Rozmarzanie wiecznej zmarzliny przyspieszy globalne ocieplenie

Wieczna zmarzlina na Syberii i w Kanadzie kryje w sobie ogromne ilości metanu. Szacunkowe dane mówią nawet o 1300 GtC (ekwiwalent węgla wyrażony w miliardach ton). Niezależnie od takich czy innych szacunków, ilość tego gazu cieplarnianego jest na tyle duża, by zapoczątkować tragiczne dla ludzkości wzmocnienie globalnego ocieplenia. Ilość zgromadzonego węgla (CH₄ i CO₂) w zmarzlinie jest większa od tej, jaką człowiek wyemitował do atmosfery poprzez spalanie paliw kopalnych od 1880 roku.

Szacowany przez WMO (Światowa Organizacja Meteorologiczna) zasięg występowania wiecznej zmarzliny, która kryje w sobie ogromne ilości metanu, będącego produktem działania znajdujących się w torfie bakterii.

Sama ilość metanu, a także dwutlenku węgla w wiecznej zmarzlinie nie jest aż tak istotna, bo wiadomo, że jest duża. Na tyle duża, by mieć kolosalny wpływ na klimat, gdyby doszło do roztopienia znacznej powierzchni subpolarnej marzłoci. Problemem jest próg, za którym wieczna zmarzlina przestanie być zmarzliną na dobre. Ten próg, to ocieplenie klimatu o 2^oC w stosunku do okresu bazowego, tj. przełomu XIX i XX wieku. Ostatnie pomiary pokazują, że globalna temperatura wzrosła o 0,8^oC, czyli świat jest już cieplejszy o 1^oC. Pomiary NASA stosują bowiem okres bazowy 1951-80, a Ziemia zaczęła ogrzewać się już na początku XX wieku. Dlaczego 2^oC?  Ponieważ jest to wartość termiczna z czasów pliocenu, kiedy wieczna zmarzlina dopiero zaczęła się pojawiać. Od ponad 50 mln lat Ziemia powoli się ochładzała. Pliocen był ostatnim ciepłym okresem w dziejach Ziemi. 2,5 mln lat temu Ziemia weszła w okres er lodowcowych przerywanych na krótko interglacjałami. Wtedy na Ziemi pojawiła się zmarzlina, która utrzymuje się do dziś. Wtedy też zamarzła Grenlandia i Ocean Arktyczny. Z czasem powstała wielka lodowa czapa, lądolód, który w trakcie apogeum epoki lodowcowej sięgał naszych szerokości geograficznych. W holocenie trwającym od ponad 10 tysięcy lat klimat był na ogół stabilny, ale na tyle chłodny, by po zniknięciu lądolodu wieczna zmarzlina mogła wciąż trwać.

Pożary lasów na Syberii (1 sierpnia 2015) wybuchły z impetem, stanowiąc dodatkowo zagrożenie życia występującego w jeziorze Bajkał.

Ostatnio jednak klimat się ociepla. Spalanie paliw kopalnych przez człowieka powoduje podnoszenie się temperatur na Ziemi, w tym w Arktyce. Oczywiście wpływ na klimat mają także Słońce, czy wulkany. Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku, to bardziej Słońce grało pierwsze skrzypce niż CO₂. Ale pod koniec XX wieku, kiedy aktywność słoneczna zaczęła się obniżać, to temperatury wciąż rosły. Na tym etapie sceptycy powinni utracić swój koronny atut, choć tak naprawdę, to wciąż jak mantrę powtarzają, że to Słońce wpływa na klimat, a nie ludzkie emisje CO₂,  i lada dzień nadejdzie wielkie zlodowacenie. 

Pożary lasów na Syberii w XXI wieku znacznie przybrały na sile, co jest związane z ocieplającym się klimatem. Siberiatimes.com

Ocieplający się klimat generuje liczne sprzężenia zwrotne. Między innymi potężne, widoczne z kosmosu pożary lasów borealnych na Dalekiej Północy. Ostatnio wielkie pożary rozszalały się na Dalekim Wschodzie, w Rosji. Pożary lasów po pierwsze generują dodatkową ilość CO₂ do atmosfery. Po drugie nagrzewają powierzchnię gruntu, działając tym samym na wieczną zmarzlinę. Pożary wspomagają letnie topnienie wiecznej zmarzliny. Do tego coraz szybciej znikająca pokrywa śnieżna wiosną odsłania ciemną powierzchnię. Ten proces powoduje większe nagrzewania się wiecznej zmarzliny, a także wcześniejsze występowanie okresów z wysokimi temperaturami. W 2015 roku sezon pożarów na Syberii rozpoczął się z 100 dni wcześniej niż zwykle. Hydrometeorologiczne Centrum Rosji wykazało, że syberyjska wiosna w 2015 roku była najcieplejsza w 125-letniej historii obserwacji. W niektórych częściach Syberii średnie temperatury były wyższe od normy o 6°C. Lód na jeziorze Bajkał był zbyt cienki lub nie było go w ogóle nawet w lutym i marcu. Nic dziwnego, że pożary są coraz bardziej rozległe. Wzrost temperatur, pożary i topnienie wiecznej zmarzliny są ze sobą powiązane tworząc samonapędzające się dodatnie sprzężenia zwrotne.  

W końcu wieczna zmarzlina zacznie topnieć na tyle szybko, że metan emitowany do atmosfery będzie radykalnie wpływać na globalne ocieplenie. Fakt te doprowadzi, wraz ze zniknięciem czapy polarnej Arktyki do nagłej zmiany klimatu – gwałtownego, przyspieszonego globalnego ocieplenia. Problemem jest także fakt, że obecnie emitowany do atmosfery CO₂ w sumie już gwarantuje nam wzrost temperatury do poziomu tej ze środkowego pliocenu. W tamtych czasach nie było lodu w Arktyce, a poziom oceanów był wyższy o 20 metrów.

Metan jest bardzo silnym gazem cieplarnianym. W skali 100 lat 20-25 razy silniejszy niż dwutlenek węgla, w skali kilku lat nawet 100 razy, gwałtownie podnosi temperatury – tym samym inicjując następne sprzężenia zwrotne. 

Dalszy wzrost temperatur zacznie wywierać coraz większą presję na stabilność produkcji rolnej. Spowodowany klęską nieurodzaju np. w USA, wzrost cen żywności wywoła destabilizację sytuacji społecznej w wielu krajach świata, a w dalszej perspektywie nawet wojny.

Pojawia się pytanie, które zadaje coraz większe grono naukowców: Czy nie jest już późno na przeciwdziałanie zmianom klimatu? Wielu już naukowców takich jak Guy McPherson uważa, że już nic nie da się zrobić. Organizowane pod koniec roku szczyty klimatyczne nie mają sensu. Także ten w Paryżu, w tym roku nie będzie mieć żadnego znaczenia, a nawet jeśli kraje się zadeklarują o redukcji emisji CO₂, to pojawia się pytanie: Jak szybko świat zmniejszy spalanie paliw kopalnych. Osiągnięty został tym roku niewidziany, od co najmniej 3 mln lat poziom CO₂ wynoszący 400 ppm. Nawet przy jakieś konkretnej redukcji powinniśmy bez problemu osiągnąć 450 ppm w ciągu najbliższych 20-30 lat, a po drodze swoją działalnością demolując planetę. 

Topnienie wiecznej zmarzliny, które już się rozpoczęło jest jednym z istotnych czynników, obok zaniku lodu w Arktyce, które wywrą ogromny wpływ na planetarny klimat. Nowe dane NSIDC pokazują, że zasięg arktycznego lodu morskiego spadł poniżej 5 mln km². Jest to wartość mniejsza niż w latach 2013-14. Do końca sezonu topnienia zostały dwa tygodnie, być może trzy. W tym czasie zasięg lodu spadnie przynajmniej o 0,2 mln km², a nawet więcej – w zależności od warunków pogodowych. Co to oznacza dla nas? Kolejne anomalie w pogodzie, często bardzo kosztowne dla nas załamania pogody. W ostatnich latach wiele ich doświadczyliśmy. Jedną z informacji, jaka pojawiła się w mediach jest to, że Wisła w Warszawie osiągnęła kolejny bezprecedensowy rekord – 41 cm. To jedno z następstw ocieplającego się klimatu i skutków amplifikacji arktycznej. Za kilka lat Wisła może zniknąć, choć raczej nie w całości. Za kilka lat globalne zmiany klimatyczne mogą wywindować ceny żywności na światowym rynku znacznie do ponad 200 pkt, a może nawet 300. Rezultatem będzie wybuch niezadowolenia społecznego w krajach Trzeciego Świata, kolejne wojny i konflikty, kolejne rzesze uchodźców, którzy tak naprawdę są uchodźcami klimatycznymi, choć nikt tego w mediach otwarcie nie powie. Owszem, wciąż możemy zapobiec tym najgorszym zmianom klimatu. Być może nie dojdzie do całkowitego stopienia wiecznej zmarzliny. Może hydraty metanu się nie zdestabilizują. Może nie dojdzie do scenariusza o sekwencjach zmian zbliżonych do PETM, a tym bardziej do perskiego wymierania. Miejmy nadzieję, że nie. 

Zobacz także:

• Gwałtowny wzrost stężenia metanu w Arktyce, niedziela, 7 czerwca 2015 
• Pomijamy problem i nie przejmujemy się nim, sobota, 14 grudnia 2013 Zbyt mało radykalne podejście IPCC do kwestii nagłej zmiany klimatu i efektów, jakie może przynieść przyspieszona emisja metanu z Arktyki, sprawia, że rządy państw i społeczeństwo mogą być zaskoczeni i nieprzygotowani na ekstrema w pogodzie. Takie jak: nieprzewidywalne i gwałtowne powodzie, silne burze, susze, oraz inne skutki globalnego ocieplenia, które zostanie przyspieszone przez emisję metanu z dna Oceanu Arktycznego i syberyjskiej tundry.