Raport za II połowę października 2023 - ekspresowe zamarzanie

Warunki pogodowe, jakie panowały w drugiej połowie października, dały możliwość, by arktyczne wody szybko pokryły się lodem. Nie jest to efekt wygaśnięcia efektu globalnego ocieplenia, a po prostu takiemu, a nie innemu przemieszczaniu się mas powietrza. Samo z kolei tempo zamarzania nie sprawiło, że czapa polarna wróciła do stanu sprzed. Świadczy o tym zarówno zasięg lodu morskiego, jak i jego grubość. Animacja obok pokazuje, jak zmieniały się wzorce pogodowe w Arktyce. To właśnie była przyczyna dość szybkiego zamarzania wód, co było widoczne na Wschodnim Syberyjskim Szelfie Kontynentalnym. 

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.   

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

W październiku 2023 ekspansja lodu morskiego była bardzo szybka. Jak pokazuje to powyższa mapa, prawie cały Ocean Arktyczny jest zamarznięty. Z naciskiem na prawie, bo wciąż jest sporo miejsc, które nie pokryły się lodem. W związku z tym dalsze tempo zamarzania może spowolnić z powodu niedostatecznie niskich temperatur. Animacja obok (otwórz w osobnym oknie) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie października 2023 roku. 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Październik to miesiąc, kiedy tempo zamarzania w Arktyce jest najszybsze. W tym roku było bardzo szybkie, co pokazuje powyższy wykres. Dzienne przyrosty przekraczały nawet 200 tys. km².

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Tempo zamarzania arktycznych wód w drugiej połowie października 2023 było niemal dwukrotnie szybsze od średniej - 157 tys. km²/dzień. W rezultacie zasięg lodu na koniec października ponownie wyskoczył poza pierwszą dziesiątkę. 31 października czapa polarna liczyła 8,12 mln km². Nastąpił powrót do wartości z 2022 roku. Mimo to wciąż rozmiary i tak są wyraźnie mniejsze od średniej wieloletniej. W stosunku do lat 1981-2010 różnica wynosi 1,55 mln km².  Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

 

 Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Rozmiary czapy polarnej są więc pozornie duże. Szczególnie kiedy popatrzy się na to, co działo się w nieodległych latach 90. XX wieku. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu tak samo jak zasięg rosła szybko, czego przyczyną były szybko spadające temperatury. Duże tempo zamarzania to także efekt wcześniejszych rozmiarów pokrywy lodowej. Znacznie dalej znajdująca się niż kilkadziesiąt lat temu granica lodu pod koniec września zaczęła momentalnie się przesuwać na brak dostępu do promieni słonecznych na wysokich szerokościach geograficznych. Nie wszędzie jednak woda szybko zamarzała, czego przykładem jest Morze Beauforta.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla października. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2022 i 2023 roku dla 15-29 października. NOAA/ESRL

Październik jest miesiącem, kiedy w Arktyce pojawiają się wysokie anomalie temperaturowe. W przeszłości taki stan rzeczy też miał miejsce, ale na mniejszą skalę z uwagi na rozmiary pokrywy lodowej. Im większa czapa polarna, tym chłodniejsze warunki. Im mniej lodu, tym wyższe temperatury, bo zamiast powierzchni o temperatury -30^oC jest woda, która ma około zera stopni. Za temperatury odpowiadają też wzorce pogodowe, które przemieszczają powietrze. Lód w Arktyce nie zniknął, na Grenlandii znajduje się lądolód. Są to źródła zimna, które wspomagają zamarzania wód, które latem uwolniły się od lodu. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 15-30 października 2023.

 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

W drugiej połowie października średnie temperatury w Arktyce były 3^oC wyższe od średniej, były dni, kiedy odchylenia sięgały 6-7^oC. Najcieplejszym regionem ze względu na wzorce pogodowe i brak lodu był sektor amerykański. Wschodnie Morze Beauforta i Basen Arktyczny wzdłuż Archipelagu Arktycznego. Temperatury były tam w drugiej połowie października nawet 8^oC wyższe niż być powinny.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 31 października w latach 2015-2023. DMI

Szybki spadek temperatur powietrza doprowadził do wychłodzenia się wód. Te wody, które jeszcze nie zamarzły, mają dość niewielkie dodatnie anomalie, co wynika także z ich wychłodzenia. Patrząc na anomalie temperatur wód, należy też zwrócić uwagę na kalendarz. To znaczy, że te wody są o 1-2^oC cieplejsze, bo nie są zamarznięte, a być powinny. Zamiast -1,5^oC mają +0,5^oC, co oznacza odchylenie o 2^oC. Woda morska zamarza średnio w temperaturze 1,5^oC. Przy bardzo dużym zasoleniu jest to nawet -1,9^oC.           

 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 31 października. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Szybkie zamarzanie nie przełożyło się na razie na grubość lodu. Ta wciąż jest niewielka. Sytuacja jest gorsza niż rok temu, choć wcześniejsze lata były gorsze. Ale 10 czy 20 lat temu stan lodu był znacznie lepszy niż dziś.

Mozaika zdjęć satelitarnych Morza Karskiego z 29-31 października 2023. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

Mozaika zdjęć satelitarnych Morza Beauforta z 29-31 października 2023. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

                           
Na chwilę obecną sezon zamarzania wydaje się być dobry, ale to tylko ze względu na tempo zwiększania się powierzchni lodu. Ogólny stan czapy polarnej pozostaje niezmieniony. 

Zobacz także:

• Raport za I połowę października 2023 - normalny początek sezonu zamarzania, 16 października 2023 Tempo zamarzania wód Oceanu Arktycznego tradycyjnie w październiku przyspieszyło na skutek działania efektu nocy polarnej.
• Raport za II połowę września 2023 - oba szlaki morskie nadal otwarte, 3 października 2023