Najrpierw my, teraz Amerykanie - czyli rozpad wiru polarnego w Arktyce

Grudzień przyniósł inne warunki w sezonie zamarzania arktycznych wód niż listopad i wcześniej październik. Dwukrotnie rozpadł się już wir polarny. Pierw na początku miesiąca, co przyniosło nam zimę i kilkunastostopniowe mrozy w ciągu nocy. Teraz rozpad wiru polarnego zgotował Amerykanom scenerię z filmu "Pojutrze". To jednak nie jest ten film, ponieważ mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje, że czapa polarna w Arktyce nijak ma się do epoki lodowcowej. Granica lodu w latach 90. XX wieku przebiegała inaczej niż dziś. Widać to wyraźnie.

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Chociaż czapa polarna nie notuje rekordowych rozmiarów, jak w 2016 roku, to zasięg lodu niemal nieprzerwanie znajduje się poniżej dolnego odchylenia standardowego, co ilustruje powyższy wykres.  22 grudnia zasięg lodu wyniósł 12,32 mln km², to 0,82 mln km² mniej niż wynosi średnia 1981-2010. Nie jest to dużo, bywało gorzej, ale to wciąż ta sama ogromna zmiana. Zmiana, która z klimatologicznego punktu widzenia jest nadnaturalna, mimo iż od kilku lat obserwujemy wyhamowanie trendu. Bynajmniej nie widać jego odwrócenia. Wykres obok pokazuje zmiany powierzchni. Tu też widać negatywne różnice, nawet w stosunku do mienionej dekady.

Wysokość geoopencjału ukazująca stan wiru polarnego w troposferze w dniach 10-20 grudnia 2022. Prawa mapa przedstawia odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w dniach 10-20 grudnia 2022. NOAA/ESRL

W grudniu wir polarny zaczął szwankować. Chodzi tu o wir w troposferze, ale stratosferyczny doświadczył kilku, choć nieudanych, to jednak dość solidnych prób jego rozbicia. W tym miesiącu Arktyka jest bardzo ciepła. W dniach 10-20 grudnia trzy czwarte Oceanu Arktycznego to temperatury, które wynosiły od 2 do 6^oC. W tym samym czasie, na skutek rozpadu wiru polarnego Polska doświadczała dość solidnej zimy. Lewa mapa pokazuje, jak kształtował się wir polarny, a więc komórka polarnego powietrza. Mieliśmy do czynienia z dużym odchyleniem na południe tzw. fali Rossby'ego. Inaczej mówiąc, prąd strumieniowy mocno meandrował. Teraz wir polany, który się rozpadł, przybrał inny układ. Poza tym, że w Arktyce nadal jest ciepło, temperatury wzrosły u nas. Granica prądu strumieniowego zmieniła swoją pozycję nad Europą - nie ma już tego odchylenia na południe jak wcześniej. Jest za to w Ameryce Północnej. W wyniku rozpadu wiru, jego fragment znalazł się nad USA, stąd tak silne mrozy i śnieżyce.

Dzisiejsze i prognozowane na 24-25 grudnia 2022 roku warunki pogodowe w Arktyce i obszarach rozciągających się wokół niej. Tropical Tidbits

Na tych mapach widać, jak to wygląda teraz i jak będzie wyglądać przez kolejne dwa dni. Wir jest wyraźnie rozczłonkowany, i będzie taki przez najbliższe dni. Wir w stratosferze się nie rozpadł, więc taki stan rzeczy będzie krótkotrwały. Wir w troposferze po 25 grudnia zacznie się umacniać, ale skoro w Arktyce jest ciepło, to potem znów dojdzie do rozpadu. Według prognoz przez tydzień po świętach będzie spokój, ale w styczniu ponownie może dojść rozpadu. I to nie jedynego, bo skoro Arktyka jest ponadprzeciętnie ciepła, to takie zdarzenia będą się powtarzać. My też będziemy mieli jeszcze mrozy.

Zobacz także:

• Ogon diabła znów dewastuje arktyczną kriosferę, środa, 7 grudnia 2022 Dwie potężne fale "arktycznych upałów" całkowicie zatrzymały zamarzanie wód Oceanu Arktycznego. Co ciekawe, stało się to po obu stronach: atlantyckiej i pacyficznej. Rekordowe temperatury sprawiły, że w Arktyce są już bardzo duże zapóźnienia w zimowej odbudowie lodu morskiego.