Raport za I połowę kwietnia 2023 - pewna normalność w Arktyce

Jak na razie sezon roztopów 2023 przebiega normalnie. Arktyka nie doświadczyła silnych fal ciepła, wzrostów temperatur, które przyspieszyłyby topnienie lodu. Marcowy dodatni dipol arktyczny wygasł, a zastąpił go centralny wyż baryczny z niżami wokół, co wpłynęło na spowolnienie tempa topnienia pokrywy lodowej. Ogólnie rzecz biorąc w Arktyce zachodziły zmiany, które są typowe dla tego regionu. Szczeliny i połynie, które się pojawiły wpisują się w zmiany typowe dla kwietnia. Co więcej, koncentracja lodu morskiego pierwszej połowie kwietnia była dość wysoka. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.   

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Zmiany były bardzo powolne. Na mapie widać, że pokrywa lodowa zajmuje obszar prawie taki sam, jak w czasie marcowego maksimum. Lód morski roztapia się na razie na zewnętrznych akwenach, np. na Morzu Białym czy Ochockim. Są to więc zmiany typowe dla tej pory roku. Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie kwietnia 2023 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2020 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Od marcowego maksimum według danych JAXA tempo topnienia (spadku zasięgu lodu) było 21,5% wolniejsze od średniej z ostatnich 10 lat.  

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Zasięg lodu morskiego z racji powolnego topnienia znalazł się daleko poza podium, ale znacznie poniżej średniej wieloletniej. 14,1 mln km² nie jest wcale dużo, ale obecne zlodzenie nie musi mieć przełożenia na sezon topnienia. Duży obszar lodu i powolne jego topnienie powinno prowadzić do powstawania wysokiego ciśnienia, co potem objawia się nagłym, szybkim topnieniem lodu w maju i czerwcu. Nie zawsze jednak tak musi być. Zasięg lodu jest o 0,57 mln km² mniejszy niż w 2012 roku, co nie znaczy, że taka sytuacja będzie trwać do września. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Powolne topnienie, szczególnie widoczne w sektorze atlantyckim spowodowało spadek różnicy względem poprzednich dekad. Być może właśnie, to większy obszar lodu od strony Europy przekłada się na normalne wzorce opadowe w środkowej i północnej części Europy - nie mamy suszy. Bliskość lodu oznacza większe prawdopodobieństwo docierania zimnych mas powietrza. Te ścierając się z ciepłymi przekładają się na opady deszczu. 

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

 

W pierwszej połowie kwietnia nie było warunków dla topnienia lodu, więc spadek powierzchni był niewielki. Większe były zmiany w zasięgu, co było związane z działaniem wiatrem. Ponowny nawrót lodu był utrudniony ze względu na wysokość Słońca nad linią horyzontu i długość dnia. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na morzach: Beauforta, Beringa, Karskim i Barentsa w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

Jak wyżej wspomniano, topnienie odbywało się w pierwszej połowie kwietnia na zewnętrznych akwenach, ale tych naprawdę zewnętrznych. Na Morzu Beringa lód przyrastał ze względu na północne wiatry. Płonie wiatrowe, które postały na Morzu Beauforta w marcu, zostały w kwietniu zamknięte. Z kolei na Morzu Karskim i Barentsa warunki były zmienne, lód topił się, potem przyrastał ponownie. To typowe dla tej pory roku zmiany.

 Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla kwietnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2021 i 2022 roku dla 1-13 kwietnia. NOAA/ESRL

Pierwszy zestaw map pokazuje, że w skali dekad doszło do ogromnej zmiany, ale nie każdy rok jest taki sam. Pierwsza połowa kwietnia była w Arktyce zimna. Temperatury nad Morzem Beauforta były nawet 8^oC niższe od średniej wieloletniej. Kwiecień 2023 w Arktyce może być jednym z chłodniejszych ostatnich kilkunastu lat, ale nie kilkudziesięciu.

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Zmiany temperatur mieściły się w granicach średniej nawet można powiedzieć - XX wieku. Warunki atmosferyczne nie sprzyjały wzrostowi temperatur. Na obrzeżach Oceanu Arktycznego panowały dość niskie temperatury, nawet -25^oC. Trudno jest mówić o warunkach dla topnienia. Jednak takie zmiany mogą potem zostać okupione zwrotem akcji w Arktyce. W 2012 roku też początkowe zmiany były niepozorne. Pierwsza połowa kwietnia była wtedy co prawda ciepła, ale marzec był bardzo podobny do obecnego.Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-13 kwietnia 2023 roku. 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 kwietnia w latach 2015-2023. DMI

Temperatury wód są wyższe niż być powinny, ale nie znaczy, że nie mogą zamarzać. Silny i mroźny wiatr jest w stanie szybko spowodować wychłodzenie powietrz oceanu. O ile na Atlantyku lód morski już dalej nie urośnie, to na Morzu Beringa może jeszcze przyrosnąć, bo wody tam nie są zbyt ciepłe. Dodatnie odchylenia występują kilkadziesiąt kilometrów od granicy lodu morskiego i wynoszą najwyżej 0,5^oC. W praktyce oznacza to, że woda ma około 0^oC.

 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 15 kwietnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Po 2015 roku zakończyła się era grubego lodu. Choć pojawia się 3-5 metrowy lód, to jest to tylko wąski pasek wzdłuż wybrzeży Archipelagu Arktycznego i Grenlandii. 

Pokrywa lodowa Morza Beringa 15 kwietnia 2023 roku. NASA Worldview

Pokrywa lodowa Morza Wschodniosyberyjskiego i Łaptiewów 15 kwietnia 2023 roku. NASA Worldview

Reasumując, pierwszy miesiąc sezon topnienia wypadł normalnie, i z obecnej perspektywy nic nie wskazuje na to, by topnienie latem miało być silne. Ale z obecnej. Poza tym rozwój El Niño może spowodować wzmocnienie warunków dla topnienia jeśli nie w tym, to w przyszłym roku.

Zobacz także:

• Raport za II połowę marca 2023 - dodatni dipol arktyczny panował w marcu, sobota, 1 kwietnia 2023 Wraz z początkiem marca doszło w Arktyce do zmiany we wzorcach pogodowych.
• Raport za I połowę marca 2023 - szybki start, czwartek, 16 marca 2023