Raport za II połowę maja 2023 - sezon topnienia zaczyna się rozkręcać

W drugiej połowie maja tempo topnienia czapy polarnej zaczęło przyspieszać, także w stosunku do średniej wieloletniej. Jednak pod koniec miesiąca roztopy przebiegały już wyraźnie szybciej od średniej. Wir polarny w troposferze, trzymający zimne powietrze nad Oceanem Arktycznym zaczął się kurczyć i zanikać. Na przełomie maja i czerwca zanikł już niemal całkowicie. Za tymi zmianami szedł wzrost temperatur, ale całościowo cała druga połowa maja była w Arktyce zimniejsza niż zwykle. Wyjątek stanowiły obrzeża, na których szybko topił się lód sezonowy.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Otwory w lodzie na zewnętrznych akwenach Morza Arktycznego (Basen Arktyczny) powiększyły się w ciągu ostatnich kilkunastu dni. Rozległy obszar lodu, który rozciągał się na Morzu Barentsa prawie całkowicie zanikł. Jednak na tle ostatnich lat zmiany te nie są zaskakujące, mieszczą się w granicach średniej minionej dekady.  Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie maja 2023 roku. Stosunkowo słabe są zmiany na Morzu Beauforta, co może świadczyć, że sezon topnienia nie będzie silny, ale raczej typowy dla ostatnich kilkunastu lat. 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Tempo topnienia, jak pokazuje wykres zaczęło wyraźnie przyspieszać, ale to nie oznacza, że sezon roztopów będzie silny. 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

31 maja zasięg arktycznego lodu morskiego wyniósł 12,15 mln km², to w dalszym ciągu znacznie powyżej wartości z 2016 roku, kiedy to miały miejsce ogromne zmiany na Morzu Beauforta. W 2016 roku jednak nie padł rekord topnienia. Pokrywa lodowa na koniec maja była 11-tą najmniejszą w historii pomiarów. Rozmiary, czyli zasięg lodu, jak pokazuje to historia ostatnich lata, nie mają większego znaczenia. Wszystko zależy od tego, w jaki sposób topi się lód. Samo zaś tempo także może nie mieć większego znaczenia. Szybki zanik lodu na zewnętrznych akwenach może wpłynąć na zachmurzenie, i potem spowolnienie dalszych zmian, co miało miejsce w ciągu ostatnich lat. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010.

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Jako że zmiany nie są tak duże jak np. w 2016 roku, to należy oczekiwać, że letnie warunki będą sprzyjać roztopom. Na rok 2012 nie ma co patrzeć, gdyż była to skrajna anomalia na którą złożyło się szereg czynników na raz.

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu jest taka sama jak w 2012 roku, co też o niczym nie świadczy. Wyłączając rok 2012 należy bardziej patrzyć na zmiany z 2020 roku, kiedy nie było takich zdarzeń jak w 2012. W dużej mierze działały temperatury i nasłonecznienie. Potem rekompensata w postaci braku sztormu. Wyłączając więc anormalne topnienie z 2012 roku, które było nie do przewidzenia, mamy wyraźne zmiany prowadzące Arktykę w stronę wolnego od lodu Oceanu Arktycznego.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na morzach: Beauforta, Czukockim, Karskim i Barentsa w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

Kiedy to się stanie, nie wiadomo. Temperatury na Ziemi rosną, więc jest to nieuniknione. Lód Morza Beauforta odgrywa ważną rolę w topnieniu, gdyż tam znajduje się część grubego paku lodowego. Kiedy ten lód się szybko stopi, łatwo o topnienie w Basenie Arktycznym. Wyjątkiem mogą być jedynie skrajne zmiany w sektorze euroazjatyckim, tak jak miało to miejsce w 2020 roku. Jednak na razie zmiany są tam raczej umiarkowane. 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla maja. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2021 i 2022 roku dla 15-29 maja. NOAA/ESRL

 

Zmiany na zewnętrznych obszarach Oceanu Arktycznego raczej na megatopnienie się nie przełożą, jeśli nie ma zmian w centrum. A tych nie było, gdyż jak pokazuje to zestawienie map, maj był nad Basenem Arktycznym zimny. Temperatury były nawet 4^oC niższe od średniej wieloletniej. Natomiast wysokie, przedwcześnie odwilżowe temperatury nad Morzem Karskim i Barentsa nie przełożą się na megatopnienie. 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Zachary Labe

Wpływ tych dwóch akwenów jest ograniczony. Morze Barentsa styka się z Oceanem Atlantyckim, zad którego latem płyną wilgotne masy powietrza przynoszące duże zachmurzenie. Z kolei Morze Karskie od reszty odizolowane jest wyspami Nowej Ziemi i półw. Tajmyr. Co innego w przypadku lodu na Morzu Łaptiewów i Wschodniosyberyjskiego, gdzie zmiany na razie są umiarkowane. Tak więc wzorce pogodowe i temperatury w drugiej połowie maja nie wprowadziły Arktyki w warunki dla megatopnienia. Jeszcze w trzeciej dekadzie maja nad biegunem północnym było średnio -12^oC. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 15-30 maja 2023 roku. 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 powierzchni arktycznych wód 31 maja 2022 i 2023 roku. Mercator Ocean

 

Wody w Arktyce także nie są ekstremalnie ciepłe z wyjątkiem Morza Barentsa. I to w sumie tylko jego południowej części. W tej chwili większą rolę odgrywają masy powietrza docierającego znad lądu niż stopień ogrzania wód. Połynie w lodzie dopiero się powiększają, więc dopiero zaczynają pochłaniać ciepło. Mapy tego jeszcze nie pokazują. 

 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 31 maja. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

 

Grubość pokrywy lodowej nie odstaje od tego, co miało miejsce w ostatnich kilku lat. Miały miejsce radykalne zmiany w latach 2007-2016 (mniej więcej w tym czasie), potem doszło do pauzy, która prędzej czy później się skończy. Następnie ponownie dojdzie do znacznej redukcji lodu.

Pokrywa lodowa we wschodniej części Morza Beauforta 31 maja 2023 roku. NASA Worldview

 

Pokrywa lodowa na Morzu Wschodniosyberyjskim 31 maja 2023 roku. NASA Worldview

Temperatury na Ziemi rosną, więc prędzej czy później wymuszą rekordowe topnienie bez udziału czynników fizycznych, które odpowiadały za to, co działo się w 2012 roku. Różnica będzie taka, że stanie się to później niż zakładali tacy naukowcy jak Peter Wadhams czy Paul Beckwith. 

Zobacz także:

• Raport za I połowę maja 2023 - zwykły sezon roztopów, 16 maja 2023 Maj podobnie jak kwiecień może się w Arktyce okazać jednym z chłodniejszych. Być może nawet znajdzie się poza pierwszą dziesiątką najzimniejszych majów w Arktyce.
• Raport za II połowę kwietnia 2023 - tradycyjny sezon roztopów, 1 maja 2023