W Arktyce zaczynają się ponowne problemy - ekstremalna zima 2016-2017 może wrócić

Sezon zamarzania trwa. Tak jak w ostatnich latach, tak samo i tym roku ma miejsce pewien falstart, który jest związany z ocieplającym się klimatem. W takiej sytuacji stopniowo zaczynają rosnąć różnice w wielkości czapy polarnej w stosunku średniej wielololetniej.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego 27 września 2023 roku. University of Bremen/AMSR2

Czapa polarna wciąż wygląda tak, jak w czasie wrześniowego minimum które miało miejsce prawie 10 dni. Jak widać, otwarte są nadal oba szlaki żeglugowe, a na dużych odcinkach granica lodu przebiega powyżej 80^oN. W ubiegłym stuleciu nie było takiej sytuacji.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Zasięg lodu morskiego nie przekracza teraz 4,5 mln km² i jest czwartym najmniejszym w historii pomiarów, ex aequo z 2019 rokiem. Wartość 5 mln km² przekroczona zostanie między 5 a 10 października. Tym samym zasięg występowania lodu morskiego będzie utrzymywał się w ścisłej czołówce najmniejszych w historii pomiarów wartości.

Prognozowane uśrednione wartości temperatur i ich odchyleń w Arktyce na 28-30 września 2023. Climate Reanalyzer

 

Prognozowane uśrednione wartości temperatur i ich odchyleń w Arktyce na 1-3 października 2023. Climate Reanalyzer

 

Przez najbliższy tydzień w Arktyce będą się utrzymywały wartości niskiego ciśnienia. Rozległy układ cyklonalny będzie przynosił duże zachmurzenie, co w praktyce oznacza ograniczone możliwości wychładzania się dolnej warstwy atmosfery. W rezultacie dodatnie anomalie temperaturowe będą rosnąć. Przewiduje się co najmniej kilkudniowe regionalne występowania odchyleń rzędu 4-6^oC. W praktyce oznacza to temperatury wciąż występujące w okolicy zera stopni lub nieznacznie poniżej zera. To będzie oznaczało powolny przyrost pokrywy lodowej.

Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku względem lat poprzednich i średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

Już teraz spadek temperatur jest na tyle wolny, że dotychczasowy przyrost pokrywy lodowej jest o 40% mniejszy niż średnia z ostatnich kilkunastu lat. Efekt El El Niño może wzmocnić temperatury w Arktyce. Niedawne ekstrema temperaturowe z 2016 i 2017 roku mogą się powtórzyć ze zwiększoną siłą podyktowaną wyższymi temperaturami na Ziemi. Te cały czas rosną, rośnie ilość ciepła w oceanach, które teraz El El Niño oddaje. A warto też przypomnieć, że w 2015 roku wrześniowe minimum, a więc przed nastaniem ekstremów półrocza zimowego, było o 0,4 mln km² większe niż w tym roku. Nie jest więc wykluczone, że zimy z odwilżami będą pojawiać się już co kilka lat, aż w końcu staną się nową normą.

Zobacz także: 

• Temperatury w Arktyce obniżają się bardzo powoli, 21 września 2023 Sezon zamarzania zaczyna się. Tradycyjnie zmiany są na razie niewielkie, a jednocześnie obserwujemy bardzo powolny spadek temperatur.
  

 

 

Wrześniowe minimum 2023

19 września arktyczny lód morski osiągnął swój roczny minimalny zasięg wynoszący 4,23 mln km². Tegoroczne minimum jest szóstym najmniejszym w historii ponad 40-letnich pomiarów satelitarnych. Ostatnie 17 lat, od 2007 do 2023 roku, to 17 najniższych zasięgów lodu morskiego w historii jeśli chodzi o wrześniowe minimum.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego w trakcie wrześniowego minimum, jakie miało miejsce 19 września 2023 roku. NOAA/NSIDC

Tegoroczne minimum wypadło 19 września. Wartość zasięgu lodu była jedną z najmniejszych w historii pomiarów, ale różnica względem rekordowego 2012 roku wyniosła 0,84 mln km². Jednocześnie to 1,99 mln km² mniej niż wnosi średnia z lat 1981-2010. 

Tabela przedstawiająca listę najmniejszych wartości wrześniowego minimum w milionach kilometrów i mil kwadratowych oraz daty ich przypadnięcia.

W historii trwających ponad 40 lat obserwacji satelitarnych 17 najmniejszych minimów miało miejsce w ciągu ostatnich 17 lat. Ogólna tendencja spadkowa minimalnego zasięgu w latach 1979-2023 wynosi 12,5% na dekadę w stosunku do średniej z lat 1981-2010. Utrata lodu morskiego wynosi około 77,8 tys. km² rocznie. 

W tym samym czasie na Antarktydzie zakończył się sezon zamarzania. Tamtejsze maksimum zasięgu lodu na Oceanie Południowym ustanowiło bezprecedensowy rekord. Poprzednie pięć najniższych odnotowanych maksimów to lata 1986, 2002, 2017, 1989 i 2022. Według badaczy, to co się stało na Antarktydzie jest bezpośrednim efektem zmian klimatycznych w postaci coraz cieplejszych wód Oceanu Południowego.

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Arctic sea ice minimum at sixth lowest extent on record

Zobacz także:

• Wrześniowe minimum 2022, 23 września 2022
  

Temperatury w Arktyce obniżają się bardzo powoli

Sezon zamarzania zaczyna się. Tradycyjnie zmiany są na razie niewielkie, a jednocześnie obserwujemy bardzo powolny spadek temperatur. 

Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku względem lat poprzednich i średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

Temperatury obniżają się wolniej niż powinny. Kiedy zaczyna zamarzać Ocean Arktyczny, ciepło morskie uwalnia się do atmosfery. Dużą rolę odgrywa tu fakt, że znaczne obszary Oceanu Arktycznego są wolne od lodu. Z tego powodu temperatury są tam dodatnie lub oscylują w okolicy zera. W całym regionie średnia temperatura spadła już poniżej zera, ale stało się to później niż powinno. Aktualnie temperatury są podobne do tych, jakie występują pod koniec sierpnia, a nie w drugiej połowie września.

 

Prognozowane uśrednione wartości temperatur i ich odchyleń w Arktyce na 21-23 września 2023. Climate Reanalyzer

Prognozowane uśrednione wartości temperatur i ich odchyleń w Arktyce na 24-26 września 2023. Climate Reanalyzer

Prognozy wskazują, że tak samo, jak w ostatnich latach odchylenia temperatur w trzeciej dekadzie września będą wyższe od średniej. Choć będą się obniżać z każdym kolejnym dniem, to spadek ten będzie wolniejszy niż być powinien. Anomalie będą się więc pogłębiać. W chwili obecnej w Arktyce jest 2^oC cieplej niż normalnie.

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu przyrasta bardzo powoli, wręcz w ogóle od ostatnich 7 dni. W ciągu ostatniego tygodnia zamarzło niespełna 70 tys. km² wody. Zbyt mała powierzchnia lodu i wysokie temperatury mogą przyczynić się do występowania ekstremalnych zdarzeń i wzorców pogodowych związanych z niestabilnością wiru polarnego. Duża ilość ciepła trafi do atmosfery i spowoduje rozbicie wiru polarnego.

Raport za I połowę września 2023 - prawie megatopnienie

Sezon topnienia 2023 jest na finiszu. Teraz można ostatecznie stwierdzić, że był jeden z najsilniejszych a nie najsłabszych sezonów topnienia w ciągu ostatnich 10 lat. Zejście zasięgu lodu morskiego poniżej 4,5 mln km², to zmiana może już dziś nie ekstremalna, ale pokazująca, że Arktyka wciąż jest poddawana presji ze strony zmian klimatycznych. Inną poważną sprawą jest to, że temperatury obniżają się dość wolno i są jednymi z najwyższych w historii pomiarów. 

 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach.  

 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

To prawie 2007 rok - potężne topnienie, które wzbudziło uwagę nie tylko naukowców, ale i mediów. W tym roku zasięg, rozmiary lodu, a także kształt czapy polarnej jest niemal identyczny jak w 2007 roku. Do tego, wciąż otwarte są oba szlaki morskie. W takiej sytuacji trudno jest mówić, że był to słaby, czy nawet przeciętny sezon topnienia. Dodatni dipol arktyczny, który powstał 10 września pozwolił na wymuszenie dalszych roztopów słabego początku topnienia i braku nabrania rozpędu w czerwcu. Animacja obok (otwórz w osobnym oknie) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w pierwszej połowie września 2023 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Przez cały sierpień i pierwszą połowę września tempo topnienia było szybsze od średniej wieloletniej. W całym sezonie topnienia ubyło 2% więcej lodu niż w ciągu ostatnich 10 lat.

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

15 września zasięg lodu osiągnął 4,28 mln km². To czwarta najmniejsza w historii pomiarów wartość dla tego dnia. Nawet mniej niż w 2016 roku. Przy czym minimum wrześniowe raczej nie przebije wartość z 2016 roku, które wyniosło 4,14 mln km² - 10 września. Tempo spadku zasięgu lodu morskiego w pierwszej połowie września było wyraźnie szybszej od średniej 1981-2010. Wyniosło 30,1 tys. km2/dzień, podczas gdy średnia to 19,9 tys. km2/dzień  Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

 

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Mapy NSIDC i JAXA pokazują, że ten sezon nie był słaby. Istnieje ogromna różnica nawet w stosunku do lat 90. XX wieku. Sektor pacyficzny jest praktycznie wolny od lodu.

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu już się nie kurczy, ale tak jak zasięg, jest jedną z najmniejszych w historii pomiarów. Mniej więcej tyle samo co w 2020 roku, który miał dużą szansę przebić rekordowy 2012 roku. Warto zauważyć, że koncentracja lodu jest jedną z mniejszych w historii. 

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na Morzu Beauforta i Basenie Arktycznym w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

 

Patrząc na zmiany na Morzu Beauforta także można stwierdzić, że to był silny sezon topnienia. Różnice w stosunku do 2012 roku są niewielkie. Inaczej jest w przypadku Basenu Arktycznego, ale i tu widać ścisłą czołówkę. 

 

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla września. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2020, 2022 i 2023 roku dla 30 sierpnia - 13 września. NOAA/ESRL

Istnieje szereg powodów, dla których ten sezon ostatecznie okazał się silny, a nie słaby. Przede wszystkim to temperatury. Sierpień był bardzo ciepły, wrzesień też. Duży obszar Oceanu Arktycznego to temperatury co najmniej 1^oC wyższe od średniej. W wielu miejscach były nawet 2^oC wyższe od średniej, co w praktyce oznaczało granice odwilży, więc brak możliwości zamarzania.  Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w dniach 1-14 września 2023. Jak widać, ochładzanie się dolnej warstwy atmosfery przebiegało bardzo powoli.

 

Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku względem lat poprzednich i średniej 1979-2000. Climate Reanalyzer

Temperatury w Arktyce obniżały się w pierwszej połowie września bardzo powoli, czego przyczyną jest stan lodu morskiego. Arktyka jest wyjątkowo ciepła, co pokazuje wykres. W połowie września wokół bieguna północnego powinno być co najmniej -5^oC, a było -2,5^oC.

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 15 września w latach 2015-2023. DMI

Te temperatury to efekt tego, co dzieje się na powierzchni. Woda morska nie jest tak ekstremalnie ciepła jak w 2020 roku, ale jest znacząco cieplejsza niż być powinna. Do tego w grę wchodzą ruchy mas powietrza znad wciąż jeszcze nagrzanych kontynentów, które dopiero teraz zaczynają się wychładzać.

Grubość lodu morskiego w latach 2015-2023 dla 15 września. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Grubość lodu morskiego nie uległa pogorszeniu w ciągu ostatnich lat, bo wciąż ma miejsce owa pauza w trendzie, która jak twierdzą naukowcy, może się wkrótce zakończyć. I tak zresztą stan lodu morskiego jest po prostu fatalny. Z grubego na ponad dwa metry lodu prawie nic nie zostało.
 

 

Kry lodowe między 81 a 85^oN w sektorze pacyficznym Basenu Arktycznego 15 września 2023 roku. NASA Worldview

 

Reasumując, patrząc jeszcze na zdjęcie satelitarne można ostatecznie stwierdzić, że był to jak najbardziej silny sezon topnienia. Ale jeszcze nie najsilniejszy. Jedno jest pewne, jeszcze w tej dekadzie dojdzie do katastrofy.

Zobacz także:

• Raport za II połowę sierpnia 2023 - to jest w miarę silny sezon roztopów, 1 września 2023 Sezon topnienia arktycznego lodu morskiego 2023 zmierza do końca. Teraz można ostatecznie już stwierdzić, że nie jest to słaby sezon, tak jak można było się spodziewać po tym, co działo się w czerwcu.
• Raport za I połowę sierpnia 2023 - przeciętny, ale nie słaby sezon roztopów, 16 sierpnia 2023  
  

 

Bez wątpienia jest to silny sezon roztopów

Można już ostatecznie stwierdzić, że tegoroczny sezon topnienia okazuje się być co najmniej umiarkowany, jeśli nie silny. Zależy jak na to patrzeć.

Zmiany zasięgu występowania lodu morskiego na Oceanie Arktycznym w dniach 3-9 września 2023 roku. University of Bremen/AMSR2

Rozległa przestrzeń morska, wolna od lodu między Alaską na wybrzeżami wschodniej części Syberii pokazuje, że nie jest to słaby sezon topnienia. 15-20 lat temu byłyby to zmiany szokujące, tak jak topnienie z 2007 roku. Sam kształt czapy polarnej jest identyczny jak wtedy. 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Jeszcze w lipcu można było śmiało stwierdzić, że to słaby sezon topnienia, a wrześniowe minimum osiągnie wartość w okolicy 4,7 mln km². Tymczasem teraz zasięg lodu morskiego wynosi 4,4 mln km². To niewiele więcej niż w 2016 roku. Wtedy miało miejsce silne topnienie, niemal takie samo jak w 2007 roku. To że ten sezon nie jest słaby świadczy, jak duża jest różnica względem średniej wieloletniej - ponad 2 mln km². Wykres obok przedstawia dzienne tempo spadku/wzrostu zasięgu lodu morskiego na podst. danych JAXA. Prawie każdego dnia odczyty pokazują spadki szybsze od średniej. Zasięg lodu jest szóstym najmniejszym w historii pomiarów. Nie dziesiątym, nie piętnastym a szóstym. To znaczy, że należy do sześciu najgorszych sezonów roztopów tego stulecia, licząc od 2007 roku. 

 

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu (area) - faktyczny obszar, jaki zajmuje lód, wciąż się kurczy. Pojawiają się niewielkie przyrosty, ale wciąż widać spadek. Co więcej, powierzchnia lodu jest teraz mniejsza niż w 2020 roku. A wtedy to miały miejsce bardzo silne roztopy.
 

Dzisiejsze i prognozowane na 11 września warunki pogodowe w Arktyce i wokół niej. Tropical Tidbits

To jednak nie jest jeszcze koniec. Dużych spadków już nie będzie. Będą się pojawiały lokalne przyrosty, ale ogóle wciąż będzie się kurczyć. W Arktyce powstał ponownie dodatni dipol arktyczny. Wysokie ciśnienie w sektorze amerykańskim i niskie w euroazjatyckim. To są warunki, które sprzyjają redukcji lodu morskiego. Głównym czynnikiem jest tutaj odpowiedni kierunek wiatru, wiejącego od strony Pacyfiku do Atlantyku. Dipol jest groźny, kiedy układ wiatrów daje dryf przez cieśninę Fram. Wtedy lód jest wynoszony na wody Oceanu Atlantyckiego i wpada na Prąd Grenlandzki. Tam, na niskich szerokościach geograficznych lód morski trafia na ciepłe wody i szybko się roztapia. Taki system pogodowy utrzyma się kilka dni, więc niewykluczone, że wrześniowe minimum zejdzie do wartości z 2007 i 2016 roku. 

Zmiany średnich temperatur w Arktyce w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami lat poprzednich. Climate Reanalyzer

Koniec sezonu topnienia może ulec opóźnieniu, a sezon zamarzania będzie miał słaby początek. To ze względu na temperatury, które już teraz ocierają się o wartości rekordowe. Sięgające 2^oC odchylenie jeszcze przed końcem sezonu topnienia, to naprawdę bardzo dużo.


Zobacz także:

• To już nie jest słaby sezon topnienia, to silny sezon topnienia 2023, 5 września 2023 To jednak nie jest słaby sezon topnienia. Wychodzi teraz na to, że jest to silny sezon topnienia. 
• Zasięg lodu przebił wartość wrześniowego minimum z 2013 roku, 26 sierpnia 2023
  

 

PIOMAS (sierpień 2023) - przyspieszenie roztopów w trakcie pauzy

W tym roku czapa polarna nie roztapiała się tak szybko, jak w ostatnich latach. Szczególnie w 2012, w 2016 czy 2020 roku. Sierpniowe warunki jednak zmieniły nieco sytuację, ale widoczna na wykresie pauza pozostała. 

Objętość lodu w Arktyce w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z lat 1979-2022. PIOMAS, grafika Zachary Labe

Od kwietnia do lipca objętość lodu morskiego była spora, w rankingu poza pierwszą dziesiątką. Dane na sierpień pokazują zauważalną zmianę - przyspieszenie roztopów. W wyniku czego 31 sierpnia objętość lodu wyniosła 5 174 km³. To dziewiąta najmniejsza w historii pomiarów wartość. Różnice względem lat poprzednich nie są jednak duże. W tej trwającej już od ponad 10 lat zaczyna się na wykresie mówiąc wprost kotłować. Różnica w stosunku do siódmej pozycji z 2021 roku to tylko 446 km³ - mniej niż 10%. Oczywiście do liderów jest daleko. Jedynką pozostaje nadal rok 2012. Wtedy 31 sierpnia ilość lodu była o ponad 1200 km³ mniejsza niż w tym roku, to ponad 30% różnicy. Tabela obok (kliknij, aby powiększyć) przedstawia dokładną rozpiskę objętości lodu na 31 sierpnia. W kolumnach przedstawione są różnice względem poprzednich lat i średnich dekadowych, także ich procentowe wartości. Miejsca zaznaczone na różowo, to lata, kiedy ilość lodu była większa niż w tym roku.

Grubość lodu morskiego w sierpniu 2023 roku i jej odchylenia w stosunku do średniej 1981-2010. PIOMAS/Zachary Labe

Przyczyny trwającej od ponad 10 lat pauzy badają naukowcy. Teorie są różne. Jedną z nich jest wzrost zachmurzenia nad całą Arktyką będącym reakcją na silniejsze roztopy we wcześniejszych latach. Kolejną związaną z zachmurzeniem przyczyną są zmiany w prądzie strumieniowym, prowadzące do powstawania większej liczby układów niskiego ciśnienia. Ostatnio pojawiła się teoria trwającego kilkanaście lat cyklu związanego z dipolem arktycznym. Niezależnie od tego, co jest przyczyną, doszło do radykalnej zmiany, a odwrócenia tego trendu nie widać. Lód jest cienki, a jak pokazuje to wykres obok, tempo ubytku lodu w sierpniu było wyraźnie szybsze od średnie z ostatnich 10 lat. 

 

Grubość arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu z latami 1979-2022 i średnich wartości dekadowych. PIOMAS/Zachary Labe  

Grubość czapy polarnej jest jedną z najmniejszych w historii pomiarów. W dalszym ciągu widać ogromną różnicę względem już nawet początku tego wieku. W tym roku początkowe zmiany nie były szybkie. Poza tym zimowe wartości także były dość spore, a brak nabrania impetu roztopów w czerwcu sprawił, że sytuacja nieco się poprawiła. Choć z drugiej strony większa grubość lodu wzdłuż wybrzeży Grenlandii i Wyspy Ellesmere'a to efekt jego spiętrzania na skutek stałego dryfu. Temperatury w tej części Arktyki były w sierpniu bardzo wysokie, sprzyjające topnieniu. 

 

Zmiany średniej miesięcznej ilości lodu morskiego w Arktyce dla sierpnia w latach 1979-2023. Dane PIOMAS

Średnia sierpniowa objętość lodu morskiego wyniosła około 6,3 tys. km³- dziesiąta najmniejsza w historii pomiarów. To 73% mnie niż w 1979 roku i 57% mniej niż średnia z lata 1979-2022. Na wykresie widać bardzo długą stagnację, której nikt kilkanaście lat temu nie przewidział. Wiadome jest to, że z racji ocieplającego się klimatu owa pauza będzie musiała zostać przełamana. Wtedy topnienie znacznie przyspieszy w dużo cieplejszym niż w 2012 roku świecie. Pytanie tylko, kiedy to nastąpi? Wiemy, że nastąpi. 

 

Zobacz także:

• PIOMAS (lipiec 2023) - trwa pauza w utracie lodu z wyjątkiem M. Beauforta, 9 sierpnia 2023 Od czerwca sytuacja w Arktyce jeśli chodzi o ilość lodu morskiego się nie zmieniła. Lipcowe warunki dla topnienie były lepsze niż w czerwcu, ale nie wpłynęło to na pogorszenie się stanu arktycznej kriosfery. 
• PIOMAS (czerwiec 2023) - zimna era, 9 lipca 2023  

Sierpień 2023 - późnoletnie wzmocnienie topnienia

W sierpniu topnienie czapy polarnej było wyraźnie szybsze od średniej wieloletniej, co znacznie zmieniło sytuację całego sezonu roztopów. Jeszcze w czerwcu i lipcu tegoroczny sezon topnienia jawił się jako słaby.

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w sierpniu 2023 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla sierpnia. Sea Ice Index - NSIDC

Już pod koniec lipca było widać zmiany w zachowaniu się lodu morskiego. W sierpniu stosunkowo szybkie tempo roztopów było utrzymywane. W wyniku tego pozycja w rankingu uległa znacznej zmianie. W lipcu średni zasięg lodu był dopiero dwunastym najmniejszym w historii pomiarów. Średni dla sierpnia zasięg to już ósme miejsce, a na koniec sierpnia - siódma pozycja. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla sierpnia 2023 roku. Czapa polarna liczyła w sierpniu 5,57 mln km², to 1,63 mln km² mniej niż wynosi średnia z latach 1981-2010. Nie jest to słaby sezon roztopów, ale też silny, gdyż sierpniowy dystans do rekordowego 2012 roku w sierpniu liczył 2,24 mln km².

 

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w sierpniu 2023 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool   

Tempo roztopów w sierpniu, szczególnie w drugiej jego połowie się obniżało, ale cały czas było wyraźnie szybsze od średniej. Bardzo szybko roztopił się duży obszar lodu w sektorze pacyficznym, a już na początku sierpnia otworzyły się oba szlaki żeglugowe Oceanu Arktycznego. 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Średnie dzienne tempo spadku zasięgu lodu w sierpniu wyniosło 72,1 tys. km² podczas gdy średnia to 57,2 tys. km². Taka wartość pokazuje efekt ocieplającego się klimatu. Gdyby lód morski był grubszy, zmiany byłyby wolniejsze.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla drugiej połowy sierpnia 2023 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). NOAA/ESRL

Sierpień w Arktyce nie był chłodny, był wręcz jednym z najcieplejszych w historii. W drugiej połowie miesiąca, kiedy prawie cały sektor pacyficzny uwolnił się od lodu, i zrobił się tam chłodniej - reszta regionu pozostała nadzwyczaj ciepła. U północnych wybrzeży Grenlandii nawet do 5^oC powyżej średniej. Sierpień charakteryzował się też dość niskimi polami niskiego ciśnienia. Chodzi tu przede wszystkim o drugą połowę sierpnia, co ilustruje mapa obok. Układy te decydowały nie tylko o samym przemieszczaniu mas powietrza, co sprawiło, że część Oceanu Arktycznego była wyraźnie chłodniejsza od reszty. Niskie ciśnienie oznacza chmury, co szczególnie w drugiej połowie miesiąca, w trzeciej dekadzie miesiąca przekłada się na blokadę ucieczki ciepłego powietrza w górne warstwy atmosfery. 

 

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2023 dla sierpnia (obszar - 65-90^oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

 
Wokół bieguna północnego sierpień był drugim najcieplejszym w historii pomiarów. Na biegunie północnym niemal przez cały miesiąc temperatura przekraczała zero stopni Celsjusza. Średnia przypowierzchniowa temperatura w całej Arktyce w sierpniu 2023 wyniosła 4,72^oC. Jak pokazuje wykres, jest to jedna z najwyższych wartości. To świadczy o tym, dlaczego lód kurczył się dość szybko mimo braku wygenerowania impetu dla roztopów w czerwcu i na początku lipca.

 

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla sierpnia w latach 1979-2023.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla sierpnia 2023 roku 71,4 tys. km², a więc 9,9% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku sierpnia skurczyło się o 3,14 mln km².

Zmiany powierzchni lodu morskiego w północnym i południowym odcinku Przejścia Północno-Zachodniego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami lat poprzednich. S. Howell, Canadian Ice Service

 
W tym roku doszło do dość zaskakującej sytuacji. Mimo jawiącego się jako słaby sezon roztopów, otworzyły się w sierpniu oba szlaki morskie. Także Przejście Północno-Zachodnie. Szlak ten otworzył się już w pierwszej połowie sierpnia. Definitywne usunięcie lodu miało miejsce jednak 28 sierpnia. Niewielkie fragmenty lodu utrudniające swobodną żeglugę pozostały w północnym odcinku. Jednak są to wartości naprawdę bardzo małe - fragmenty lodu nie zamykają jednak możliw9ości dla żeglugi morskiego.

 

 

Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Late summer heat wave avoids central Arctic

 

Zobacz także: 

• Lipiec 2023 - dziwne lato, 4 sierpnia 2023 Podczas gdy na znacznych obszarach świata w lipcu notowano rekordowo wysokie temperatury, to w Arktyce sytuacja była zgoła inna.
• Czerwiec 2023 - błogość w środku lata, 7 lipca 2023