Wielkie góry lodowe i nieuchronny wzrost poziomu mórz

Kilka dni temu satelita Sentinel 2 sfotografował ogromną górę lodową, której powierzchnia przekracza 1600 km². Góra lodowa D-28, oddzieliła się od szelfu lodowego Amery na Antarktydzie Wschodniej 25 września i od tego czasu zdążyła się obrócić o 90 stopni.

Molar Berg to największa góra lodowa, jaka powstała z szelfu lodowcowego Amery od ponad 50 lat. ESA

Góry lodowe oddzielają się na Antarktydzie od zawsze, ale zjawisko to w ostatnich latach nasila. Mieliśmy już kilka przypadków oderwania się dużych gór lodowych od lodowców szelfowych. W 2017 roku od Lodowca Szelfowego Larsena oderwała się rekordowych rozmiarów góra lodowa, mająca powierzchnię 5800 km², to dwukrotnie więcej niż powierzchnia Luksemburga. Oderwanie góry lodowej sprawiło, że największych fragment Larsena oznaczony literą "C" stracił 12% swojej powierzchni. Larsen "A" i "B" rozpadły się w 1995 i 2002 roku. 

Uproszczony schemat lądolodu: w centrum trwa akumulacja śniegu, lód „rozpływa się” w stronę obrzeży. W strefie lodowców szelfowych zachodzi topnienie lodu odrywanie się gór lodowych.

Proces wydaje się być naturalny, ale w ostatnich latach przyspiesza. Lodowce szelfowe działają jak korki spowalniające spływanie lodowców do oceanu. Jeśli lodowiec szelfowy maleje, podtrzymywany przez niego lodowiec w głębi lądu może szybciej zsuwać się do oceanu a tym samym tracić masę szybciej, niż ją zyskuje. Sytuację taką określa się jako „ujemny bilans masy” i prowadzi ona bezpośrednio do wzrostu poziomu morza. 

Średnia dobowa temperatura na Antarktydzie 12 października 2019 roku. Climate Renalyzer

Wydaje się, że skoro na Antarktydzie jest bardzo zimno, to nie powinno się nic dziać. Nic bardziej mylnego. Na mapie możemy zauważyć, że na tym odosobnionym regionie Ziemi panują siarczyste mrozy. Izoterma 0°C sięga daleko poza granice kontynentu. Aby roztopić lądolód Antarktydy od góry, wzrost temperatury powietrza musiałby być dramatyczny. Bardzo zimne powietrze nie pomieści w sobie dużo wilgoci – jej ilość (i opady) rosną wraz ze wzrostem temperatury. To dlatego opady śniegu są największe przy temperaturach lekko poniżej 0°C a nie podczas największych mrozów. Jednak w okolicach Bieguna Południowego temperatura rzadko podnosi się powyżej -20°C, nawet w lecie. Cieplejsze powietrze przyniesie większe opady śniegu nad Antarktydą, co samo w sobie wpłynęłoby na wzrost masy lądolodu. Jednak wraz ze wzmaganiem się efektu cieplarnianego rośnie nie tylko temperatura powietrza, lecz także temperatura oceanów. A nawet odrobinę cieplejsza woda znacznie skuteczniej roztapia lądolód od spodu. I nie chodzi tu tylko o temperaturę powierzchni, lecz o to, co się dzieje 100 czy 300 metrów pod lustrem wody. Ilość energii cieplnej w ocenach świata rośnie, co pokazuje wykres obok. Nie ma więc sensu patrzeć na temperatury powietrza nad lądem. 

Mapa Polski po podniesieniu się poziomu morza o 2 metry.

Jest bardzo źle
Kevin Lister z Instytutu Klimatycznego w Waszyngtonie (Climate Institute), który parę lat temu przygotował dla ONZ sprawozdanie o warunkach panujących na biegunach, uważa, że zmiana klimatu jest zasadniczo nieodwracalna, ponieważ istnieją mocne dowody na to, iż efekty ogrzewania wzmacniających się, dodatnich sprzężeń zwrotnych są większe od wzrostu koncentracji [atmosferycznego] CO₂. 

Z kolei ostatnie badania potwierdzają, że ponad 3 miliony lat temu, w pliocenie warunki klimatyczne pozwoliły na stopienie znacznej części antarktycznych lodowców. Poziom oceanów wzrósł wtedy o 20 metrów, plus kilka metrów z powodu topnienia na Grenlandii i rozszerzalności cieplnej oceanów. Świat był wtedy o ponad 2°C cieplejszy niż w czasach preindustrialnych, a stężenie CO₂ porównywalne z dzisiejszym. Ponieważ CO₂ jest trwałym gazem, a oceany akumulują ciepło, to dalsze globalne ocieplenie jest w drodze. Ryzyko świata cieplejszego o ponad 2°C, uruchamiające rozpad wielu ogromnych mas lądolodu jest wysoce prawdopodobne. 

Zobacz także:

• Zmiany po drugiej stronie planety, środa, 28 sierpnia 2019 Dynamiczne zmiany w Arktyce, pożary lasów na Syberii nie przesłaniają tego, co dzieje się na Antarktydzie, która rokrocznie traci ogromne ilości lodu, a to przyczynia się do wzrostu poziomu mórz.
•  Antarktyda się topi, zaleje nas, środa, 8 maja 2019