Pozornie powolne roztopy - na zdjęciach widać już spustoszenia i perspektywę szybkiego topnienia

Tegoroczne topnienie czapy polarnej w Arktyce ma się nijak do tego, co miało miejsce np. w roku 2016, ale podobnie było w 2012 roku, kiedy lód wiosną nie topił się zbyt szybko, ale potem nastąpiło znaczne przyspieszenie. Obecne rozmiary czapy polarnej są takie same jak w 2012 roku. Presja na topnienie ze strony warunków atmosferycznych lada chwila może się zwiększyć.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2022 roku względem wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Tempo spadku zasięgu lodu morskiego w ciągu ostatnich 10 dni było wolniejsze od średniej wieloletniej, dokładnie o 10%. Z tego też powodu obecny zasięg lodu w dalszym ciągu znajduje się poza pierwszą dziesiątką - 26 maja wartość zasięgu (extent) wyniosła 12,6 mln km², czyli mniej więcej tyle samo co w 2012 roku. 

Powierzchnia lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Zasięg nie jest jednak do końca miarodajnym wskaźnikiem stanu lodu morskiego. Do tego służy powierzchnia (area), czyli faktyczny obszar, jaki zajmuje biały, odbijający promienie słoneczne lód. To też parametr służący do obliczania objętości lodu morskiego: powierzchnia x grubość = objętość. Wykres pokazuje, że powierzchnia lodu w maju kurczyła się w tempie zbliżonym do średniej z ostatnich lat i dekad, trzymając się nieco powyżej średniej z minionej dekady, obecnie w granicach średniej. Szybszy spadek powierzchni względem zasięgu był podyktowany działaniem temperatur i wiatru, Dlatego też przez większość maja obserwowany był szybszy niż zwykle spadek koncentracji lodu morskiego, co pokazuje wykres obok.

Powierzchnia pokrywy śnieżnej w 2022 roku dla Ameryki Północnej, Europy i Azji w zestawieniu ze średnią 2000-2019. NSIDC, grafika Nico Sun

Należy oczekiwać przyspieszenia tempa topnienia pokrywy lodowej z uwagi na szybkie w ostatnich dniach topnienie śniegu, co jest szczególnie widoczne na Syberii. Efekty już teraz są widoczne, bo lód na syberyjskich akwenach ulega silnej fragmentacji, a sprzyjają temu temperatury. 

Wybrzeże Morza Czukockiego (po lewej) i Wschodniosyberyjskiego (po prawej) 26 maja 2022 roku. NASA Worldview

Wybrzeże Morza Karskiego 26 maja 2022 roku. NASA Worldview

Pokazują to zdjęcia satelitarne. Niewiele już zostało śniegu na wybrzeżu Syberii, a to sprawia, że ciepłe masy powietrza mogą ingerować w pokrywę lodową Arktyki, i to dzieje się od kilku dni. Temperatury w coraz mniejszym stopniu są ujemne, a w coraz większym dodatnie. Lód zaczyna się roztapiać, staje się ciemniejszy, bo z jego powierzchni znika śnieg, pojawia się na nim woda. To będzie przyspieszało dalsze topnienie lodu, chyba że zmienią się warunki na takie, które topnienie zaczną spowalniać.  

Prognozowane na 28-29 maja 2022 roku warunki pogodowe w Arktyce i obszarach rozciągających
się wokół niej. Tropical Tidbits

Według prognoz warunki atmosferyczne przez najbliższe dwa dni nie będą sprzyjać topnieniu lodu na Morzu Beauforta, ale za to uderzą w pokrywę lodową Morza Grenlandzkiego, Barentsa i Karskiego. Na tych akwenach już od kilku dni panuje niekorzystny dla lodu wzór pogodowy sprowadzający ciepłe powietrze znad Oceanu Atlantyckiego. Dodatkowo powstają tam wyże baryczne, które zmniejszają zachmurzenie, przez zaczyna nagrzewać się powierzchnia lądów i wody. Mapa obok pokazuje, że w perspektywie najbliższych godzin i dni duża część Arktyki doświadczać będzie ponadprzeciętnych temperatur. W najcieplejszym momencie dnia 3/4 obszaru Oceanu Arktycznego doświadczy przekroczenia punktu odwilży. Tak więc stosunkowo umiarkowane obecnie roztopy lada dzień mogą stać się szybkimi. 

 

Zobacz także:

• Rosną temperatury w Arktyce, lód zaczyna zmieniać kolor, poniedziałek, 23 maja 2022 Na razie tempo topnienia czapy polarnej utrzymuje się w granicach średniej wieloletniej, podobnie było w 2012 roku.
• Szykuje się duży wzrost temperatur w Arktyce, środa, 18 maja 2022  

Rosną temperatury w Arktyce, lód zaczyna zmieniać kolor

Na razie tempo topnienia czapy polarnej utrzymuje się w granicach średniej wieloletniej, podobnie było w 2012 roku. Ostatnie i prognozowane na najbliższe dni zmiany pogodowe mogą ten proces przyspieszyć. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w dniach 18-22 maja 2022. Szczeliny zmieniają się rozległe połynie z wodą pochłaniającą promieniowanie słonecznego.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen 

Za niedługi czas te połynie połączą się ze sobą, tworząc rozległe obszary otwartych wód. Będą więc chłonąć jeszcze więcej ciepła, w wyniku czego lód będzie się szybciej topić. To prosty mechanizm albedo powierzchni odpowiadający za szybki wzrost temperatur w Arktyce. Oczywiście to teoria, która na przestrzeni ostatnich dekad się sprawdziła, ale w praktyce warunki atmosferyczne mogą się zmienić. Nie każdego roku działa to encyklopedycznie, czego dowodem są ostatnie lata, kiedy lód topił się szybko w maju, a potem dochodziło do spowolnienia z uwagi na wzrost zachmurzenia. 

Powierzchnia lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Jak wspomniano na wstępie, tempo topnienia utrzymuje się w granicach średniej wieloletniej. Powierzchnia (area) kurczy się od 30 do 90 tys. km² na dobę. Jej wartość, jak pokazuje to wykres jest teraz taka sama jak w 2012 roku i znajduje się poza pierwszą dziesiątką najmniejszych w historii pomiarów wartości. 

Średnie dobowe temperatury w Arktyce i obszarach rozciągających się wokół niej 23 maja 2022 roku oraz odchylenia tych temperatur od średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

To że powierzchnia lodu jest taka jak w 2012 roku oczywiście o niczym nie świadczy. Wszystko będzie zależało od tego, jak będą układać się warunki dla topnienia. A ostatnio są one sprzyjające. Nad Morzem Beauforta ulokował się rozległy wyż baryczny, który spowodował wzrost temperatur. Ilustruje to powyższe ze stawienie map. Temperatury w Arktyce są naprawdę wysokie, bo na dużym obszarem pacyficznej części Oceanu Arktycznego odchylenia przekraczają 5^oC, sięgając nawet 9^oC. A to o tej porze roku bardzo dużo, bo w praktyce oznacza odwilż lub bardzo lekki mróz (około -2^oC). W Pewek nad Morzem Wschodniosyberyjskim 22 maja zanotowano 14^oC, to bardzo dużo jak na tę porę roku. Z kolei na Wyspie Wrangla temperatura od kilku dni oscyluje w okolicy zera stopni. Problemem jest także wiatr, który nie jest silny, ale nie jest też na tyle słaby, by nie ingerować w pak lodowy, który ulega dalszej fragmentacji.

Stawy roztopowe u wybrzeży Syberii na Morzu Wschodniosyberyjskim 22 maja 2022 roku. NASA Worldview

Efekty tych zmian pogodowych już widać nad Morzem Wschodniosyberyjskim. To nie tylko fragmentacja lodu, ale topnienie powierzchni. Wzrost temperatur powyżej zera spowodował, że na pokrywie lodowej pojawiła się woda. Tzw. stawy roztopowe (melt ponds) powstają na skutek topnienia pokrywy śnieżnej na lodzie. Bardzo dużą rolę odgrywa też sama pogoda, a dokładnie deszcz i mgły, które pojawiają się nad powierzchnią lodu, potem. Następnie kiedy dojdzie do wypogodzenia się i wzrostu temperatur duża połać lodu przybiera seledynowy kolor - cienka warstwa wody na lodzie, która nie spływa od razu do morza. 

 

Kry lodowe na Morzu Czukockim u wybrzeży Alaski 22 maja 2022 roku. NASA Worldview

 

Taki lód pochłania energię słoneczną z dużą siłą - działa albedo, a dokładnie jego zmiana. To czynnik przyspieszający topnienie pokrywy lodowej tak długo, jak długo pozwalają na to warunki. 

Prognozowane na 24-26 maja 2022 roku warunki pogodowe w Arktyce i obszarach rozciągających się wokół niej. Tropical Tidbits

Warunki będą na to pozwalały i to w sytuacji wzrostu zachmurzenia, bo wyż osłabnie, a jego miejsce zajmie niskie ciśnienie, które zacznie szybko spadać. Powstanie głęboki niż baryczny, który co prawda zaciągnie zimno znad bieguna północnego, ale też bardzo duże ilości ciepła znad lądu. Wystarczające, by utrzymać temperatury, a nawet doprowadzić jeszcze do ich wzrostu, co ilustruje animacja obok - dodatnie odchylenia nie znikną. Ilość ciepła będzie na tyle duża, że nad Morzem Wschodniosyberyjskim należy oczekiwać opadów deszczu, nie tylko śniegu, który będzie dodatkowo mokry, bo spadnie w temperaturze około zera stopni. Po drugiej stronie, czyli w sektorze atlantyckim też lepiej nie będzie. Tam zagości wyż baryczny. 

Wizualizacja prognozowanych temperatur i kierunku wiatr w Arktyce do 26 maja 2022 roku. Earthnet

Ten antycyklon sprowadzi ciepłe masy powietrza nad Morze Barentsa i nie tylko, bo także nad Basen Arktyczny między Svalbardem a Nową Ziemią. Tak więc i tam temperatury przekroczą miejscami zero stopni, uruchamiając topnienie pokrywy lodowej. Natomiast na zachodzie Syberii, nawet na 60^oN temperatury wzrosną do 28^oC, co zwiększy ryzyko wystąpienia kolejnych pożarów tajgi i torfu. Ilość CO₂ będzie więc rosnąć dalej, a już teraz jest wysoka - na Syberii koncentracja w chwili obecnej wynosi od 435 do 450 ppm. 

Zobacz także:

• Szykuje się duży wzrost temperatur w Arktyce, środa, 18 maja 2022 Zarówno w kwietniu jak i w pierwszej połowie maja tempo topnienia czapy polarnej Arktyki utrzymywało się w granicach średniej wieloletniej, a nawet wolniej niż zwykle.
• Jakość arktycznej pokrywy lodowej uległa znacznemu pogorszeniu, piątek, 13 maja 2022
  

Szykuje się duży wzrost temperatur w Arktyce

Zarówno w kwietniu jak i w pierwszej połowie maja tempo topnienia czapy polarnej Arktyki utrzymywało się w granicach średniej wieloletniej, a nawet wolniej niż zwykle. Z drugiej strony rozmiary czapy polarnej - zasięg lodu (extent) utrzymywały się zdecydowanie poniżej średniej. To może jednak się zmienić, gdyż w Arktyce formują się warunki atmosferyczne sprzyjające roztopom.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2022 roku względem wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Tempo spadku zasięgu lodu morskiego w dniach 1-17 maja według danych NSIDC było mniejsze - niespełna 40 tys. km²/dzień, podczas gdy średnia 1981-2010 wynosi 50 tys. km²/dzień. W rezultacie obecne zlodzenie Arktyki pozostaje poza pierwszą dziesiątką najmniejszych w historii pomiarów wartości, ale wciąż utrzymuje się poniżej średniej. 

Powierzchnia lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Podobnie jest w przypadku powierzchni (area), choć tutaj doszło do wyraźnego spadku w pierwszej dekadzie maja, gdzie przez trzy dni znikało ponad 100 tys. km² lodu.  

Prognozowane na 19-22 maja 2022 roku warunki pogodowe w Arktyce i obszarach rozciągających się wokół niej. Tropical Tidbits

Możliwe, że jest to tylko cisza przed burzą. Według prognoz sytuacja może ulec zmianie. Nad Morzem Beauforta ponownie wraca do gry ośrodek wysokiego ciśnienia, który będzie odrywał kluczową rolę w redukcji lodu. Tym razem w kontekście wzrostu temperatur. Choć wiatr wywołany przez wyż, jak możemy zauważyć na mapach, także będzie miał niekorzystny dla czapy polarnej wpływ, rozszerzając m.in połynie powstałe u wybrzeży Alaski. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje, że wyż baryczny spowoduje wzrost dodatnich anomalii temperaturowych (+ 3-5^oC względem wielolecia), co w praktyce oznacza naprawdę duży wzrost temperatur. W pierwszej połowie maja temperatury w sektorze pacyficznym były wysokie, ale obejmowały dość niewielki obszar Oceanu Arktycznego. Teraz to się zmieni.

Wizualizacja prognozowanych na 22 maja 2022 układu wiatrów i temperatur w Arktyce. Earthnet

Ogólnie w sektorze pacyficznym, czyli od wybrzeży Alaski, Jukonu do wybrzeży wschodniej części Syberii w najcieplejszym momencie dnia było -8^oC. Na Wyspie Wrangla w pierwszym tygodniu maja było nawet -11^oC. W ciągu ostatnich dni około -3^oC. Teraz może dojść do wzrostu temperatur powyżej zera na dłużej niż tylko dwa dni, jak to miało miejsce w dniach 14-15 maja. Co warto podkreślić, wyż baryczny spowoduje na tyle duży wzrost temperatur, że odwilż (jak pokazuje to powyższa mapa) dotknie obszary centralnej Arktyki, powyżej 80^oN. I to dość spore połacie regionu, a nie punktowo. 

Amerykańska część Morza Czukockiego 17 maja 2022 roku. NASA Worldview

Jakie dokładnie będą tego skutki, i jak wpłynie na wrześniowe minimum zasięgu lodu morskiego, tego do końca nie wiadomo. Z pewnością taki wzór pogodowy odciśnie swój ślad w czapie polarnej i przyspieszy topnienie w trzeciej dekadzie maja. 

 

Wysokie temperatury w Arktyce, silne roztopy latem przekładające się potem na dalsze wysokie temperatury, to przepis na wzorce pogodowe, które negatywnie wpływają na rolnictwo i gospodarkę przede wszystkim państw leżących w Europie. 

Zobacz także:

• Jakość arktycznej pokrywy lodowej uległa znacznemu pogorszeniu, piątek, 13 maja 2022 Rosnące od końca lutego temperatury w Arktyce sprawiają, że pokrywa lodowa coraz bardziej ulega fragmentacji.
• Postępuje degradacja lodu na Morzu Beauforta, poniedziałek, 9 maja 2022
  

Raport za I połowę maja - spokojne zmiany w Arktyce z drobnymi wyjątkami

Pierwsza połowa maja 2022 w Arktyce była podobna do tej z kwietnia. Tempo topnienia, czyli spadku zasięgu/powierzchni lodu morskiego utrzymywało się ogólnie w granicach średniej wieloletniej. Pod względem temperatur Arktyka była podzielona na ciepły sektor pacyficzny i chłodny atlantycki. Jednak tempo spadku powierzchni lodu to jedno, bo spore połacie czapy polarnej uległy degradacji na skutek działania wiatru i rosnących temperatur. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje, że przez większość pierwszej połowy maja panował dodatni dipol arktyczny z dużą przewagą układu niskiego ciśnienia. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.  

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Mimo iż nie odnotowano szybkiego tempa spadku powierzchni lodu, to mimo tego faktu, jak ilustruje  powyższa mapa, widać poważne ubytki - wysoki stopień degradacji lodu. Na uwagę zasługuje obszar Morza Beauforta. Wczesne zmiany w pokrywie lodowej Morza Beauforta, gdzie znajduje się część starego lodu, może potem skutkować szybkim topnieniem w okresie letnim. Animacja obok pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie kwietnia 2022 roku. Dziury w lodzie powstałe na skutek działania wiatru słaby mróz, przeważnie około -5^oC, nie powoduje zamarzania) - rozległe połynie występują wszędzie. 

 

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2022 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2021 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

 

Niewielkie zachmurzenie w sytuacji, kiedy Słońce świeci kilkanaście godzin, sprawia, że połynie zaczynają chłonąć energię - przestają zamarzać. Ale jak wyżej wspomniano, na razie nie widać dużej skali spadku zasięgu czy powierzchni lodu. Według danych JAXA, w drugim tygodniu maja tempo spadku zasięgu lodu przyspieszyło. 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2022 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

W połowie maja 2022 roku zasięg lodu według NSIDC był wciąż poza pierwszą dziesiątką - 13,04 mln km². Jednak sam zasięg ogólny nie ma aż tak istotnego znaczenia. Chodzi o to, w jaki sposób się topi lód. Szybkie też jego topnienie w kwietniu i w maju może przynieść zmianę warunków latem, zahamować dalsze topnienie. W 2012 w połowie maja zasięg lodu był 175 tys. km² mniejszy niż w tym roku. Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010 dla 15 maja. O tej porze roku 30-40 lat temu takich ubytków na Morzu Beauforta czy Wschodniosyberyjskim nie było. Jeśli się zdarzały, to zwykle na jednym lub dwóch akwenach jednego regionu. W ciągu ostatnich kilkunastu lat ubytki pojawiają się w wielu regionach czapy polarnej.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Dane JAXA także pokazują, że zasięg lodu morskiego w połowie maja był poza pierwszą dziesiątką, dokładnie trzynasty najmniejszy w historii pomiarów. Z perspektywy dotychczasowego topnienia lodu we wrześniu pokrywa lodowa nie osiągnie znacząco małych rozmiarów, ale jak już wyżej wspomniano, zasięg lodu ma niewielkie znaczenia. Dodatkowo według danych PIOMAS pod koniec kwietnia doszło do przyspieszenia utraty ilości lodu. Ten trend jest prawdopodobnie kontynuowany.

Powierzchnia lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Tempo spadku powierzchni lodu (area) w pierwszej połowie maja było nieco szybsze od średniej wieloletniej. To, co zasługuje na uwagę, to jednocześnie dość niska koncentracja lodu morskiego. Od kilku dni notuje się wyraźny spadek i ocieranie się o rekordowe wartości lat, kiedy letnie roztopy były silne, jak w 2012 i 2020 roku.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na morzach: Karskim, Łaptiewów, Czukockim i Beauforta w 2022 roku. NSIDC
Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny. Obejmują część wód Basenu Arktycznego. Morze Łaptiewów ma 662 tys. km², Czukockie 620 tys. km²i Beauforta 476 tys. km².

Są oczywiście miejsca, gdzie lód może nadal zwiększa swoją powierzchnię po wcześniejszym topnieniu. Nad częścią Arktyki wciąż zalegają zimne masy powietrza o temperaturze około -15^oC, które mogą spowodować zamarznięcie danego obszaru. Na Morzu Beauforta wiatr może zmniejszyć rozległą szczelinę nie tylko poprzez spadek temperatur, ale w dużej mierze poprzez dryf lodu.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla maja. NASA/GISS

  Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2021 i 2022 roku 1-14 maja. NOAA/ESRL

 

Maj podobnie jak kwiecień nie będzie tak ciepły względem wielolecia co marzec, ale wysokie odchylenia temperaturowe zanotowano nad Morzem Beauforta. Temperatura w dniach 1-14 maja była 5^oC wyższa od średniej, co w praktyce oznaczało temperatur w najcieplejszym momencie dnia na poziomie - 6^oC. Na Wyspie Banksa (Sachs Harbour) kilkakrotnie w pierwszej połowie maja notowano temperatury powyżej zera. Np. 13 maja 2,4^oC. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-15 maja 2022. 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2022 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Średnia temperatura wokół bieguna północnego w pierwszej połowie maja wyniosła -11^oC. Regionalnie były spore różnice. Szybko rosną temperatury nad lądami. Na Syberii w Tomsku ostatnie panuje wręcz lato, 14 maja temperatura wzrosła aż 29,9^oC. Nic więc dziwnego, że na Syberii od ponad miesiąca szaleją pożary.

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 maja w latach 2015-2022. DMI

Temperatury powierzchni arktycznych wód pozostają w wartościach bardziej zbliżonych do średniej, z kilkoma wyjątkami jak zachodnie wybrzeże Alaski czy południowa część Morza Barentsa. Przyczyn takich czy innych anomalii jest wiele. Na ogół bezpośrednią z nich jest działanie pogody. Ciepłe masy powietrza i brak chmur powodują o tej porze roku nagrzewanie się wody. Efekt wzmacnia globalne ocieplenie. Utrzymujące się z kolei zimne masy powietrza i duże zachmurzenie sprawiają, że temperatura wody nie rośnie. Często też przyczyną spadku temperatur jest zużycie ciepła na topnienie lodu. W wyniku tego przez pewien czas woda pozostaje wychłodzona do czasu, aż pochłonięta zostanie określona ilość energii.
 

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2022 dla 15 maja. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Mimo częstej obecności dodatniego dipola arktycznego stan lodu jest w miarę dobry. Zdążył uformować się stosunkowo rozległy obszar lodu mającego co najmniej 250 cm. Z drugiej strony dipol poczynił straty widoczne już na Morzu Łaptiewów i w pasie od wysp Ziemi Północnej do Svalbardu. 

Zniszczony pak lodowy na Morzu Beauforta 15 maja 2022 roku. NASA Worldview

 

Kry lodowe u wybrzeży Syberii 15 maja 2022 roku. NASA Worldview

Zdjęcia satelitarne pokazują, że powstały już punkty zapalne dla silnych roztopów, do jakich może dojść w czerwcu i lipcu. Biorąc pod uwagę poprzednie lata, takie zmiany nie przesadzają jeszcze, co może stać się później.

Pożary na Syberii niedaleko Jeziora Bajkał 15 maja 2022 roku. NASA Worldview

To, co może przyspieszyć topnienie lodu to pożary tajgi. W tym roku pojawiły się wcześnie, pierw na zachodzie, a teraz na wschodzie Syberii. Przyczyną pożarów jest szybkie topnienie śniegu i tym samym przedwczesne nagrzewanie się gruntu. Linia pożarów w końcu dotrze bliżej wybrzeży Oceanu Arktycznego, więc dymy będą zalegać nad Oceanem Arktycznym, a potem osiadać na powierzchni lodu, zmieniając jego albedo. 

Zobacz także:

• Raport za II połowę kwietnia - zaczyna się kruszyć lód Morza Beauforta, niedziela, 1 maja 2022 W drugiej połowie kwietnia topnienie czapy polarnej w Arktyce nie wyróżniało się niczym szczególnym, poza jednym dość istotnym faktem. 
• Raport za I połowę kwietnia - skończyła się przerwa i zaczyna się topnienie, sobota, 16 kwietnia 2022
  

Jakość arktycznej pokrywy lodowej uległa znacznemu pogorszeniu

Rosnące od końca lutego temperatury w Arktyce sprawiają, że pokrywa lodowa coraz bardziej ulega fragmentacji. Temperatury nie przekraczają jeszcze zera stopni, ale zbyt lekki mróz powoduje, że pęknięcia nie znikają. Nie znikają szczeliny i luki między krami lodowymi - lód ulega więc postępującej fragmentacji, co przyspieszy dalsze jego topnienie. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje aktualny zasięg i koncentrację arktycznego lodu morskiego. 

Zmiany koncentracji arktycznego lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Kiedy temperatura wynosi kilkanaście stopni poniżej zera, powstające w paku lodowym szczeliny szybko zamarzają, więc pomiary ich nie uwzględniają. Pak lodowy w skali całego dnia ma litą postać. Jeśli jednak temperatury wzrosną i mróz jest bardzo lekki, to szczeliny zamarzają znacznie wolniej. Aktualnie średnia temperatura wokół bieguna północnego wynosi -9^oC.  Do tego Słońce świeci całą dobę, więc ciemna powietrza wody w szczelinie nagrzewa się i w końcu nie jest już w stanie zamarznąć. Dlatego, jak pokazuje powyższy wykres, koncentracja lodu spada. Wartość koncentracji lodu, czyli stosunku powierzchni (area) do zasięgu (extent) ociera się o rekordowe wartości z 2012, 2016 i 2020 roku.

 

Powierzchnia lodu morskiego w 2022 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

 

Zasięg lodu kurczy się nieco wolniej niż powierzchnia lodu, ale obie wartości kurczą się tempie podobnym do średniej z ostatnich kilkunastu lat. Dane NSIDC pokazują, że od końca kwietnia zasięgu lodu pozostaje poniżej lub na granicy odchylenia standardowego średniej 1981-2010. Innymi słowy, zasięg lodu jest zdecydowanie mniejszy niż wynosi średnia wieloletnia, choć nie jest rekordowy. 

Pofragmentowany pak lodowy na Morzu Beauforta 12 maja 2022 roku. NASA Worldview

Na uwagę zasługuje szczególnie obszar Morza Beauforta, którego duża część lodu wchodzi w skład grubego paku lodowego - wieloletniego lodu. Jak pokazuje zdjęcie satelitarne, na tym akwenie znajdują się kry lodowe. Oczywiście są to ogromne płyty wielkości miast, ale lód nie ma już litej postaci, gdzie tylko miejsca występują szczeliny i pęknięcia. 

Kry lodowe na Morzu Czukockim u wybrzeży Alaski 12 maja 2022 roku. NASA Worldview

Dużo gorzej wygląda sytuacja na Morzu Czukockim, którego lód jest bardziej wystawiony na działanie ciepłych mas powietrza niż ten na Morzu Beauforta. Akwen Beauforta posiada gruby lód także z uwagi na właściwości wody związane z obecnością wiru Morza Beauforta. 

Zniszczony łuk lodowy na Morzu Lincolna 12 maja 20202 roku.

Te zniszczone obszary paku lodowego nagrzewają się, np. rozległa szczelina ciągnąca się od ujścia rzeki Mackenzie do wylotu Kanału Parry'ego ma już temperaturę około -0.8^oC. Szczelina teraz się kurczy, ale nie ze względu na temperatury, a silny wiatr, który spycha kry lodowe w stronę wybrzeża Kanady. Z kolei na Morzu Lincolna w dalszym ciągu odłamują się fragmenty lodu, które wpadają do Cieśniny Naresa, a następnie na wody Morza Baffina. Tam lód ulega stopieniu, podobnie jak w przypadku cieśniny Fram. 

Zobacz także:

• Postępuje degradacja lodu na Morzu Beauforta, poniedziałek, 9 maja 2022 Tempo topnienia czapy polarnej w Arktyce w pierwszych dniach maja było powolne, podobnie zresztą jak w kwietniu. 
• Niekorzystne wiatry doprowadzają do poważnych zmian w czapie polarnej Arktyki, wtorek, 3 maja 2022