Raport za I połowę grudnia - impet zamarzania hamuje

Grudzień podobnie jak październik i listopad kontynuował zaskakująco dobrą passę w zamarzaniu arktycznych wód, ale już w dużo mniejszym stopniu. Podobnie jak w przypadku listopada i wcześniej października można mówić o niezwykłym splocie warunków pogodowych. Region arktyczny nie był w pierwszej połowie grudnia zimny, był ciepły, ale wzorce pogodowe działały w taki sposób, że zamarzanie było kontynuowane bez większych przeszkód. Szybko bowiem zaczęło zamarzać Morze Beringa, Baffina, a także Zatoka Hudsona. Są to jednak obszary morskie, gdzie pokrywa lodowa zajmuje niewielki areał w porównaniu z Oceanem Arktycznym.

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.  

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Cały Ocean Arktyczny jest zmarznięty, w grudniu lodem pokrywają się akweny leżące poza nim. Tempo zamarzania zaczyna zwalniać, ale obszar, jaki w połowie grudnia 2021 roku zajął lód jest imponujący. Czapa polarna jeśli chodzi o obszar, jaki zajmuje jest taka, jak w latach 90. XX wieku. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie grudnia 2021. 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2021 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012/13 i 2020/21 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

 

Z uwagi na obszary zewnętrze, a więc temperatury wód na tych akwenach, warunki atmosferyczne napędzane globalnym ociepleniem, to impet zamarzania zaczął maleć 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2021 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

W listopadzie tempo zamarzania było szybsze od średniej wieloletniej, a w pierwszej połowie grudnia wyhamowało, wynosząc niecałe 80 tys. km² na dobę, a więc tyle, ile wynosi średnia 1981-2010. Mimo to rozmiary są spore, bo 15 grudnia zasięgu lodu wyniósł 11,99 mln km², to 0,6 mln km2 więcej niż w rekordowym wtedy 2016 roku. Różnica w stosunku do średniej 1981-2010 jest nieduża, bo 0,78 mln km², a w ostatnich latach sięgała 1 mln km². To tylko 6,1% różnicy, co z pewnością będzie omawianym przez nagacjonistów klimatycznych tematem przez najbliższe tygodnie. Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2021 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Według danych JAXA na początku grudnia doszło do wyhamowania wzrostu zlodzenia, co wiązało się w dużej mierze z uderzeniem sztormu w obszar Morza Beringa. Mimo to, jeśli spojrzeć na mapę zlodzenia z połowy grudnia 2021, to widać, że lód zajmuje obszar podobny do tego z lat 90. XX wieku. Wyjątkiem jest Zatoka Hudsona.

Powierzchnia lodu morskiego w 2021 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu (area) także jest imponująca, co wiąże się z działaniem temperatury. Pomijając początek grudnia, warunki dla zamarzania były wciąż sprzyjające. Ale jak wyżej wspominano, ten impet już maleje.  Areał czapy polarnej spadło już do wartości z minionej dekady, a jeszcze na początku grudnia był taki jak w latach 2000.

 Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Grenlandzkim, Barentsa, Karskim oraz w Zatoce Hudsona w 2021 roku. NSIDC

Impet maleje, widać na to zewnętrznych akwenach, jak na Morzu Grenlandzkim czy Barentsa. To wynik działania warunków pogodowych. Nie wszędzie może być zimno, a teraz do zamarzania zostały akweny trudne do zamarznięcia z uwagi na zmiany klimatyczne. 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla grudnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020 i 2021 roku dla 1-14 grudnia. NOAA/ESRL

Jeden rok czy nawet 2-3 lata nijak mają się do okresu wielolecia, do wieloletnich zmian. Oczywiście to samo można powiedzieć o latach 2016-2019, kiedy w Arktyce warunki dla zamarzania były bardzo słabo. Ale jeśli jedno i drugie nałoży się na trend, to widać, że w latach 10. XXI wieku czapa polarna zajmowała mniejszy obszar niż w pierwszej dekadzie tego wieku. To samo dotyczy temperatury. Map NASA tłumaczyć nie trzeba. Pierwsza połowa grudnia była w Arktyce podzielona: na zimną w rosyjskim sektorze plus nad Morzem Beringa i ciepłą w amerykańskiej części wraz z Grenlandią. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-14 grudnia 2021.

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2021 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Warto dodać, że temperatury wyższe od średniej występowały tam, gdzie znajduje się lód wieloletni. Kolejne dane PIOMAS na grudzień 2021 wykażą, że stan tego lodu nie poprawił się względem lat poprzednich. 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 grudnia w latach 2013-2021. DMI

Z uwagi na warunki pogodowe, jakie kształtowały się w ostatnich tygodniach, a także sezon letnich roztopów arktyczne wody nie są tak ciepłe jak w latach 2016-2019. Pojawiają się także spekulacje co do AMOC czyli atlantyckiej południkowej cyrkulacji wymiennej, że ten pas transmisyjny słabnie, a tym samym Golfsztrom. Oczywiście tak się dzieje. Nie ma to, przynajmniej na razie przełożenia na to, co dzieje się na powierzchni. Temperatury wód północnego Atlantyku są cały czas cieplejsze niż w XX wieku. To, co pokazuje zestawie map, to stan na 15 grudnia, podyktowany warunkami pogodowymi. W tym roku wody północnego Atlantyku były ciepłe. Pytanie tylko: Co się stanie w przyszłości? 

Grubość lodu morskiego w latach 2016-2021 dla 15 grudnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

O AMOC, ewentualnym zaniku więcej będzie wiadomo za 5 za 10, a być może dopiero gdzieś za 50 lat. Oczywiście wtedy będzie za późno by zatrzymać globalne ocieplenie. Jeśli chodzi o grubość lodu, to widać pewną poprawę. Biorąc jednak pod uwagę temperatury nad Basenem Arktycznym, nad obszarem starego lodu w pierwszej połowie grudnia, to stan czapy polarnej nie poprawi się względem lat poprzednich. Nie ma już lodu grubego na 3-4 metry.

Pokrywa lodowa między Grenlandią a Ziemią Franciszka Józefa 13-15 grudnia 2021 roku. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

Po rozmieszczeniu lodu wokół Svalbardu nie widać skutków słabnięcia Golfsztromu i AMOC, a przynajmniej na razie. Być może będzie tak, że presja globalnego ocieplenia przezwycięży ochładzanie się wód północnego Atlantyku. To znaczy, że woda nie ochłodzi się w skali danego okresu, a nie będzie się po prostu ogrzewać dalej. Zobaczymy. W każdym razie nie należy porównać Młodszego Dryasu do naszych czasów. 

More Beauforta 13-15 grudnia 2021 roku. Sentinel-1 AB, Sea Ice Denmark

Wracając jeszcze do grubości czapy polarnej. Widać to najlepiej na Morzu Beauforta i przylegającego doń Basenu Arktycznego. Jest tam mnóstwo pofragmentowanego paku lodowego. Gdyby lód miał trzy metry, nie byłoby tyle kry lodowej co teraz. 

Zobacz także:

• Raport za II połowę listopada - idzie ku lepszemu, przynajmniej w tym sezonie, środa, 1 grudnia 2021 Jak na razie tegoroczny sezon zamarzania wygląda bardzo dobrze. Wzorce pogodowe, jakie wykształciły się tej jesieni, zaowocowały bardzo szybkim zamarzaniem.
• Raport za I połowę listopada - możemy patrzeć z większym optymizmem, wtorek, 16 listopada 2021