Raport za I połowę sierpnia 2023 - przeciętny, ale nie słaby sezon roztopów

W sierpniu tempo topnienia lodu zaczyna powoli zwalniać, ale w tym roku mimo stosunkowo słabego sezonu obserwujemy typową dla naszych czasów zmienną. To dość szybkie tempo spadku, zbliżone do tego z lipca. Sporą rolę odegrały lipcowe warunki pogodowe, które wtedy nie mogły nadać impetu, ale uporczywy dodatni dipol tę sytuację zmienić. W sierpniu natomiast często dominowały układy niskiego ciśnienia, które rozpraszają lód. Jednocześnie obrzeża, szczególnie region Morza Beauforta pozostawały z wyżową pogodą. To przyczyniło się do utrzymania dość szybkiego tempa spadku zasięgu lodu morskiego.

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Sezon roztopów w Arktyce, który jeszcze kilka tygodni temu wyglądał na słaby, okazuje się być co najmniej przeciętny. Przeciętny, gdyż rozmiary czapy polarnej nie są bardzo małe. Sytuacja jest inna niż w 2012 czy 2020 roku. Z klimatologicznego punktu widzenia roztopy w tym roku są jednak silne. Co więcej, otworzyły się oba szlaki morskie, co zdarza się rzadko. Stało się to też dość wcześnie, bo zwykle Przejście Północno-Zachodnie otwiera się pod koniec sierpnia. Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie sierpnia 2023 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

W pierwszej połowie sierpnia tempo spadku zasięgu lodu morskiego było zdecydowanie szybsze od średniej z ostatnich 10 lat. Całościowa utrata lodu od marcowego maksimum lodu jednak przeciętna.

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

W pierwszej połowie sierpnia dzienne tempo spadku zasięgu lodu to 81,5 tys. km², średnia z lat 1981-2010 to 70 tys. km²/dzień. Jest więc spora różnica, która blisko 15%. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010.Zasięg lodu w połowie sierpnia 2023 wyniósł 5,74 mln km². To dość mało, bo nawet jeśli dalsze topnienie zwolni, to do końca sierpnia stoi się 0,7 mln km², a więc zostanie osiągnięta wartość wrześniowego minimum z 2013 roku. Potem, przez 10-12 dni stopi się jeszcze przynajmniej 0,3 mln km². Minimum z pewnością wyniesie 4,7 mln km². Nie będzie więc to słaby sezon roztopów, ale trendu spadkowego za to nie będzie.

 Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Czapa polarna jest teraz dziewiątą najmniejszą w historii pomiarów, ale różnice w stosunku do ostatnich lat nie są duże. Krzywe na wykresie się kłębią. Różnice w stosunku do nieodległych lat 90. XX wieku są ogromne, co widać na załączonej mapie.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

 

Powierzchnia lodu morskiego także się kurczyła szybko, ale nieco wolniej w stosunku do zasięgu, co świadczy o tym, że ten impet nie został w pełni wygenerowany.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Beauforta i Basenie Arktycznym w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

 

W przypadku Morza Beauforta, gdzie najtrudniej o topnienie, to jest jeden z najsilniejszych sezonów topnienia. Ale w przypadku Basenu Arktycznego - centrum Oceanu Arktycznego już nie.

 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla sierpnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2022 i 2023 roku dla 1-13 sierpnia. NOAA/ESRL

Stosunkowo szybkie topnienie w sierpniu to efekt działania także samych temperatur. Nad Morzem Beauforta było nawet 5^oC cieplej od średniej wieloletniej, co w praktyce oznacza 4-5^oC. To rezultat szybkiego topnienia lodu i temperatury wód. W przypadku Morza Karskiego i Barentsa silne oddziaływanie miało miejsce ze strony lądów, na których cały czas panują upały, nawet w okolicy koła polarnego. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-14 sierpnia 2023.    

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

W Archangielsku temperatury 11 i 12 sierpnia wzrosły do 29^oC. Na Wyspie Diksona leżącej na Morzu Karskim 6 sierpnia temperatura wzrosła do blisko 25^oC. Wokół bieguna północnego temperatury cały czas utrzymują się powyżej zera. W sierpniu zaczyna się stopniowy spadek temperatur na wysokich szerokościach geograficznych Oceanu Arktycznego.

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 sierpnia w latach 2015-2023. DMI

Morze Karskie jest bardzo ciepłe. Woda ma nawet 12^oC, jest około 9^oC cieplejsza niż zwykle. Z kolei na Morzu Beauforta, dzięki także rzece Mackenzie woda ma 17^oC. Można się kąpać. Z tego powodu sezon zamarzania może zacząć się z wielkim poślizgiem. Oczywiście istnieje przy tym potencjał do dalszego topnienia lodu

 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 15 sierpnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Temperatury nie doprowadziły do radykalnego topnienia lodu jeśli chodzi o powierzchnię, ale w przypadku grubości widać, że czapa polarna w dalszym ciągu jest bardzo cienka. Prawie cały obszar to lód, który ma mniej niż 1,5 metra grubości. Ten lód jest więc kruchy, więc będzie się łatwo topić pod wpływem działania wiatru i fal morskich.

Pokruszony pak lodowy w Basenie Arktycznym od strony wysp Ziemi Północnej i półwyspu Tajmyr 15 sierpnia 2023 roku. NASA Worldview

Pak lodowy w Basenie Arktycznym przy Wyspie Ellesmere'a i Grenlandii.

Reasumując, tegoroczny sezon roztopów jawi się jako silny na tle 20-30 lat i przeciętny na tle ostatnich lat. Wiele wskazuje na to, że zasięg lodu spadnie poniżej 5 mln km², ale osiągnięcie wartości 4 mln km² jest mało prawdopodobne.

 

Zobacz także:

•  Raport za II połowę lipca 2023 - ani słaby ani silny, wtorek, 1 sierpnia 2023 Tegoroczny sezon roztopów w Arktyce nie kontynuuje trend spadkowego. Topnienie lodu morskiego nie jest ani silne, ale też nie jest słabe. 
• Raport za I połowę lipca - coś się zaczęło dziać, 16 lipca 2023