Marzec 2023 - od polarnego świtu do zmierzchu

Światło słoneczne powróciło do Arktyki, podczas gdy na Antarktydzie nastała noc polarna. Sezonowy spadek zasięgu arktycznego lodu morskiego od rocznego maksimum z 6 marca był powolny, ale dzienne wartości pozostawały na bardzo niskim poziomach Od sezonowego minimum osiągniętego 21 lutego,  antarktyczny lód morski rozrastał się w tempie zbliżonym do średniej.

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w marcu 2023 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla marca. Sea Ice Index - NSIDC

Średni zasięg arktycznego lodu morskiego w marcu 2023 roku wyniósł 14,44 mln km², co stanowi szóstą najmniejszą w historii pomiarów wartość. Obserwacje satelitarne prowadzone są od 1979 roku. Pokrywa lodowa była więc o 0,99 mln km² mniejsza od średniej 1981-2010 i 0,15 mln km² większa od rekordowej z 2017 roku. Tradycyjnie najmniej lodu znajdowało się w sektorze atlantyckim, ale tym razem ciekawostką jest Morze Grenlandzkie. Tam wyraźnie zasięg lodu był wyjątkowo duży, czego przyczyną były warunki atmosferyczne w regionie i zwiększony eksport lodu przez cieśninę Fram. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla marca 2023 roku.

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego od marcowego maksimum do końca marca 2023 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool

Po osiągnięciu maksimum 6 marca przez tydzień zasięg lodu obniżał się szybko, potem jednak doszło niemalże do pauzy. Dodatni dipol arktyczny spowodował powstanie szerokiej płoni na południu Morza Beauforta, a jednocześnie utrzymał spore zlodzenie na Morzu Grenlandzkim, hamując też topnienie wokół Svalbardu.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Ogólnie rzecz biorąc zasięg lodu o maksimum z 6 marca zmniejszył się o 0,17 mln km² do końca miesiąca. Tempo spadku było więc wolniejsze od średniej wieloletniej - 0,22 mln km².

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla marca 2023 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

O rozkładzie temperatur w Arktyce w marcu 2023 decydował dodatni dipol arktyczny. Mapa obok pokazuje średnie dla marca ciśnienie atmosferyczne. Stałym elementem było wysokie ciśnienie nad Morzem Beauforta i Archipelagiem Arktycznym oraz niskie w sektorze euroazjatyckim. W rezultacie  temperatury znacznie spadły np. na Svalbardzie, zniknęły z tego powodu odwilże - średnie miesięczne temperatury były w regionie Svalbardu 5^oC niższe od średniej. Ciepło było za to nad Morzem Baffina i nad kanadyjskim Basenie Arktycznym - nawet 7^oC powyżej średniej. Dipol spowodował też utrzymanie się stosunkowo umiarkowanych temperatur w zachodniej części Europy w tym w Polsce.  

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2023 dla marca (obszar - 65-90^oN). NOAA/NCEP

Marzec w obszar 70-90^oN był dopiero 13-tym najcieplejszym w historii pomiarów. O obszarze 65-90^oN średnia temperatura -19,54^oC. Można więc powiedzieć, że marzec był w Arktyce normalnym miesiącem. Z drugiej strony działanie dodatniego dipola arktycznego w marcu nie sprowadza się do temperatur, a dryfu lodu. 

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla marca w latach 1979-2023.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla marca 2023 roku 38,9 tys. km², a więc 2,5% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku marca skurczyło się o 2,28 mln km².

Wiek lodu
Ważnym wskaźnikiem stanu lodu morskiego jest jego wiek. Na ogół jest tak, że im młodszy lód, tym cieńszy. Ostatnie dekady i lata pokazują spadek udziału lodu wieloletniego na rzecz sezonowe i paroletniego.

Wiek lodu morskiego. Górne mapy ilustrują wiek lodu na przełomie lutego i marca 1985 i 2023 roku. Dolny wykres przedstawia zmiany wieku lodu w latach 1985-2023. NSIDC EASE-Grid Sea Ice Age.

Lód mający więcej niż jeden rok na przełomie lutego i marca tego roku zajmował 33,9% Oceanu Arktycznego. Rok temu było to 34,3%. W latach 80. XX wieku obszar ten zajmował od 60 do 65% powierzchni Oceanu Arktycznego. Szybki spadek powierzchni lodu wieloletniego nastąpił po rekordowym wówczas wrześniowym minimum z 2007 roku. Od tego czasu wieloletni obszar lodu pozostaje zmienny, bez znaczącego trendu. Ogólnie rzecz biorąc lodu mającego więcej niż 4 lata praktycznie już nie ma, bo stanowi on zaledwie 3% powierzchni pokrywy lodowej. 

Nadal mało lodu na Antarktydzie
Antarktyczne minimum miało miejsce 21 lutego i ustanowiło rekord. Potem zasięg lodu zaczął się zwiększać w tempie zbliżonym do średniej wieloletniej.

Średni zasięg i antarktycznej pokrywy lodowej w marcu 2023 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla marca. Sea Ice Index - NSIDC

Średni dla marca zasięg lodu na Oceanie Południowym wyniósł 2,8 mln km², to druga najmniejsza w historii pomiarów wartość. Pokrywa lodowa była jedynie 0,1 mln km² mniejsza od rekordowej wartości z 2017 roku.

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: From polar dawn to dusk

• Luty 2023 - rzeki atmosferyczne też wpływają na lód Morza Barentsa, sobota, 4 marca 2023 Temperatury w lutym tego roku nad Oceanem Arktycznym nie były ekstremalnie wysokie. Mimo to wartości zlodzenia arktycznych wód utrzymywały się w przez cały miesiąc w czołówce, oscylując między 2 a 4 miejscem. 
• Styczeń 2023 - po obu stronach niewiele lodu, wtorek, 7 lutego 2023