Październik 2024 - ciepła noc w Arktyce

W miarę jak pogłębiało się zjawisko nocy polarnej, musiało w końcu dojść do przyspieszenia zamarzania arktycznych wód morskich. I tak też się stało. Jednocześnie temperatury w październiku tego roku w Arktyce były najwyższe w historii pomiarów. Wyjątkowo późno zamknęły się arktyczne szlaki morskie.

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w październiku 2024 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla października. Sea Ice Index

Początkowo w październiku tempo przyrostu lodu było powolne. To tłumaczy pozycję zasięgu lodu morskiego w rankingu - jest ona czwarta. Zasięg lodu wyniósł bowiem 5,94 mln km², to 0,61 mln  km² więcej niż w rekordowym dla października 2020 roku. Powolny przyrost podyktowany wysokimi temperaturami sprawił, że szlaki morskie Oceanu Arktycznego zamarzały bardzo późno. Pierw Przejście Północno-Wschodnie, potem Północno-Zachodnie. W przypadku sektora amerykańskiego miał miejsce rekord. Szlak morski został zamknięty częściowo dopiero 18 października. 25 października zamarzł Kanał Parry'ego. Wcześniej takie coś nie miało miejsca. Do końca miesiąca drożny w pełni pozostawał południowy odcinek tego arktycznego szlaku morskiego. Zamarzać zaczął dopiero po 1 listopada. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla października 2024 roku.

 

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w październiku 2024 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool  

Animacja pokazuje, jak postępowały zmiany w październiku. Nagłe przyspieszenie nastąpiło w drugiej połowie miesiąca. Mimo tego faktu, na przełomie października i listopada takie miejsca jak Morze Karskie pozostały niemal pozbawione lodu. Październik 2024 to kolejny miesiąc, kiedy zaznaczył się wpływ atlantyfikacji Oceanu Arktycznego, a więc braku lodu na skutek zmian w wodzie morskiej Morza Barentsa.

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2024 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Średnie tempo przyrostu zasięgu lodu w październiku 2024 wyniosło 96 tys. km² na dobę. Utrzymywało się więc nieco powyżej średniej wieloletniej, która dla października wynosi 89,2 tys. km² na dobę. Innymi słowy, czapa polarna w październiku rozrastała się 7% szybciej niż zwykle. Wpływ na to miały zmiany w drugiej połowie miesiąca, gdzie przez kilka dni dzienne przyrosty były niemal dwukrotnie większe niż wynosi norma wieloletnia.
 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla października 2024 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). Prawa mapa przedstawia średnią wartość ciśnienia atmosferycznego w październiku 2024. NOAA/ESRL

Październik 2024 to tradycyjnie kolejny miesiąc ze zbyt wysokimi temperaturami w Arktyce, czego przyczyną jest globalne ocieplenie. Zmiany te mocno windują temperatury ze względu na kriosferę, której rozmiary drastycznie się zmieniły w ciągu ostatnich 50 lat. Amerykańska część Oceanu Arktycznego charakteryzowała się temperaturami nawet 9 st. C wyższymi niż zwykle. W praktyce temperatury między biegunem północnym a wyspami Archipelagu Arktycznego wynosiły przeważnie około -8 st. Największe spadki w drugiej połowie miesiąca do -23 st. C. Nawet pod koniec października w niektórych miejscach temperatury wzrastały do zera stopni.
 

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2024 dla października (obszar - 65-90^oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

Arktyka staje się coraz cieplejsza, i temperatury pną się do góry. Ten wykres pokazuje, że do odwilży w październiku jest droga daleka. Ale czy na pewno. Widać przyspieszanie, do jakiego doszło w ciągu ostatnich kilku lat. W ciągu półwiecza temperatura wzrosła dwukrotnie z -14 st. C do -6 st. C. Oznacza to, że za 50 lat temperatury na biegunie północnym w październiku będą takie jak we wrześniu lub nawet w sierpniu. Stale będą wynosić około zera stopni.  

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla października w latach 1979-2024.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla października 2024 roku 79,5 tys. km², a więc 9,5% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku października skurczyło się o 3,58 mln km².

Antarktyda jak Arktyka
Ten region doświadcza od kilku lat zmian, jakich kilkanaście lat temu doświadczała Arktyka.

Procentowe zmiany zasięgu lodu morskiego wokół Antarktydy w latach 1979-2024 dla października. Mapa przedstawia odchylenia koncentracji antarktycznego lodu morskiego w październiku 2024 roku.

Od kilku lat na Antarktydzie zachodzą nagłe zmiany, typowe dla regionu arktycznego. W październiku zasięg lodu morskiego na Oceanie Południowym był drugim najmniejszym w historii pomiarów. Na przełomie października/listopada zasięg tamtejszego lodu zaczął zbliżać się do rekordowych wartości z 2024 roku. 4 listopada różnica wyniosła zaledwie 162 tys. km². W październiku 2024 prawie cała Antarktyda oraz jej wody przybrzeżne doświadczały temperatur co najmniej 1 st. C wyższych niż zwykle. 

 

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Darkening skies in the north

 

Zobacz także: 

• Wrzesień 2024 - nowa normalność, 4 października 2024
• Sierpień 2024 - topnienie od spodu zrobiło dziury, 5 września 2024