Rozpadł się wir polarny

Wir polarny w stratosferze uległ rozpadowi. Mamy więc zupełnie inną sytuację niż w poprzednim półroczu zimowym.

Układ wiatrów w stratosferze na wysokości 10 hPa (30 km nad powierzchnią Ziemi) 5 stycznia 2021 roku. Earthnet

Pod koniec grudnia zeszłego roku rozpoczął się rozpad stratosferycznego wiru polarnego. Wir polarny to układ niskiego ciśnienia o charakterze cyklonu, który powstaje w półroczu zimowym i zanika w okresie letnim. Granicą wiru polarnego jest prąd strumieniowy, który zamyka zimne powietrze w obszarze okołobiegunowym, nie pozwalając na wymianę ciepła z atmosferą w niższych szerokościach geograficznych. Wir ten ulega rozpadowi, a wcześniej jesienią może rozwijać się powoli i być przez to słaby, co jest związane z temperaturami w Arktyce. Kiedyś też się rozpadał, ale w XXI wieku na skutek nasilających się zmian klimatycznych zjawisko rozpadu jest bardzo częste. I tak też się stało, co ilustrują załączone grafiki. 

 

Prognozowane na najbliższe 10 dni uśrednione temperatury powietrza i ich odchylenia (1970-2000). Climate Renalyzer

 

Co się teraz stanie? Na razie jeszcze nic. Według prognoz w Arktyce odchylenia temperaturowe będą dodatnie, ale w stosunkowo niewielkim stopniu. Dominować mają mrozy na poziomie -30^oC. Ze względu na cyrkulację mas powietrza i skutki szeroko pojętych zmian w Arktyce, wysokie temperatury mają utrzymać się nad Morzem Barentsa i Karskim. U nas zaś według prognoz ma dojść do spływu chłodnych mas powietrza, ale trudno jest tutaj mówić o tzw. "bestii ze wschodu". Do połowy stycznia nic takiego nie będzie miało miejsca. A później nic nie jest pewne. NOAA przewiduje, że styczeń w Polsce, jak i w dużej części Europy ma być cieplejszy od średniej. Oczywiście w praktyce punkt widzenia zależy od punktu siedzenia, gdyż wielu dziś ludzi, szczególnie negacjonistów uważa, że -1^oC w nocy i +1^oC w dzień to zima na całego. 

 

Zmiany zaczną się później.
 

 Fale Rossby’ego na prądzie strumieniowym. Cienkie, kolorowe kreski pokazują kierunek i prędkość przepływu powietrza w wyższych partiach atmosfery, kolory żółty, pomarańczowy, czerwony oznaczają kolejno coraz większe prędkości. Duże niebieskie i czerwone strzałki pokazują kierunki napływu ciepłych (czerwone) i chłodnych (niebieskie) mas powietrza. Duże litery W oznaczają obszary wyżów a N – niżów atmosferycznych. Tło stanowi wizualizacja NASA Visualization Studio

 

Po 3-4 tygodniach rozpad wiru polarnego w stratosferze doprowadzi do rozpadu wiru w troposferze. Wir w troposferze już się rozpadał, bo stratosferyczny był  tym razem niezbyt silny. Kiedy to się stanie, zaczną się ekstrema pogodowe, w Arktyce i u nas. Prąd strumieniowy ma postać swoistej falbanki o łagodnych meandrach zwanych falami Rossby’ego. Kiedy prąd strumieniowy słabnie w wyniku rozpadu wiru polarnego, różnice temperatur między Arktyką a strefą tropikalną się zmniejszają. To właśnie efekt zbyt szybkiego topnienia lodu w Arktyce. Fale stają się coraz bardziej faliste. Języki zimnego powietrza sięgają na południe, co skutkuje np. siarczystymi mrozami w Europie i temperaturami na biegunie północnym zbliżającymi się do zera, albo bardzo wysokimi na innym kontynencie(Azja, Ameryka Północna). Dochodzi do blokady typowej dla półkuli północnej cyrkulacji zachodniej. Wyże i niże utykają wtedy w konkretnych miejscach, gdzie przez dłuższy czas utrzymuje się niezmienna pogoda.

 

Koniec stycznia i luty przyniosą nam efekty. Co się stanie dokładnie, nie wiemy. Z pewnością na skutek zmian klimatycznych w Arktyce, coś nas czeka. Arktykę też.

 

Zobacz także:

• Długa noc, poniedziałek, 23 grudnia 2019 Sytuacja w Arktyce diametralnie się zmieniła. Robi się zimno, a w ciągu następnych dni temperatury jeszcze bardziej spadną, nawet do -40^oC na znacznym obszarze Oceanu Arktycznego, Czy to początek epoki lodowcowej? Nie.