Rekordowe temperatury i opady Najważniejszym wnioskiem z raportu jest fakt, że rok pomiarowy 2025 (październik 2024 – wrzesień 2025) był najcieplejszym w historii pomiarów prowadzonych od 1900 roku. Miniona dekada obejmuje dziesięć najcieplejszych lat w historii arktycznych obserwacji. Ekstremalne ocieplenie nie ograniczało się jedynie do lata – jesień 2024 roku była rekordowo ciepła, a zima 2025 zajęła drugie miejsce w rankingu najcieplejszych. W parze z temperaturą idzie rekordowa wilgotność; rok 2025 był najbardziej deszczowym rokiem w Arktyce od 1950 roku. Zjawisko „deszczu zamiast śniegu” staje się normą, co drastycznie wpływa na stabilność lądolodów i pokrywy śnieżnej.
Zapaść lodu morskiego i kryzys kriosfery Sytuacja w oceanie Arktycznym jest alarmująca. W marcu 2025 roku odnotowano najniższy w 47-letniej historii pomiarów satelitarnych maksymalny zasięg lodu morskiego. Stary, gruby lód wieloletni niemal zniknął – jego ilość spadła o ponad 95% od lat 80. XX wieku. Pozostała pokrywa lodowa jest cieńsza, młodsza i bardziej podatna na szybkie topnienie. Choć lądolód Grenlandii w 2025 roku stracił mniej masy niż wynosi średnia z ostatnich dwóch dekad (dzięki zwiększonym opadom śniegu), proces jego degradacji trwa nieprzerwanie, przyczyniając się do wzrostu poziomu światowych mórz.
„Atlantyfikacja” i zmiany biologiczne Raport wprowadza i szczegółowo omawia termin „atlantyfikacji” Oceanu Arktycznego. Polega on na wdzieraniu się cieplejszych i bardziej słonych wód z Atlantyku w głąb basenu arktycznego. Proces ten nie tylko przyspiesza topnienie lodu od spodu, ale także zmienia strukturę biologiczną wód. Napływ składników odżywczych stymuluje zakwity glonów w nietypowych porach, co rozregulowuje łańcuchy pokarmowe. Gatunki borealne (południowe) przesuwają się na północ, wypierając rodzimą arktyczną faunę i florę, co określa się mianem „borealizacji” Arktyki.
Rdzawe rzeki i zagrożenia dla lądu Jednym z najbardziej uderzających zjawisk opisanych w raporcie jest „rdzewienie” arktycznych rzek. Na Alasce zidentyfikowano ponad 200 cieków wodnych, które przybrały intensywnie pomarańczowy kolor. Przyczyną jest rozmarzanie wiecznej zmarzliny, które uwalnia do wód minerały i metale ciężkie (m.in. żelazo i cynk). Zjawisko to drastycznie obniża jakość wody, zagrażając populacjom ryb oraz bezpieczeństwu pitnemu lokalnych społeczności rdzennych. Równocześnie tundra staje się coraz bardziej zielona („greening of the tundra”), co zmienia albedo (zdolność odbijania promieni słonecznych) powierzchni ziemi, jeszcze bardziej napędzając ocieplenie.
Podsumowanie i znaczenie globalne Raport NOAA za rok 2025 nie pozostawia złudzeń: zmiany zachodzące w Arktyce nie ograniczają się do tego regionu. Destabilizacja prądu strumieniowego, wywołana zmniejszającymi się różnicami temperatur między biegunem a niższymi szerokościami, prowadzi do ekstremalnych zjawisk pogodowych na całym świecie. Naukowcy podkreślają konieczność utrzymania i zwiększenia finansowania dla systemów obserwacyjnych, ponieważ precyzyjne monitorowanie tych gwałtownych procesów jest jedynym sposobem na przygotowanie strategii adaptacyjnych dla ludzkości w obliczu nieuniknionych zmian klimatycznych.
Zobacz także:
- NOAA Arctic Report Card 2024, 24 grudnia 2024 Szybkie tempo i złożoność zmian zachodzących w Arktyce wymagają zdecydowanych działań na rzecz adaptacji regionu i całego świata w tym oczywiście ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
- NOAA Arctic Report Card 2023
Prawdopodobnie pierwszy raz od niepamiętnych czasów Zatoka Hudsona zamarznie w grudniu.
OdpowiedzUsuń