Październik 2018 - ciepła Arktyka i rekord na Morzu Łaptiewów

Po pacyficznej stronie Arktyki  w październiku występowały  znacznie wyższe od średniej temperatury. Ten fakt był przyczyną niskiego zasięgu lodu na Morzu Czukockim i Beauforta. Podobnie zresztą było na Morzu Łaptiewów. Szybkie tempo przyrostu lodu w drugiej połowie miesiąca poprawiło sytuację, ale za to granica lodu po stronie Oceanu Atlantyckiego przebiegała znacznie dalej na północ niż wynosi średnia wieloletnia, także w ostatnim dniu października. 

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w październiku 2018 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu dla okresu 1981-2010 dla października. Sea Ice Index - NSIDC

Zasięg arktycznego lodu morskiego w październiku 2018 roku wynosił średnio 6,06 mln km². To trzeci najmniejszy obszar zlodzenia w historii pomiarów, prowadzonych od 1979 roku. Czapa polarna była tym samym o 2,29 mln km² mniejsza niż wynosi średnia 1981-2010. Z drugiej strony obszar lodu był o 0,17 mln km² większy od rekordowo niskiej wartości odnotowanej w październiku 2012 roku. Mapa obok pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla października 2018 roku. Mimo słabego sezonu topnienia i szybkiego przyrostu lodu w drugiej połowie października, pokrywa lodowa była znaczącą mniejsza niż w wyżej wymienionym okresie odniesienia.

 Zmiany zasięgu lodu morskiego w październiku 2018 roku. AMSR2, Institute of Oceanography, University of Hamburg

Powyższa animacja pokazuje zmiany zasięgu lodu w ubiegłym miesiącu. Mimo szybkiego przyrostu lodu na Morzu Beauforta, a następnie w drugiej połowie Morza Czukockiego, w tym także Basenu Arktycznego, to na tych akwenach zlodzenie było poniżej średniej. Brak lodu miał miejsce do połowy października na Morzu Łaptiewów. Także tu, mimo szybkiego zamarzania, występowała duża powierzchnia otwartych wód w drugiej połowie miesiąca. To zjawisko niespotykane, bo nawet na koniec miesiąca część wód Morza Łaptiewów jeszcze była wolna od lodu. Akwen całkowicie zamarzł dopiero 5 listopada. Wyraźny brak przyrostu lodu miał miejsce po stronie Oceanu Atlantyckiego. 

 Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2018 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Tempo zwiększania się zasięgu lodu początkowo było słabe. W całej pierwszej połowie miesiąca pokrywa lodowa zwiększyła się jedynie o 0,61 mln km², podczas gdy średnia dla pierwszej połowy października wynosi 1,3 mln km². W drugiej połowie miesiąca nastąpił zwrot akcji, tempo zamarzania znacznie przyspieszyło. Ostatecznie więc średnia październikowa zmiana dzienna wyniosła 95,7 tys. km², to szybciej niż wynosi średnia wieloletnia.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla października 2018 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

Średnie dla października temperatury powietrza były wyższe od średniej wieloletniej nad niemal całym obszarem Oceanu Arktycznego. Szczególnie ciepło było nad Morzem Beauforta i Czukockim, od 5 do nawet 7^oC cieplej niż zwykle. Wyjątkowo ciepło było także nad lądami, szczególnie na Alasce i w zachodniej części Syberii.

Za tak wysokie odchylenia odpowiedzialna była nie tylko cyrkulacja powietrza, ale też szybkie zamarzanie Oceanu Arktycznego i tym samym oddawanie ciepła do atmosfery. 

Pozostaje też pytanie odnośnie zasięgu lodu na Morzu Barentsa, a także jego brak wokół Svalbardu. Mimo niezbyt wysokich dodatnich anomalii i generalnie sprzyjających dla zamarzania warunków, sytuacja w tej części Arktyki jest zła. Odpowiedzią jest obserwowana "atlantyzacja" regionu, który traci swój polarny status. W tym akwenie zimna warstwa powierzchniowa wody o niskiej gęstości osłabła, pozwalając ciepłym wodom z Atlantyku na łatwiejsze hamowanie tworzenia się lodu.

Średnie tempo spadku zasięgu lodu morskiego dla października w latach 1979-2018.

Uwzględniając zmiany z sierpnia, czapa polarna Arktyki kurczy się w tempie 79 tys. km² rocznie, czyli 9,5% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. 

 Zmiany zasięgu lodu morskiego na Morzu Łaptiewów w 2018 roku dla października w zestawieniu ze średnią z okresu 1979-2017.

Na uwagę zasługuje Morze Łaptiewów, które jeszcze pod koniec październiku miało duże obszary wolne od lodu. Nawet w 2007 i 2012 roku, kiedy miały miejsce spektakularne roztopy, do końca października akwen ten był już pokryty lodem. Także w 2014 roku, kiedy ciepłe wody wybiły lód od strony Morza Łaptiewów poza 80^oN jeszcze w sierpniu, w trakcie dość słabego sezonu topnienia. 29 października zasięg lodu na Morzu Łaptiewów niespełna 0,5 mln km², podczas gdy średnia przekracza 0,8 mln km². Szybkie zamarzanie w drugiej połowie miesiące dało skutek, ale jeszcze w połowie miesiąca zasięg lodu na tym akwenie miał jedynie 13% średniej wieloletniej.

Na tę sytuację zrodziło się szereg przyczyn od szybkich roztopów latem po niesprzyjające w pierwszej połowie października warunki dla zamarzania. 


Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Unusual warmth continues

 Zobacz także:

• Sierpień 2018 - pochmurny i ciepły sierpień, czwartek, 6 września 2018 
• Październik 2017 - szybkie zamarzanie w bezchmurnej ciemności, sobota, 4 listopada 2017 W październiku miała miejsce szybka ekspansja pokrywy lodowej na wodach Oceanu Arktycznego. O tej porze to norma, bo pogłębia się zjawisko nocy polarnej obejmując coraz to niższe szerokości geograficzne, aż do koła polarnego 22 grudnia. Ocean się wychładza, a głównym czynnikiem, który to przyspiesza jest wyż baryczny - brak chmur i wilgoci oznacza szybkie wychładzanie i ucieczkę ciepła na wyższe wysokości. Wysokie ciśnienie dominowało nad Oceanem Arktycznym w październiku 2017.