Grudzień 2020 - spokojniejszy koniec roku

Rok 2020 w Arktyce był niezwykły: wysokie temperatury, pożary na Syberii, i szybkie topnienie pokrywy lodowej. Grudzień 2020 roku był inny: szybkie tempo zamarzania i niższe, choć niewiele w stosunku do ostatnich lat temperatury. 

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w grudniu 2020 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu dla okresu 1981-2010 dla grudnia. Sea Ice Index - NSIDC

Średni zasięg arktycznego lodu morskiego w grudniu 2020 roku był trzecim najmniejszym w historii pomiarów satelitarnych, prowadzonych od 1979 roku. Wartość ta wyniosła 11,77 mln km². To 1,07 mln km² mniej niż wynosi średnia 1981-2010 Tradycyjnie najmniejszy zasięg pokrywy lodowej występował po stronie atlantyckiej, co jest już ewidentnie związane z procesem tzw. "atlantyfikacji" regionu. Zjawisko to polega na zmianach w wodach głównie północnej części Morza Barentsa - czyli wzrostu jego temperatury, a także zasolenia.  To rezultat wieloletniego spadku zlodzenia tamtejszych wód na skutek ocieplającego się klimatu. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla grudnia 2020 roku. 

 

 Zmiany zasięgu lodu morskiego w grudniu 2020 roku. AMSR2, Institute of Oceanography, University of Hamburg

Sytuacja na Morzu Barentsa nie była w grudniu 2020 roku skrajnie zła, tak jak w 2016 i 2018 roku, ale mimo to, granica lodu znajdowała się wyraźnie dalej na północy niż jeszcze na początku tego wieku. Szybkie zamarzania miało miejsce na Morzu Baffina i Ochockim. W dużym stopniu pokryte lodem w grudniu 2020 były wody Morza Grenlandzkiego, tutaj przyczyną był eksport lodu przez cieśninę Fram w listopadzie i na początku grudnia.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2020 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Arktyczna kriosfera w zeszłym miesiącu zwiększyła swoje rozmiary o 2,71 mln km². To więcej niż wynosi średnia wieloletnia - 1,99 mln km². Było to jednak związane ze zmianami w pierwszej połowie miesiąca, w drugiej tempo wyhamowało i zasięg lodu mocno zbliżył się do rekordowych wartości.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla grudnia 2020 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

Grudzień 2020 nie był ekstremalnie ciepły, ale w żadnym razie nie był też zimny. Nad większością Oceanu Arktycznego odchylenia temperaturowe były wyraźnie wyższe od średniej wieloletniej. Największe odchylenia, sięgające 5^oC występowały nad Morzem Łaptiewów. Chłodniej było nad Morzem Beauforta i Czukockim.

 

Oscylacja arktyczna (AO) przez prawie cały listopad była dodatnia, a przez większą część grudnia ujemna. Ta zmiana oznaczała, że w grudniu ukształtował się wzór ciśnienia o wysokiej wartości nad Oceanem Arktycznym. Niskie ciśnienie panowało nad północnymi krańcami Oceanu Spokojnego i Atlantyckiego. Badania wykazały, że zimą ujemna AO utrzymuje starszy i grubszy lód na Oceanie Arktycznym, co potencjalnie oznacza bardziej umiarkowaną utratę lodu następnego lata. I odwrotnie, gdy AO jest dodatnia, układ wiatrów pomaga transportować lód z wybrzeża Syberii, przez biegun i z Oceanu Arktycznego do cieśniny Fram i dalej na wody Atlantyku. W ten sposób na brzegu Syberii zostaje bardziej cienki lód, który latem łatwo się topi. Silna dodatnia AO w zimie 2019/20. mogla odegrać rolę w tempie topnienia lodu latem 2020 roku. Jednakże w ostatnich latach ta zależność między AO a letnim zasięgiem lodu nie była silna.

 

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w Arktyce (60-90^oN) dla grudnia w latach 1979-2020. NOAA/NCEP

 

Grudzień 2020 był w Arktyce trzecim najcieplejszym w historii pomiarów. Wynosząca -17,46^oC średnia temperatura przy powierzchni Ziemi w Arktyce, była o 2,74^oC wyższa od średniej wieloletniej.

 

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla grudnia w latach 1979-2020

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla grudnia 2020 roku 46,5 tys. km², a więc 3,6% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku grudniowe zlodzenie arktycznych wód skurczyło się o 1,97 mln km², to sześć razy więcej niż wynosi powierzchnia Polski.
 

Antarktyczny lód morski

Przez większość grudnia zasięg lodu na Oceanie Południowym był wyższy od średniej wieloletniej. Pod koniec miesiąca sytuacja się zmieniła, i zlodzenie antarktycznych wód było nieco niższe od średniej 1981-2010.

Zasięg (po lewej) i koncentracja (po prawej) antarktycznego lodu morskiego w grudniu 2020 roku.

Pokrywa lodowa w połowie grudnia zaczęła bardzo szybko się topić. Z tego powodu średnia wartość dla grudnia wyniosła 10,47 mln km², a więc niemal tyle co wartość wieloletnia. W listopadzie zlodzenie Oceanu Południowego było o 0,24 mln km² większe od średniej wieloletniej. W przeciwieństwie do Arktyki, na Antarktydzie nie obserwuje się trendu spadkowego. Co innego w przypadku lądolodu. 

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Ho, ho, ho-hum December

Zobacz także:

• Listopad 2020 - osobliwa część sezonu zamarzania, czwartek, 3 grudnia 2020  Tegoroczny listopad był niezwykły, bo cechował się nadzwyczaj szybkim tempem zamarzania arktycznych wód. Jednocześnie region zdominowany był przez bardzo wysokie temperatury.
• Październik 2020 - żegluga na krańcu świata, czwartek, 5 listopada 2020