Wrzesień 2022 - nie będzie słońca, gdy odejdzie.

Po osiągnięciu wrześniowego minimum zasięgu lodu morskiego 18 września, czapa polarna zaczęła się rozrastać. Pokrywa lodowa we wrześniu była jedenastą najmniejszą w historii pomiarów, remisując z rokiem 2010. 

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej we wrześniu 2022 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla września. Sea Ice Index - NSIDC

Średni dla września 2022 roku zasięg lodu morskiego wyniósł 4,87 mln km², co oznacza jedenastą najmniejszą w historii pomiarów wartość. To ex aequo z rokiem 2010, i 1,54 mln km² poniżej średniej z lat 1981-2010. Z kolei dystans do rekordowego 2012 roku wyniósł 1,3 mln km². Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla września 2022 roku. Niezależnie od tego, jak słaby czy mocny jest letni sezon roztopów, to z powodu zmian klimatycznych we wrześniu różnice względem wielolecia są bardzo duże. Widać je w praktycznie każdym zakątku regionu arktycznego.

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego we wrześniu 2022 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool

Zasięg lodu zmniejszał się w szybszym niż przeciętnie tempie od początku miesiąca do osiągnięcia minimum 18 września. Jak wyżej wspomniano, praktycznie wszędzie zlodzenie było mniejsze niż zwykle. Jedynym miejscem, gdzie takich niema jest północna część Archipelagu Arktycznego.  Na Morzu Wschodniosyberyjskim jęzor lodu nadal rozciągał się na południe, a część kry lodowej oderwała się od głównego paku lodowego na czubku tego jęzora. Otwarte przejście wodne utrzymało się jednak wzdłuż Północnej Drogi Morskiej. Przejście Północno-Zachodnie w Kanale Parry'ego zaczęło zamarzać, ale duża część Archipelagu Kanadyjskiego pozostała zasadniczo wolna od lodu do końca miesiąca.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Do 18 września średnie dzienne tempo spadku zasięg lodu morskiego było dwukrotnie szybsze od średniej wieloletniej, i wyniosło 32,3 tys. km²/dzień. Z kolei tempo zamarzania Oceanu Arktycznego do 30 września było typowe dla średniej wieloletniej i wyniosło 34,6 tys. km².

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla września 2022 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

Temperatury we wrześniu 2022 były wyższe niż zwykle w amerykańskim sektorze Arktyki i typowe lub nieco niższe od średniej w sektorze euroazjatyckim. Odchylenia były bardzo duże, zakres wyniósł 2-3^oC, a na Grenlandii nawet 6^oC. Uśrednione ciśnienie we wrześniu charakteryzowało się niskimi wartościami rozciągającymi się na Eurazję, Alaskę i kanadyjski Archipelag Arktyczny, oraz wysokimi nad środkową częścią Oceanu Arktycznego, zwłaszcza na północ od kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego (mapa obok). Niskie ciśnienie nad Alaską odzwierciedla przejście niezwykle silnego sztormu w połowie miesiąca, który spowodował rozległe zniszczenia i powodzie na zachodnim wybrzeżu Alaski.

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2022 dla września (obszar - 65-90^oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

Wrzesień 2022 był jednym z najcieplejszych miesięcy w historii pomiarów, czego zasługą jest to, co działo się na Grenlandii. Całościowo średnia temperatura we wrześniu była 2,63^oC wyższa od średniej 1981-2010 w obszarze 66-90^oN tuż nad powierzchnią Ziemi. W obszarze 70-90^oN wrzesień był piątym najcieplejszym miesiącem w historii. 

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla września w latach 1979-2022.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla września 2022 roku 79,1 tys. km², a więc 12,3% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku września skurczyło się o 3,59 mln km².

Podsumowanie sezonu topnienia 2022
Sezon letnich roztopów w 2022 roku miał kilka godnych uwagi wydarzeń. Utrata zasięgu była mniej ekstremalna niż w ostatnich latach przez większą część lata.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w okresie czerwiec-sierpień 2022 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

 

Po raz pierwszy od 2015 r. zasięg na krótko znalazł się obrębie zakresu odchyleń standardowych 1981-2010. Sierpniowy zasięg był trzynastym najmniejszym w historii pomiarów. Jednak utrata lodu w późnym sezonie była silna, spychając wrześniową średnią na jedenaste miejsce. Żaden region Arktyki nie był ekstremalny pod względem tego, jak daleko na północ cofnęła się granica lodu, choć w porównaniu z warunkami średnimi jego granica przebiegała dość daleko na północy od strony Morza Łaptiewów, Czukockiego, ale też i Barentsa. Początek roztopów również był zróżnicowany, z wcześniejszym niż przeciętnie topnieniem wzdłuż wybrzeża Syberii, zwłaszcza na Morzu Karskim i Morzu Barentsa, ale późniejszym niż zwykle topnieniem w dużej części Oceanu Arktycznego, szczególnie na Morzu Wschodniosyberyjskim. Przyczyną dość wolnych roztopów, szczególnie w lipcu był rozkład ciśnienia. Niskie ciśnienie oznacza duże zachmurzenie, które latem spowalnia topnienie lodu.

Zmiany obszaru, jaki zajmuje lód wieloletni i mający mniej niż 4 lata od 1985 roku do dziś. Powyżej mapy przedstawiające rozmieszczenie lodu wieloletniego i jednorocznego pod koniec sezonu topnienia w 1985 i 2022 roku.

Na szczególną uwagę zasługuje tworzenie się połynii (dziury w paku lodowym) na północ od Morza Karskiego, w obrębie 87^oN. Zaczęły się one tworzyć na początku lipca i były obserwowane z przerwami do końca sierpnia. Te niezwykłe otwory w lodzie prawdopodobnie powstały przynajmniej częściowo z powodu rozbieżnych ruchów lodu. Z drugiej strony ich powstawanie i ogólne utrzymywanie się wskazuje również na występowanie sezonowego, a więc cienkiego lodu. Możliwe jest również, że głębokie wody oceaniczne zostały wyrzucone na powierzchnię, gdy prądy płynęły przez Grzbiet Łomonosowa. Jak pokazują to mapy i wykres, udział lodu sezonowego rośnie, choć w ostatnich latach ten trend wyhamował. 

Na podstawie: National Snow and Ice Data Center: Ain't no sunshine when she's gone

Zobacz także:

• Wrzesień 2021 - wrześniowy zwrot, środa, 6 października 2021 Sezon letnich roztopów dobiegł końca, osiągając skromny jak na ostatnie lata wynik. Lato tego roku w Arktyce było stosunkowo chłodne w porównaniu z tym, co miało miejsce wcześniej. Wrześniowe minimum było największe o 2014 roku.
• Sierpień 2021 - rozpad na Morzu Beauforta, piątek, 3 września 2021