa ryzyko nagrzewania wody i wycieków metanu z dna tych akwenów. Na płytkich wodach hydraty są szczególnie narażone na destabilizację. Ewentualne burze będą tworzyć wielkie fale morskie i miksować wodę. Z tego powodu ciepłe wody mogą dotrzeć do dna morskiego i ogrzać stabilne w określonej temperaturze i ciśnieniu hydraty.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2015 roku na tle 2012 roku i wyszczególnienie na tle ostatnich lat. NSIDC

Według prognoz sprzed miesiąca w "środkowym" scenariuszu minimalny zasięg lodu pływającego miał spaść do ok. 4,6 mln km². Niestety, do wrześniowego minimum jeszcze trochę zostało - tydzień, a może nawet dwa tygodnie, a już 1 września zasięg czapy polarnej skurczył się do 4,46 km². Kiedy topnienie ustanie? Na pewno nie przed 10 września. 6 września centralną Arktykę nawiedzi sztorm, następnie pogoda się uspokoi, co spowoduje spowolnienie roztopów, ale nie ulegną one raczej zatrzymaniu. Według danych NSIDC zasięg lodu jest trzecim najmniejszym w historii pomiarów, a raczej jest możliwe, że będzie on ex aequo trzeci z 2011 rokiem. Wrześniowe minimum wyniesie 4,3 mln km², czyli tyle, ile miało w 2011 roku.

Zmiany odchyleń temperatur powierzchni Oceanu Arktycznego między 30 sierpnia a 5 września 2015 roku. DMI

Od końca sierpnia przez pierwsze dni września można rzec, że topnienie czapy polarnej jest nieustępliwe. Ciepło wód morskich utrzymuje proces topnienia lodu. Dziś lód jest cieńszy i bardziej podatny na topnienie. Szczególnie że pogoda w Arktyce jest bardziej niespokojna niż kiedyś. Skoro lód topnieje szybciej, jest więcej ciepłej powierzchni, a to zwiększa częstość i intensywność burz i towarzyszących im silnych wiatrów. Właśnie dlatego pokrywa lodowa spadła poniżej 4,5 mln km² - blisko poziomu z 2007 roku.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej na przełomie sierpnia i września 2015. NOAA/NCAR

Na całej planecie, a raczej w skali całej planety, jest ciepło. Lipiec, jak i cały dotychczas okres 2015 roku okazał się być najcieplejszym w historii pomiarów. Na przełomie sierpnia i września Polska doświadczyła bezprecedensowej fali upałów, którą zakończyły burze i gwałtowne ochłodzenie. Upały przeniosły się nad Ukrainę, gdzie wybuchły pożary lasów. Następne miesiące także będą rekordowe, a rosnące w siłę El Niño spotęguje wzrost temperatur i odbije się na przyszłorocznym topnieniu lodu.

Porównanie grubości lodu 2012 i 2015 dla 4 września. HYCOM

Powierzchnia lodu jest większa niż w 2012 roku, ale z modelu HYCOM wynika, że powierzchnia grubego lodu w tym roku jest mniejsza niż w 2012 roku. Teraz ciągnie się jedynie gruby na nieco ponad 3 m wąski pas lodu, który za rok przestanie istnieć. Napędzane przez El Niño globalne ocieplenie będzie mogło przyspieszyć  tempo topnienia lodu w 2016 roku. Jeśli trwałym zjawiskiem będzie dipol arktyczny, wysokie ciśnienie latem, lub po prostu możliwość transportu ciepła znad Pacyfiku i Ameryki Północnej, to w 2016 lub 2017 roku padnie rekord. Czapa polarna stopi się poniżej 3 mln km².

"Lodowy cypel" skierowany w stronę wolnego od lodu Morza Wschodniosyberyjskiego. Sam cypel, to kra lodowa, która może stopić się w ciągu najbliższych kilku dni. Zdjęcie Terra, NASA

Nie ma możliwości powrotu do stanu sprzed dekady i wcześniej. 2015 rok jest kontynuacją wieloletniego trendu spadkowego, pomimo jego chwilowego zawahania w dwóch ostatnich latach. W ciągu kilku lipcowych tygodni dwuletnie odrodzenie lodu zostało zwniweczone. A przecież jeszcze w czerwcu przewidywano kolejny przyrost/stagnację. Globalne ocieplenie nie uznaje porażek, prowadzący do zera trend spadku ilości lodu w Arktyce będzie trwać.

Zobacz także:

• Arctic News - wyeliminowanie przyrostu, czwartek, 27 sierpnia 2015
• Arctic News - prolog dla nowych rekordowych roztopów w Arktyce, wtorek, 18 sierpnia 2015 Topnienie pokrywy lodowej w Arktyce skończy się za około trzy tygodnie, być może potrwa nawet jeszcze miesiąc, do 17-19 września. Już teraz zmiany widoczne w Arktyce potwierdzą, że ten rok będzie spadkowy dla arktycznego lodu morskiego w przeciwieństwie do dwóch ostatnich lat, kiedy to lód przyrastał.