Strony

sobota, 25 listopada 2023

Koniec łatwego zamarzania

Po dość mocnym jak na ostatnie lata zamarzaniu w Arktyce, przyszła pauza. To efekt zmian we wzorcach pogodowych. Niemożność osiągnięcia rozmiarów czapy polarnej z czasów XX wieku, to z kolei efekt globalnego ocieplenia. Warunki klimatyczne wyznaczają granicę zamarzania Oceanu Arktycznego.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Jeszcze kilka dni temu zasięg lodu morskiego był dziesiąty najmniejszy w historii pomiarów, albo nawet poza pierwszą dziesiątką. Teraz według danych JAXA jest siódmy najmniejszy. W ciągu ostatnich dni tempo zamarzania znacznie wyhamowało, co pokazuje wykres po lewej (otwórz o osobnym oknie, by zobaczyć pełny rozmiar). W 2016 roku doszło do katastrofy klimatycznej w Arktyce. Wysokie temperatury sprawiły, że pokrywa lodowa w listopadzie zaczęła się topić. Teraz po kilku latach dzieje się to samo. Nie na taką skalę, na razie. Jednak różnice względem lat poprzednich są bardzo małe. Najmniej lodu jest w Zatoce Hudsona. W ostatnich latach brak lodu, odbijający się na tamtejszej faunie, to już coroczny, normalny widok naszych czasów. 
 
Zmiany zasięgu lodu morskiego w Arktyce od 30 października do 24 listopada 2023 roku. JAXA/AWI

Na powyższej animacji widać, że zamarzanie było szybkie, ale zaczęło z biegiem czasu napotykać problemy. Np. na Morzu Czukockim lód przyrastał, potem się wycofywał, co świadczy o ingerencji ciepłych mas powietrza, ale i wody morskiej. Oba te czynniki są wzmacniane przez globalne ocieplenie. Szczególnie woda, która utrudnia, opóźnia zamarzanie. Nawet jak już pojawi się lód, to jest cienki i szybko się topi. Upwellingi ciepłych wód, czy też ich napieranie z południa, topi lód od spodu. Potwierdzają to dane z boi.

Warunki pogodowe w Arktyce w dniach 22-25 listopada 2023 roku. Tropical Tidbits

Zmiana wzorców pogodowych działa niestety też w drugą stronę. Wir polarny wcześniej był jednorodny, ostatnio jak widać na mapie - rozpadł się na kilka członów. To właśnie przez to w Polsce zaczęły spadać temperatury i pojawił się śnieg - cud. Z kolei nad Ocean Arktyczny dotarło ciepło. Od kilku dni, jak pokazuje mapa obok, temperatury w Arktyce są znacznie wyższe od średniej. A u nas jest zimno. W sektorze amerykańskim Basenu Arktycznego w dniach 17-23 listopada było co najmniej 3
oC cieplej niż zwykle. Taka sytuacja odbije się potem na grubości lodu morskiego. Będzie on swoją miąższość zwiększał w wolniejszym tempie, więc będzie cieńszy na wiosnę. 

 
Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku względem lat poprzednich i średniej 1979-2000. Załączona mapa przedstawia odchylenia temperatur z 25 listopada 2023 roku. Climate Reanalyzer

Wykres pokazuje, jak kształtowała się sytuacja termiczna w Arktyce. Temperatury są najwyższe od lat. Lokalne odchylenia przekraczają teraz nawet 10oC W całej Arktyce jest prawie 5oC cieplej niż zwykle. Prognozy wskazują, że w ciągu najbliższych dni sytuacja się nie zmieni. Nie przewiduje się ponownego przyspieszenia zamarzania. Prawdopodobnie dobra passa w zamarzaniu już się skończyła, i nie jest to zaskoczenie.
 
Zobacz także:
 

czwartek, 16 listopada 2023

Raport za I połowę listopada 2023 - z góry tafla lodu wygląda w porządku

Wir polarny w Arktyce zaczął się umacniać. W takiej sytuacji zamarzanie arktycznych wód kontynuowało w pierwszej połowie listopada swój rajd, ale już z tendencją spadkową tempa przyrostu lodu. Jednocześnie w Arktyce dominowały wyraźnie wyższe od średniej temperatury. Rozmiary czapy polarnej są spore, ale tylko na tle ostatnich lat. Sezon zamarzania tylko pozornie wydaje się być dobry. Z tak dużymi odchyleniami trudno jest mówić od efektywnej odbudowie lodu. Tylko z góry wszystko wydaje się być w porządku.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.   

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Rozmiary czapy polarnej na tle ostatnich lat są dość spore. Zamarznięty jest prawie cały Ocean Arktyczny. Zostało jeszcze Morze Karskie i Czukockie, następnie akweny leżące poza Oceanem Arktycznym, jak Morze Beringa.  Animacja obok (otwórz w osobnym oknie) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie listopada 2023 roku. Umacniający się wir polarny ograniczył dostęp ciepła z zewnątrz, więc woda szybko zamarzała. Dodatnie anomalie temperatur, to w dużej mierze efekt zamarzania.  

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Tempo zamarzania zaczęło zwalniać. Zwykle tak się dzieje w listopadzie. Wciąż pozostawało szybsze od średniej wieloletniej.
 
Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

15 listopada zasięg lodu w Arktyce wyniósł 9,51 mln 
km2. To wartość znajdująca się poza podium, ale jak widać na wykresie - znacznie poniżej średniej wieloletniej. Różnica wynosi 1,17 mln km2. Tempo przyrostu lodu w pierwszej połowie listopada było szybsze od średniej wieloletniej. Wartość ta wyniosła 91,5 tys. km2/dzień, to 22% więcej niż w latach 1981-2010. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 
 
 
Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Rozmiary mogą wydawać się imponujące na tle ostatnich lat, bo trend spadkowy został zatrzymany. Czapa polarna nadal jest mniejsza niż kiedyś. W latach 90. XX wieku granica lodu przebiegała inaczej niż dziś. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Przyrost powierzchni lodu (area) także był szybki, ale ostatnio znacznie wyhamował. Zamarzły już wszystkie łatwe do zamarznięcia miejsca, teraz będą zamarzać te, które wciąż się wychładzają.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Beauforta i Barentsa w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.


Zamarzanie Morza Beauforta przyspieszyło, ale nadal część akwenu jest wolna od lodu. Podobna sytuacja ma miejsce na Morzu Barentsa. Atlantyfikacja regionu nadal ma wpływ ma stan tamtejszej pokrywy lodowej.
 
 
Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla listopada. NASA/GIS
Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020 i 2023 roku dla 1-13 listopada. NOAA/ESRL

Zamarzanie Oceanu Arktycznego było szybkie, ale nie aż tak, by uniemożliwić ucieczkę ciepła. Szybkie pokrycie Oceanu Arktycznego lodem sprawia, że ciepło morskie nie dostaje się do atmosfery w całości. W przypadku wolniejszego tempa następuje po drodze mieszanie się wód, więc ciepło wydostaje się cały czas, w większej ilości. Mimo to w Arktyce i tak było ciepłej niż zwykle. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-15 listopada 2023. Odchylenie temperatur sięgało nawet 6
oC. W przypadku wolniejszego zamarzania odchylenia byłyby większe. W górnej warstwie atmosfery odchylenia temperatur były mniejsze niż w dolnej, co świadczy o wpływie rozmiarów powierzchni lodu morskiego. 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90oN) w 2023 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

Na wykresie widać, że tempo spadku temperatur wokół bieguna północnego jest wolniejsze. Temperatury są kilka stopni wyższe od średniej wieloletniej, i tak stan rzeczy utrzymuje się od września. To jest właśnie efekt mniejszej niż kiedyś powierzchni lodu. Oczywiście w grę wchodzą masy powietrza z południa. Nawet w ograniczonym zakresie, na tak ciepłej planecie są w stanie znacznie podnieść temperatury.
 
Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 listopada w latach 2015-2023. DMI

Odchylenia temperatur powierzchni wód zostały zredukowane, ale nadal są wyższe od średniej wieloletniej. W takiej sytuacji dalsze zamarzanie arktycznych wód znajdujących się na niższych szerokościach geograficznych będzie trudniejsze.

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 15 listopada. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Jak widać, szybkie zamarzanie nie pomogło. Wręcz może teraz zaszkodzić. Czapa polarna powinna mieć większą grubość, a nie ma. Na tle ostatnich lat stan lodu nie uległ pogorszeniu, ale nie polepszył się mimo szybkiego rozwoju wiru polarnego. Po prostu, duża ilość ciepła znajduje się w wodzie. Część ciepła jest w atmosferze i też robi swoje.

 
Mozaika zdjęć satelitarnych okolic archipelagu Svalbard w 13-15 listopada 2023. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark
 
Ciepła jest za dużo, więc zamarzanie będzie słabe. Pozornie tylko wydaje się mocne, bo powierzchnia wody się wychłodziła. Gdyby Arktyka była wolna od lodu, to w październiku przyrosty lodu sięgałyby nawet 300 tys. 
km2/dzień. Ocean w pewnym momencie zacząłby gwałtownie zamarzać, ale ciepło zostałoby pod lodem, bardzo cienkim lodem.

 
Zobacz także:

sobota, 11 listopada 2023

Imponujące zamarzanie, ale temperatury w Arktyce nadal są wysokie

Zamarzanie wód Oceanu Arktycznego postępuje, ale jednocześnie cały region doświadcza od wielu dni temperatur daleko wykraczających poza średnią wieloletnią.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Zasięg lodu morskiego w Arktyce jest ósmym najmniejszym w historii pomiarów. Z obecnej perspektywy rozmiary czapy polarnej są spore, ale nie są w żadnym razie imponujące. Jeśli spojrzymy na wykres, zobaczymy, że zasięg lodu znajduje się wyraźnie poniżej średniej wieloletniej - 1,13 mln km2 mniej niż wynosi średnia 1981-2010. Mapa obok przedstawia zasięg i koncentrację lodu morskiego na 10 listopada 2023. Przyrost lodu od wrześniowego minimum do 10 listopada jest o 7% większy w stosunku do średniej z ostatnich lat. Mimo tego faktu, jak pokazuje to mapa po lewej, występują braki, które w ogóle nie znikną. Tak jak też można było założyć, tempo przyrostu w listopadzie zwolni. W ciągu ostatnich dni oscyluje w granicach średniej, a nawet jest już wolniejsze od średniej wieloletniej. Efektywnie przyrastała w ciągu ostatnich kilkunastu dni powierzchnia lodu, ale i zaczynają się pojawiać granice tego przyrostu.

Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku względem lat poprzednich i średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

Te granice wyznaczają temperatury, które są wyższe niż być powinny W Arktyce jest ponad 3oC cieplej niż zwykle, i tak się dzieje od wielu dni. To efekt rozmiarów czapy polarnej z września. Ocean Arktyczny zamarzając, uwolnił ciepło. Choć powstał silny wir polarny, to przy samej powierzchni temperatury nadal się wyraźniej wyższe od średniej. Wciąż spadają, bo rozmiary czapy polarnej i brak promieni słonecznych sprawiają, że muszą spadać, ale dzieje się to wolniej niż powinno. Sprawy nie ułatwia też fakt, że na całym świecie jest ciepło. Ciepłe są oceany, znad których docierają do Arktyki masy powietrza. Co prawda teraz wir polarny hermetyzuje region Oceanu Arktycznego, ale nie będzie tego robić cały czas. 

Zmiany stopniodni chłodu (FDD) w Arktyce w sezonie 2023/24 względem ostatnich lat i średnich dekadowych. Szare przerywane linie na wykres wyznaczają poszczególne wartości grubości lodu. Prawy wykres przedstawia anomalie stopniodni chłodu sezonie w 2023/24 roku względem ostatnich lat i średnich dekadowych. Na osi poziomej – kolejne miesiące sezonu, od września do czerwca. Dane DMI, wykres Nico Sun

Taka sytuacja potrwa co najmniej tydzień, jeśli nie dłużej. Temperatury będą spadać, ale w niewielkim stopniu wyrobią się z tym spadkiem. Oczywiście, patrząc teraz na sezon zamarzania i na kolejnie dni należy założyć, że czapa polarna teoretycznie będzie się odbudowywać. Jednak biorąc pod uwagę, że lód szybko pokrył Ocean Arktyczny, to nie całe ciepło z górnej warstwy oceanu zostało oddane do atmosfery. W razie upwellingu tempo przyrostu lodu zacznie zwalniać. Chyba że temperatury powietrza nad lodem będą na tyle niskie, że efekt ten przezwyciężą. Na razie, jak pokazują to powyższe wykresy tego jeszcze nie widać.

Zobacz także:

wtorek, 7 listopada 2023

PIOMAS (październik 2023) - szybki początek

Według danych z modelu PIOMAS sezon zamarzania w tym roku zaczął się dość dobrze. Nastąpił spory przyrost lodu morskiego. Sęk w tym, że ten wzrost, to tak naprawdę efekt szybkiego zamarzania wód okalających Basen Arktyczny.

Zmiany objętości lodu morskiego Arktyki w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z ostatnich lat i średnich z poprzednich dekad. PIOMAS

Wykres pokazuje wyraźne przyspieszenie zamarzania arktycznych wód, szczególnie widoczne pod koniec października. W liczbach wygląda to w miarę dobrze. 31 października objętość lodu wyniosła 7341 
km3, to siódma najmniejsza w historii pomiarów wartość. Sporo, ale jak na ostatnie lata. Tabela obok (kliknij, aby powiększyć) przedstawia dokładną rozpiskę objętości lodu na 31 października. W kolumnach przedstawione są różnice względem poprzednich lat i średnich dekadowych, także ich procentowe wartości. Miejsca zaznaczone na różowo, to lata, kiedy ilość lodu była większa niż w tym roku. Jak widać, różnice między poprzednimi latami są niewielkie. Na razie Arktyka doświadcza swego rodzaju stagnacji w podyktowanym przez globalne ocieplenie trendzie spadkowym.
 
Grubość lodu morskiego w październiku 2023 roku i jej odchylenia w stosunku do średniej 1981-2010. PIOMAS/Zachary Labe

Warunki atmosferyczne otworzyły możliwość dla szybkiego zamarzania wód Oceanu Arktycznego. Jednak, jak pokazują to powyższe mapy, silna ujemna anomalia grubości lodu wciąż ma miejsce. Tam, gdzie znajduje się północna część Morza Beauforta i przylegający do niej obszar Basenu Arktycznego czapa polarna powinna być co najmniej metr grubsza niż jest. A nawet dwa metry grubsza. To ważny dla całej czapy polarnej obszar. Wykres obok pokazuje, że dzienne przyrosty lodu były wysokie, ale to w znacznej mierze efekt po prostu szybkiego pokrycia lodem zewnętrznych wód, takich jak Morze Wschodniosyberyjskie czy Łaptiewów. Dalsze zamarzanie w  kolejnych miesiącach może ulec znacznemu spowolnieniu. Chyba że dojdzie do dużego spadku temperatur. Nie cała ilość ciepła z oceanu została uwolniona, więc potem to ciepło może spowalniać dalszy przyrost lodu. Teraz tylko znaczne ochłodzenie atmosfery w czasie nocy polarnej może umocnić dalsze zamarzanie.
 
Zobacz także:
 

niedziela, 5 listopada 2023

Październik 2023 - nadchodzi długa arktyczna zima

Wraz z nadejściem arktycznej zimy, zasięg lodu morskiego przyrastał na Oceanie Arktycznym w szybszym niż zazwyczaj tempie. Taka sytuacja była związana z warunkami atmosferycznymi, które sprzyjały rozprzestrzenianiu się zimnych mas powietrza nad otwartymi wodami Oceanu Arktycznego. 

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w październiku 2023 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla października. Sea Ice Index - NSIDC

Dopóki na Oceanie Arktycznym znajduje się lód i lądolód na Grenlandii, to arktyczne wody będą zamarzać z łatwością, gdy tylko pojawią się ku temu warunki. Brak Słońca, czyli występowanie nocy polarnej oznacza wychładzanie się powierzchni wód Oceanu Arktycznego. Przy napływie zimnych mas powietrza efektem jest szybkie zamarzanie. Średni zasięg lodu w październiku wyniósł 6,37 mln 
km2, to siódma najmniejsza w historii pomiarów wartość. Mimo szybkiego tempa zamarzania czapa polarna charakteryzowała się wyraźnymi brakami  Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla października 2023 roku. Jak widać, cały sektor pacyficzny miał mniejsze lub większe braki, co jest standardem ostatnich lat. 

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w październiku 2023 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool  

Animacja pokazuje bardzo szybką ekspansję lodu w kierunku Syberii, co było związane z warunkami atmosferycznymi, bo jednocześnie lód morski słabo przyrastał na Morzu Beauforta. Częściowo było to powodowane letnimi warunkami topnienia, ale większy wpływ miały ruchy mas powietrza i prędkość wiatru w październiku.
 
Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Średnie dzienne tempo przyrostu zasięgu lodu w październiku wyniosło 119,8 tys.
km2 podczas gdy średnia to 89,2 tys. km2. To 25% szybsze tempo niż zwykle. 


Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w październiku 2023 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

Październik 2023 w Arktyce był jednym z najcieplejszych miesięcy w historii. Wpływ na to miały rozmiary lodu morskiego, globalne temperatury i nasilający się wpływ El Niño. Wzorce pogodowe sprawiły, że Ocean Arktyczny był podzielony na dwie części: ekstremalnie ciepły sektor amerykański i chłodniejszy, ale i tak cieplejszy od średniej sektor rosyjski. Epicentrum ciepła związane z ruchami mas powietrza znajdowało się nad Archipelagiem Arktycznym i częścią Basenu Arktycznego. Tam temperatury były nawet 6
oC wyższe od średniej. W sektorze rosyjskim było około 1-2oC cieplej, przy czym, że część regionu była w normie. To było związane z działaniem stabilnego środka wysokiego ciśnienia. Mapa po lewej pokazuje średni dla października 2023 rozkład ciśnienia atmosferycznego. 
 
Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2023 dla października (obszar - 65-90oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

Październik w Arktyce był trzecim najcieplejszym miesiącem w historii pomiarów. Jest to też miesiąc, który od lat charakteryzuje się dużymi, narastającymi odchyleniami temperaturowymi, co jest związane z wielkością czapy polarnej. Ocean Arktyczny zamarzając, oddaje ciepło. W tym roku oprócz tego czynnika (był on ograniczony ze względu na tempo zamarzania),  wpływ jak wyżej wspomniano, miały globalne temperatury i El Niño, które to wszystko podkręcało.
 
Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla października w latach 1979-2023.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla października 2023 roku 79,3 tys. 
km2, a więc 9,5% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku października skurczyło się o 3,49 mln km2.

Na Antarktydzie dalej rekordowo mało lodu
Od wielu miesięcy antarktyczny lód morski notuje rekordowo małe rozmiary, co według naukowców przyczyną są rosnące temperatury Oceanu Południowego.

Zmiany zasięgu antarktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Mimo wolniejszego tempa spadku na początku sezonu topnienia lód morski Antarktydy na koniec miesiąca dalej miał rekordowo niski zasięg. W październiku było 0,9 mln 
km2, średnia wynosi 0,985 mln km2. 31 października lód na Oceanie Południowym zajmował 15,79 mln km2, to 0,75 mln km2 mniej od rekordowego wtedy 1986 roku.

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: The long Arctic winter sets in

Zobacz także:
 
 

środa, 1 listopada 2023

Raport za II połowę października 2023 - ekspresowe zamarzanie

Warunki pogodowe, jakie panowały w drugiej połowie października, dały możliwość, by arktyczne wody szybko pokryły się lodem. Nie jest to efekt wygaśnięcia efektu globalnego ocieplenia, a po prostu takiemu, a nie innemu przemieszczaniu się mas powietrza. Samo z kolei tempo zamarzania nie sprawiło, że czapa polarna wróciła do stanu sprzed. Świadczy o tym zarówno zasięg lodu morskiego, jak i jego grubość. Animacja obok pokazuje, jak zmieniały się wzorce pogodowe w Arktyce. To właśnie była przyczyna dość szybkiego zamarzania wód, co było widoczne na Wschodnim Syberyjskim Szelfie Kontynentalnym. 
 
Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.   
 
Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

W październiku 2023 ekspansja lodu morskiego była bardzo szybka. Jak pokazuje to powyższa mapa, prawie cały Ocean Arktyczny jest zamarznięty. Z naciskiem na prawie, bo wciąż jest sporo miejsc, które nie pokryły się lodem. W związku z tym dalsze tempo zamarzania może spowolnić z powodu niedostatecznie niskich temperatur. Animacja obok (otwórz w osobnym oknie) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie października 2023 roku. 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Październik to miesiąc, kiedy tempo zamarzania w Arktyce jest najszybsze. W tym roku było bardzo szybkie, co pokazuje powyższy wykres. Dzienne przyrosty przekraczały nawet 200 tys. km2.
 
Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Tempo zamarzania arktycznych wód w drugiej połowie października 2023 było niemal dwukrotnie szybsze od średniej - 157 tys. 
km2/dzień. W rezultacie zasięg lodu na koniec października ponownie wyskoczył poza pierwszą dziesiątkę. 31 października czapa polarna liczyła 8,12 mln km2. Nastąpił powrót do wartości z 2022 roku. Mimo to wciąż rozmiary i tak są wyraźnie mniejsze od średniej wieloletniej. W stosunku do lat 1981-2010 różnica wynosi 1,55 mln km2.  Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 
 
 Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Rozmiary czapy polarnej są więc pozornie duże. Szczególnie kiedy popatrzy się na to, co działo się w nieodległych latach 90. XX wieku. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu tak samo jak zasięg rosła szybko, czego przyczyną były szybko spadające temperatury. Duże tempo zamarzania to także efekt wcześniejszych rozmiarów pokrywy lodowej. Znacznie dalej znajdująca się niż kilkadziesiąt lat temu granica lodu pod koniec września zaczęła momentalnie się przesuwać na brak dostępu do promieni słonecznych na wysokich szerokościach geograficznych. Nie wszędzie jednak woda szybko zamarzała, czego przykładem jest Morze Beauforta.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla października. NASA/GISS
Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2022 i 2023 roku dla 15-29 października. NOAA/ESRL

Październik jest miesiącem, kiedy w Arktyce pojawiają się wysokie anomalie temperaturowe. W przeszłości taki stan rzeczy też miał miejsce, ale na mniejszą skalę z uwagi na rozmiary pokrywy lodowej. Im większa czapa polarna, tym chłodniejsze warunki. Im mniej lodu, tym wyższe temperatury, bo zamiast powierzchni o temperatury -30
oC jest woda, która ma około zera stopni. Za temperatury odpowiadają też wzorce pogodowe, które przemieszczają powietrze. Lód w Arktyce nie zniknął, na Grenlandii znajduje się lądolód. Są to źródła zimna, które wspomagają zamarzania wód, które latem uwolniły się od lodu. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 15-30 października 2023.
 
Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90oN) w 2023 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

W drugiej połowie października średnie temperatury w Arktyce były 3oC wyższe od średniej, były dni, kiedy odchylenia sięgały 6-7oC. Najcieplejszym regionem ze względu na wzorce pogodowe i brak lodu był sektor amerykański. Wschodnie Morze Beauforta i Basen Arktyczny wzdłuż Archipelagu Arktycznego. Temperatury były tam w drugiej połowie października nawet 8oC wyższe niż być powinny.
 
Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 31 października w latach 2015-2023. DMI

Szybki spadek temperatur powietrza doprowadził do wychłodzenia się wód. Te wody, które jeszcze nie zamarzły, mają dość niewielkie dodatnie anomalie, co wynika także z ich wychłodzenia. Patrząc na anomalie temperatur wód, należy też zwrócić uwagę na kalendarz. To znaczy, że te wody są o 1-2
oC cieplejsze, bo nie są zamarznięte, a być powinny. Zamiast -1,5oC mają +0,5oC, co oznacza odchylenie o 2oC. Woda morska zamarza średnio w temperaturze 1,5oC. Przy bardzo dużym zasoleniu jest to nawet -1,9oC.           
 
Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 31 października. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Szybkie zamarzanie nie przełożyło się na razie na grubość lodu. Ta wciąż jest niewielka. Sytuacja jest gorsza niż rok temu, choć wcześniejsze lata były gorsze. Ale 10 czy 20 lat temu stan lodu był znacznie lepszy niż dziś.

Mozaika zdjęć satelitarnych Morza Karskiego z 29-31 października 2023. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

Mozaika zdjęć satelitarnych Morza Beauforta z 29-31 października 2023. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark
                           
Na chwilę obecną sezon zamarzania wydaje się być dobry, ale to tylko ze względu na tempo zwiększania się powierzchni lodu. Ogólny stan czapy polarnej pozostaje niezmieniony. 

Zobacz także: