W Arktyce temperatury przestały spadać

 Ogólnie wody Oceanu Arktycznego zamarzają w tempie zbliżonym do średniej, co przekłada się na przeciętne – jak na ostatnie 10–12 lat – rozmiary pokrywy lodowej. Na tym jednak kończą się dobre wiadomości, ponieważ temperatury w Arktyce są obecnie rekordowo wysokie.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

 Lód rozrastał się w ostatnim czasie dość szybko, jednak tempo zamarzania nie musi oznaczać, że cała czapa polarna zyska na jakości. Szybkie zamarzanie sprawia, że duża część ciepła zgromadzonego w górnej warstwie Oceanu Arktycznego pozostaje w wodzie. Gdy proces przebiega wolniej, wody mają więcej czasu na mieszanie się – wówczas ciepło z górnych 20–30 metrów wody może uciec do atmosfery. Przy szybkim zamarzaniu ciepło uwalnia się jedynie z warstwy o grubości kilku metrów. 

 

 W takiej sytuacji cieplejsza woda z większej głębokości zaczyna z czasem penetrować warstwy powierzchniowe, co prowadzi do tzw. upwellingu. W rezultacie lód morski przyrasta wolniej, a czasami w ogóle przestaje przyrastać, gdyż energia cieplna, która nie została w pełni utracona podczas zamarzania, musi najpierw zostać wytracona. Wniosek jest więc taki, że zbyt szybkie zamarzanie jest równie niekorzystne jak zbyt wolne.

 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2025 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

 Układy niskiego ciśnienia oznaczają duże lub całkowite zachmurzenie, które uniemożliwia ucieczkę ciepła w górne warstwy atmosfery. W ostatnim czasie sprowadzały one także ciepłe masy powietrza znad kontynentów nad Ocean Arktyczny. Zbyt powolne zamarzanie, a miejscami wręcz jego brak, obserwuje się w sektorze atlantyckim – na Morzu Barentsa, Karskim oraz w przyległym fragmencie Basenu Arktycznego. W konsekwencji nowy lód będzie cieńszy i mniej masywny, przez co może szybciej zniknąć w kolejnym sezonie topnienia.

Drugą konsekwencją są rekordowo wysokie temperatury. Średnia temperatura wokół bieguna północnego w ostatnich dniach wynosi około –7°C, podczas gdy powinna być co najmniej dwukrotnie niższa, a o tej porze roku nawet trzykrotnie – czyli około –20°C. W całym obszarze Oceanu Arktycznego anomalie sięgają około 5°C, a lokalnie temperatury są nawet o 20°C wyższe od normy.

Przyczyną tego stanu rzeczy jest nie tylko niedobór lodu w sektorze atlantyckim, który sprzyja wzrostowi temperatur, lecz także ruchy mas powietrza i obecność układów niskiego ciśnienia (co ilustruje mapa obok – można ją powiększyć, otwierając w osobnym oknie). Dodatkowo wpływ miał wcześniejszy ujemny dipol arktyczny, który wpompował ciepłe powietrze znad Atlantyku.

 

Dzisiejsze odchylenia temperatur od średniej z lat 1981-2010 w Arktyce oraz prognoza uśrednionych odchyleń na najbliższy tydzień. Karsten Haustein

 Według prognoz sytuacja w najbliższych dniach niewiele się zmieni. Nad Oceanem Arktycznym wciąż będą dominować układy niskiego ciśnienia, co oznacza utrzymujące się zachmurzenie. Dodatkowo nad region nadal napływać będzie ciepłe powietrze z południa.

Jest bardzo mało prawdopodobne, by temperatury zaczęły wyraźnie spadać – ewentualny spadek będzie powolny. Obecną sytuację można już określić jako bezprecedensową. Od 1 października temperatury na biegunie północnym praktycznie nie spadły, a średni spadek w całym regionie wynosi zaledwie 1–2°C.

Taki stan rzeczy oznacza, że czapa polarna Oceanu Arktycznego będzie zwiększać swoją grubość wyjątkowo wolno. Niewykluczone, że dane PIOMAS w marcu przyszłego roku pokażą nowy rekord. Oczywiście dowiemy się tego, jeśli w USA zakończy się shutdown – lub jeśli prezydent Trump nie zdecyduje się na zamknięcie wszystkich instytucji naukowych.

 

 

Raport za I połowę października 2025 - ciepły prysznic z Atlantyku

Po „rajdzie zamarzania” we wrześniu, w październiku tempo przyrostu lodu morskiego spowolniło. Przyczyną była zmiana warunków atmosferycznych. Na początku miesiąca uformował się odwrócony dipol arktyczny (czyli ujemny dipol), w wyniku czego nad Ocean Arktyczny dosłownie z impetem wdarły się ciepłe masy powietrza, głównie znad Oceanu Atlantyckiego. Nastąpił drastyczny wzrost temperatur, który w sektorze atlantyckim całkowicie zatrzymał przyrost lodu. Z kolei silny wiatr z południa pchał lód, przesuwając granicę arktycznej pokrywy lodowej na północ.

 

Zmiany, do jakich doszło w sektorze atlantyckim, są bardzo poważne. Nawet w 2012 roku – po rekordowym topnieniu – granica lodu w tym sektorze nie znajdowała się tak daleko na północy jak w tym roku. Choć oczywiście zarówno w 2012, jak i w 2020 roku (drugie najsilniejsze topnienie w historii), zasięg lodu był wtedy większy niż obecnie. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.    

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Sezon topnienia, w porównaniu z tym, co działo się w 2012 i 2020 roku, był słaby, ale wygląda na to, że sezon zamarzania po początkowym „rajdzie” również może być słaby. To już kolejny rok, kiedy w sektorze atlantyckim znajduje się niewiele lodu. Granica paku lodowego w połowie października na dystansie 500 km przebiegała niemal na 85°N. Bardziej należałoby powiedzieć: „przebiega” – w czasie teraźniejszym – bo w kolejnych dniach sytuacja się nie zmieni. Temperatury między Svalbardem a Ziemią Franciszka Józefa nadal będą wysokie.

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie października 2025 roku.

W październiku nadal szybko zamarzał sektor pacyficzny, ale trzeba pamiętać, że duża część tego obszaru to lód sezonowy, który w dzisiejszych czasach – bez względu na termin zamarzania – i tak roztopi się latem przyszłego roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się powierzchni lodu morskiego w 2025 roku w zestawieniu z latami  2012, 2016 i 2024 oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Po tym, jak powstał ujemny dipol, tempo zamarzania (czyli przyrostu zasięgu lodu) drastycznie spadło. W pewnym momencie doszło wręcz do spadku zasięgu lodu, co w październiku nie powinno się zdarzać.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2025 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

To spowolnienie sprawiło, że zasięg lodu ponownie znalazł się w pierwszej dziesiątce najmniejszych w historii, a jeszcze dwa tygodnie wcześniej był 14. najmniejszym. Także sumaryczny przyrost lodu wygląda inaczej. Na początku października sumaryczny przyrost zasięgu lodu w tegorocznym sezonie zamarzania był większy od średniej z ostatnich 10 lat – o blisko 15%. W połowie miesiąca to już 20% mniej w stosunku do tej średniej.

 

Powierzchnia lodu morskiego w Arktyce w 2025 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat i średnich dziesięcioletnich. Prawy wykres pokazuje tempo spadku/przyrostu powierzchni lodu morskiego w ciągu ostatnich 6 tygodni.

 

 

 

 

 

Powstanie ujemnego dipola arktycznego i wzrost temperatur wyhamowały rzeczywiste zamarzanie arktycznego lodu, co ilustruje powyższy wykres. Powierzchnia lodu (area) jest obecnie ósmą najmniejszą w historii pomiarów. Sumaryczne tempo przyrostu jest o 9% większe, ale między 10 a 15 października było nawet 30% wolniejsze.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla października. NASA/GISS

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2025 roku względem średniej z lat 1958-2002. Mapa przedstawia odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w dniach 30 września - 13 października 2025 roku. DMI/NOAA

Napływ ciepła znad Atlantyku doprowadził w pierwszej połowie października do zatrzymania spadku temperatur nad Oceanem Arktycznym. Oczywiście nie wszędzie, ale temperatury od 10 do nawet 15°C wyższe od średniej przez tydzień to coś, co może mieć bardzo zły wpływ na stan lodu morskiego. W praktyce zamiast –13°C temperatura powietrza zbliżała się do zera. Na biegunie północnym było nawet –1°C. Takie temperatury całkowicie zatrzymują proces zamarzania słonej wody.

Zmiany średniej temperatury arktycznych wód dla września w latach 1940-2024 oraz odchylenia temperatur od średniej 1979-2000 dla 14 października 2025. Climate Reanalyzer

Temperatury arktycznych wód nadal pozostają wysokie. Napływ ciepła znad O. Atlantyckiego zatrzymał wychładzanie wody na pograniczu M. Barentsa i Basenu Arktycznego. Między 10 a 14 października temperatura wody na 80 st. N między Svalbardem a Ziemią Franciszka miała cały czas 0,5 st. C. Woda musi wychłodzić się do -1,7 st. C, by mogła zamarznąć. 

Morze Karskie i Barentsa w dniach 13-15 października 2025 roku - mozaika zdjęć satelitarnych w podczerwieni. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

Trudno stwierdzić, kiedy ten obszar pokryje się lodem. Im dłużej pozostanie bez pokrywy lodowej, tym w gorszym stanie będzie znaczna część czapy polarnej. Po pierwsze, brak lodu oznacza, że nad tym obszarem nie nastąpi odpowiedni spadek temperatur powietrza, więc ewentualny przyrost nowego lodu będzie ograniczony. Po drugie, brak lodu oznacza, że woda utrzymuje temperaturę wokół zera stopni, a nawet powyżej tej wartości. W ten sposób miąższość istniejącego w sąsiedztwie lodu nie będzie przyrastać lub przyrost ten będzie spowolniony.

Jak widać, tegoroczny sezon zamarzania w Arktyce zaczął się dość kiepsko. Jednocześnie wysokie temperatury w Arktyce zniekształcają wir polarny, odbierając nam złotą polską jesień – to efekt silnego meandrowania prądu strumieniowego (jet streamu).

 Zobacz także:

• Raport za II połowę września 2025 - wymuszone zamarzanie nie pomoże, 1 października 2025  W pierwszej połowie września pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego była (i nadal jest) w złym stanie. Poza danymi przedstawionymi przez Polar Science Center zwracał uwagę sam wygląd lodu – bardzo niska koncentracja, objawiająca się dużą liczbą ubytków.
• Raport za I połowę września 2025 - tegoroczny sezon topnienia był jednak rekordowy, 16 września 2025 

Zamarzanie w Arktyce wystrzeliło w górę, ale ma to swoją cenę

W ciągu ostatnich dni tempo przyrostu lodu morskiego w Arktyce znacznie przyspieszyło. Dzienne zmiany na początku października były nawet trzykrotnie większe niż zwykle o tej porze roku. Ma to jednak swoją cenę.

Tempo zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2025 roku w zestawieniu ze zmianami średniej z ostatnich 10 lat. 

Nawet 150 tys. km² przyrostu odnotowano 4 października, podczas gdy zwykle o tej porze jest to około 50−60 tys. km² . W efekcie zasięg lodu podniósł się już do 5,54 mln km² . Ostatni raz tak duży zasięg lodu odnotowano w 2014 roku.

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Zmiany są imponujące, ale warto wiedzieć, w jaki sposób Ocean Arktyczny zamarza w ostatnich dniach. System układów barycznych jest w Arktyce tak ułożony, że wiatr i zimne powietrze ciągnie od bieguna w kierunku Oceanu Spokojnego. To sprzyja szybkiemu zamarzaniu wód w sektorze pacyficznym Oceanu Arktycznego. Ten specyficzny układ to tzw. ujemny dipol arktyczny. Ten wzór pogodowy sprawia, że wiatry wieją od Atlantyku do Pacyfiku, co jest korzystne dla szybkiego zamarzania sektora pacyficznego.

Warto jednak zauważyć cenę tego zamarzania - ubytki lodu w sektorze atlantyckim. Nawet w stosunku do ubiegłej dekady widać zmniejszenie zasięgu lodu morskiego od strony Oceanu Atlantyckiego. Będzie to miało swoje konsekwencje, ponieważ problemem jest nie tylko sam wiatr wynikający z tego wzorca pogodowego.

Odchylenia temperatur od średniej 1979-2000 dla 7 października 2025 roku. Climate Reanalyzer

 

Ujemny dipol arktyczny wpycha do Arktyki ciepłe, morskie powietrze znad bardzo ciepłego Atlantyku. Efektem jest znaczny wzrost temperatur — od 10 do 12 st. C powyżej średniej. Na biegunie północnym zamiast −15 st, C jest około −4 st. C. Duża część Oceanu Arktycznego odnotowuje temperatury na poziomie około −5 st. C, a miejscami mróz jest jeszcze lżejszy.

Warunki atmosferyczne w Arktyce 7 października i prognoza do 10 października. Tropical Tidbits

 

Prognozy pokazują, że ujemny dipol utrzyma się przez kolejne dni, w wyniku czego na biegunie północnym będzie nadal panować obecne, wysokie ciepło. Tak wysokie temperatury nie tylko hamują proces zamarzania — lód w Basenie Arktycznym od strony Atlantyku po prostu się topi. Ciepłe powietrze uniemożliwia zamarznięcie wody między Svalbardem a północną Syberią. Ta część Arktyki jest ważniejsza niż sektor pacyficzny, który jest zdominowany przez lód sezonowy. Lód na Morzu Wschodniosyberyjskim roztapia się zwykle w lipcu, a czasem nawet w czerwcu. Duża część lodu na Morzu Beauforta również jest sezonowa.

Dalsze utrzymywanie się tego wzorca pogodowego oznacza, że wiatry i ciepła woda osłabią lód w Basenie Arktycznym koło bieguna północnego.

Kilka dni ujemnego dipola spowoduje straty, ale zmiana kierunku wiatru może je naprawić. Jednak im dłużej trwa ujemny dipol, tym więcej ciepłej wody morskiej dostanie się pod lód. Seria takich wzorców pogodowych w dłuższym przedziale czasowym oznacza osłabienie lodu morskiego, czyli spadek jego grubości. To z kolei sprawi, że w przyszłości łatwiej będzie o topnienie lodu - być może już w przyszłym roku.
 

  

Raport za II połowę września 2025 - wymuszone zamarzanie nie pomoże

W pierwszej połowie września pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego była (i nadal jest) w złym stanie. Poza danymi przedstawionymi przez Polar Science Center zwracał uwagę sam wygląd lodu – bardzo niska koncentracja, objawiająca się dużą liczbą ubytków. To efekt działania ciepłej wody morskiej w połączeniu z niewielką grubością lodu. Potem wszystko zaczęło szybko zamarzać w odpowiedzi na spadek temperatur powietrza. Rozmiary czapy polarnej na biegunie północnym są jak na ostatnie lata dość duże, ale nadal znacznie mniejsze niż 20–30 lat temu. Niewykluczone, że w ciągu najbliższych tygodni tempo przyrostu lodu wyraźnie spowolni.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.    

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Jeszcze około 10 września koncentracja lodu była znacznie niższa niż zwykle. Ubytki powstały w drugiej połowie sierpnia, a woda w nich miała około –1°C. Dawniej oczywiście tak by nie było. Wystarczył jednak niewielki spadek temperatur i brak promieniowania słonecznego po 10 września, by miejsca te szybko zamarzły. Następnie, po 20 września, zaczęły zamarzać akweny, które uwolniły się od lodu najpóźniej. Swoje zrobiła też cyrkulacja mas powietrza i wiatr.

 

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie września 2025 roku.

Czapa polarna Oceanu Arktycznego nadal ma niewielkie w stosunku do XX wieku rozmiary. Przejście Północno-Wschodnie pozostaje szeroko otwarte, a południowa część Przejścia Północno-Zachodniego również jest żeglowna. To sytuacja, która w ubiegłym stuleciu nie byłaby możliwa.

 

Tempo zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2025 roku w zestawieniu ze zmianami średniej z ostatnich 10 lat. Wykres boczny przedstawia zbliżenie na ostatnie 6 tygodni.

Początkowo zasięg lodu rósł powoli, gdyż wody na obrzeżach wciąż były ciepłe. Sytuacja zmieniła się kilka dni później, kiedy temperatury spadły. W trzeciej dekadzie września zamarzają te miejsca, które uwolniły się od lodu najpóźniej. Warto przypomnieć, że 2012 roku temperatur zamarzania było bardzo szybkie przez cały październik.

 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2025 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Zasięg lodu morskiego może imponować. Z pewnością Trump powie, że globalne ocieplenie to mistyfikacja. Przede wszystkim należy spojrzeć na mapę pokazującą zasięg lodu z 30 września w zestawieniu ze średnią z lat 90. XX wieku. To całkiem nieodległy okres.
 

Powierzchnia lodu morskiego w Arktyce w 2025 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat i średnich dziesięcioletnich. Prawy wykres pokazuje tempo spadku/przyrostu powierzchni lodu morskiego w ciągu ostatnich 6 tygodni.

Powierzchnia lodu szybko rosła przez ostatnie dni, gdyż zamarzały luki w lodzie powyżej 80 stopnia N. Następnie te wody, które uwolniły się od lodu najpóźniej i zostały poddane działaniu zimnych mas powietrza.

Odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla września NASA/GISS

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2025 roku względem średniej z lat 1958-2002. Mapa przedstawia odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w dniach 15-28 września 2025 roku. DMI/NOAA

Cyrkulacja atmosferyczna sprawiła, że duża część pacyficznego sektora Arktyki cechowała się temperaturami w normie lub poniżej normy wieloletniej, co pozwoliło na ekspansję lodu. Jednocześnie nad większością Basenu Arktycznego temperatury były wyższe od średniej. Tak szybkie zamarzanie w drugiej połowie września może się jednak okazać złe w skutkach – zabraknie czasu na upwelling cieplejszych wód z głębokości kilku–kilkunastu metrów. Innymi słowy, woda nie zdąży się dobrze wychłodzić.

 

Zmiany średniej temperatury arktycznych wód dla września w latach 1940-2024 oraz odchylenia temperatur od średniej 1979-2000 dla 29 września 2025. Climate Reanalyzer

 

W efekcie zamarzła tylko wierzchnia warstwa wody – zaledwie kilka centymetrów. Głębiej woda nadal ma około 0°C, co będzie utrudniać dalszy przyrost lodu. Dodatkowo wody wokół pokrywy lodowej są bardzo ciepłe. Tak wysokie temperatury nie tylko spowolnią zamarzanie, ale też wpłyną na pogodę w Arktyce – będzie bardziej niżowa, pochmurna i potencjalnie sztormowa.

Grubość lodu morskiego w 2012 i 2025 roku dla 28 września. Polar Portal/HYCOM

Taka sytuacja miała miejsce nie raz w ostatnich latach. Każdy kolejny koniec lata i jesień pracowały na to, co ma miejsce teraz. Lód w Arktyce jest cienki, co ilustrują mapy powyżej. Mimo że rekord z 2012 roku nie został powtórzony, obecna czapa polarna ma średnio mniej niż 1,5 m grubości. To oznacza, że w przyszłym roku kolejne silne topnienie będzie jeszcze łatwiejsze.

Morze Karskie 30 września 2025 roku. NASA Worldview

Kolejne lata będą pogłębiać ten trend. Pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego będzie coraz cieńsza, aż w końcu się roztopi. Proces ten może się jednak wydłużyć ze względu na mniejszą liczbę dni słonecznych na biegunie północnym. To paradoksalnie gorszy scenariusz – lód stopnieje od spodu, pod wpływem ciepła oceanicznego, a nie tylko wskutek pogody jak w 2007 czy 2012 roku. Kiedy tak się stanie, czapa polarna już się nie odrodzi. Inaczej niż w przypadku topnienia wymuszonego słoneczną pogodą i wiatrem, bo potem i tak wszystko zamarza, czego przykładem jest właśnie rok 2012. Pytanie tylko, kiedy tak się stanie? Za 5, a może za 10 lat.

 

Zobacz także:

• Raport za I połowę września 2025 - tegoroczny sezon topnienia był jednak rekordowy, 16 września 2025 Sezon topnienia lodu morskiego w Arktyce dobiegł końca. Patrząc na podstawowy parametr, czyli zasięg lodu, to tegoroczny sezon roztopów był dość słaby. 
• Raport za II połowę sierpnia 2025 - sezon topnienia w tym roku nie był wcale słaby, 1 września 2025