Raport za I połowę grudnia 2024 - nowy rekord

Wysokie temperatury, ale i też odpowiedni układ wiatrów doprowadziły do wyhamowania sezonu zamarzania w Arktyce. Swoje też zrobiła woda, choć w grę wchodzą dziesiętne stopnia Celsjusza, to już nawet 0,2 stopnia wystarczy, by lód pojawił się dwa dni później. Na wykresie więc robi się swoista przepaść. Ostatnie dni to rekordowe wartości, które widać już nawet na samej powierzchni (area), a nie tylko na zasięgu lodu (extent), który wiatr może łatwo modyfikować. Jeśli zasięg lodu jest rekordowy przez dłuższy czas, nie można winą obarczać wiatru. Poza tym sam wiatr, np. jego siła, to też jedna ze zmiennych ocieplającego się klimatu.

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.     

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Występują bardzo duże zapóźnienia w zamarzaniu arktycznych wód. Braki widać wszędzie, więc nie ma co wymieniać poszczególnych akwenów. Na pierwszym miejscu jest Zatoka Hudsona. Choć jest to obszar morski leżący poza Arktyką, to także jest wyznacznikiem zmian klimatycznych. Wody te powinny być już całkowicie pokryte lodem , nie są pokryte nawet w połowie.  Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie grudnia 2024 roku. Widać, jak ekspansja lodu w wielu miejscach kończy się niepowodzeniem.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2024 roku w zestawieniu ze średnią z ostatnich 10 lat.

Tempo zamarzania w pierwszej połowie grudnia było powolne, doszło nawet do cofania się lodu. O tej porze roku zasięg lodu nie powinien się kurczyć, zwykle takie coś ma miejsce dopiero w lutym, ewentualnie pod koniec stycznia. 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2024 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Według danych NSIDC do 12 grudnia morska pokrywa lodowa w Arktyce notuje rekordowe wartości. To kolejny nowy rekord w historii ocieplającej się Arktyki. 15 grudnia zasięg lodu wyniósł 11,04 mln km², to 0,34 mln km² mniej od poprzedniego rekordzisty, czyli 2016 roku. Wtedy miały miejsce ekstremalne warunki temperaturowe w Arktyce. Jednak kilka lat temu lód był grubszy niż dziś, więc sytuacja jest dużo gorsza niż teraz. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. Widać na mapie, że miejsc, w których granica lodu przebiega tam, gdzie powinna próżno szukać. Ubytki, zapóźnienia są widoczne wszędzie. Grudzień tego roku jest pierwszym grudniem, kiedy dystans do średniej z lat 1981-2010 przekroczył 1,5 mln km², dla 15 grudnia różnica ta wynosi już 1,7 mln km².

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2024 roku w zestawieniu z latami poprzednimi. JAXA/AMSR2

W przypadku powierzchni lodu sytuacja jest nieco inna, bo rekord został osiągnięty trzy dni później. Powodem tego stanu rzeczy jest to, że wiatr ma ograniczony wpływ na powierzchnię lodu w przeciwieństwie do zasięgu, który łatwo ulega zmianie. Powierzchni lodu przyrasta powoli, ale zasięg może przyrastać jeszcze wolniej, gdyż wiatr szybko może zmienić położenie kry lodowej.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla grudnia. NASA/GISS

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90°N) w 2024 roku względem średniej z lat 1958-2002. Mapa przedstawia odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w dniach 29 listopada - 13 grudnia 2024. DMI/NOAA

Końcówka listopada i pierwsze 13 dni grudnia to okres wyjątkowo ciepły w Arktyce. Ponad połowa Oceanu Arktycznego doświadczyła odchyleń sięgających co najmniej 5 st. C. Maksymalne odchylenia sięgały 8 st. C. W praktyce oznaczało to słaby mróz, temperatury, które sporadycznie spadały do -30 st. C. Dominowały i wciąż dominują temperatury na poziomie około -20 st. C.

Zmiany średniej temperatury arktycznych wód dla listopada w latach 1940-2023 oraz odchylenia temperatur od średniej 1979-2000 dla 13 grudnia 2024. Climate Reanalyzer

Grudniowe odchylenia temperatur wód w uśrednionej dla miesiąca wartości w ostatnich latach są niewielkie. Ciepło wody jest tracone na skutek oddawania go do atmosfery. Zużywane jest też na spowalnianie przyrostu lodu. Dzienne wartości oczywiście mogą być większe. Mogą sięgać nawet 2 stopni. Niewielka zmiana na poziomie ledwie 0,2 st. C wystarczy, by w połączeniu z napływem ciepła z południa opóźnić zamarzanie. Przykładowo na wschód od Svalbardu przed sunącym pakiem lodowym woda ma -1,5 st. C. Normalnie miałaby już -1,8 st. C, więc byłaby już zamarznięta. 

 

Grubość lodu morskiego w latach 2014-2024 dla 15 grudnia. Polar Portal/HYCOM

Wysokie temperatury powodują, że lód wolniej zwiększa swoją grubość. Zestawienie map wyraźne pokazuje, że grubość lodu morskiego znacząco się zmieniła w ciągu dosłownie dekady. Dominuje lód nieprzekraczający dwóch metrów.

 

Północna część Morza Barentsa  w dniach 13-15 grudnia 2024 - mozaika zdjęć satelitarnych w podczerwieni. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

 

Zdjęcie satelitarne Morza Beauforta z 15 grudnia 2024 w tzw. temperaturze barwowej, pokazujące w rozkładzie temperatury obraz lodu morskiego NASA Worldview

Ostatnie zmiany w Arktyce wskazują, że perspektywa nagłego, zaskakującego zaniku czapy polarnej może być bardzo bliska. Grubość i rozmiary czapy polarnej wskazują, że w ciągu najbliższych lat może dojść do nagłego stopienia lodu. Trudno powiedzieć, że faktycznie mogłoby do tego dojść w tej dekadzie, ale aktualne temperatury na to pozwalają. Wysokie temperatury mogą wymusić szybkie topnienie lodu w sierpniu 2025 roku za pomocą silnych sztormów. W ten sposób pobicie rekordu z 2012 roku może być bardzo możliwe i bardzo możliwe jest zejście poniżej 3 mln km² zasięgu lodu, a do końca dekady w okolice 1 mln km². Sama ingerencja temperatur spowoduje, że czapa polarna zniknie dopiero za kilkanaście lat.

 

Zobacz także:

• Raport za II połowę listopada 2024 - spadły temperatury w Arktyce i nic więcej, 2 grudnia 2024 Temperatury w Arktyce w drugiej połowie listopada mocno się obniżyły, ale nie na tyle, by radykalnie zmienić sytuację. Spadek temperatury nie umocnił tempa zamarzania, sytuacja wciąż pozostaje praktycznie taka sama, jak kilka tygodni temu.
• Raport za I połowę listopada 2024 - część Arktyki pozostawiona bez lodu, 16 listopada 2024