Topnienie nie zwalnia, w Arktyce wciąż przeważa obszar wysokiego ciśnienia

Utrzymujący się w Arktyce wyż baryczny na razie nie ma jeszcze zbyt dużego wpływu na topnienie lodu. Temperatury tylko okresowo przekraczają zero stopni ze względu na porę roku. Taki czas przychodzi zwykle w czerwcu, wtedy pojawiają się tak zwane stawy topnienia (melt ponds). Nie znaczy to, że nie ma zmian. Lód wycofuje się na Oceanie Arktycznym, co pokazuje animacja obok (kliknij, aby powiększyć). Lód topi się na obrzeżach, m.in. na Morzu Barentsa czy w Zatoce Hudsona.

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Sytuacja w Arktyce może się pogorszyć. Według prognoz, wyż baryczny choć nieco ograniczony, wciąż będzie się utrzymywać nad sporą częścią Oceanu Arktycznego. Jak pokazuje mapa, lód dość mocno wycofał się na Morzu Barentsa, zmiany na Czukockim są niewielkie, ale i tak sytuacja jest tam wciąż bez precedensu.  

 Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Pokrywa lodowa kurczy się bez większych problemów i wciąż pozostaje w sąsiedztwie rekordowych z 2016 roku wartości. Zasięg lodu 18 maja wyniósł 12,2 mln km². 

 Powierzchnia lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Podobnie jest w przypadku rzeczywistej powierzchni lodu. Jak pokazuje wykres, lód morski Arktyki konsekwentnie się topi. W pięć dni stopiło się 0,25 mln km² lodu. Mapa obok przedstawia anomalię powierzchni względem średniej 2007-2016. Nawet jeśli temperatury powietrza pozostają jeszcze ujemne, to cały czas działa woda. Lód topi się od spodu, a temperatury wody wokół czapy polarnej są wyższe niż być powinny.

Prognozowane warunki pogodowe w Arktyce dla 20-23 maja 2018. Tropical Tidbits

Silny wyż baryczny będzie się utrzymywać przez kolejne dni. Nie będzie obejmować całego Oceanu Arktycznego, ale sporą jego część. Ośrodek baryczny spowoduje, że powietrze będzie się nagrzewać. Niewielkie zachmurzenie umożliwi promieniom słonecznym docieranie do powierzchni. Fakt że wyż obracając się będzie zaciągać też zimno znad Archipelagu Arktycznego, to temperatury powietrza coraz śmielej będą przekraczać zero stopni, a więc punkt odwilży dla leżącego na lodzie śniegu. Animacja obok pokazuje zmiany odchyleń temperatur od średniej w ciągu najbliższych dni.

Zmieniający się w krę lodową pak lodu na Morzu Beauforta, 18 maja 2018 roku. NASA Worldview

Poza samą temperaturą, wpływ na pokrywę lodową ma wiatr. Wyż generuje stale wiejący z umiarkowaną prędkością wiatr, który fragmentuje lód. Widać to na powyższym zdjęciu satelitarnym. Świadczy to o tym, że lód nie jest zbyt gruby.

Pokrywa lodowa na Morzu Czukockim 18 maja 2018 roku. NASA Worldview

Dotychczasowe zmiany w Arktyce warunkują rekordowe topnienie. Pogoda oczywiście będzie dyktować warunki, być może w czerwcu wyż zniknie, dzięki czemu tempo topnienia lodu nie przyspieszy, a będzie trzymać się majowej prędkości. To pozwoli na uniknięcie rekordowych roztopów.

Zobacz także:

• Żądza zniszczenia - Arktyka ponownie w obliczu megatopnienia, poniedziałek, 14 maja 2018 Druga połowa maja może okazać się jeszcze bardziej agresywna po kątem kurczenia się czapy polarnej niż pierwsza. W Arktyce powstają warunki, które będą sprzyjać topnieniu lodu. Mogą one nawet doprowadzić do rekordowego topnienia.

Żądza zniszczenia - Arktyka ponownie w obliczu megatopnienia

Druga połowa maja może okazać się jeszcze bardziej agresywna po kątem kurczenia się czapy polarnej niż pierwsza. W Arktyce powstają warunki, które będą sprzyjać topnieniu lodu. Mogą one nawet doprowadzić do rekordowego topnienia.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

13 maja zasięg lodu morskiego wyniósł 12,39 mln km², czyli tyle ile zwykle w pierwszej połowie czerwca. To 7,6% mniej niż wynosi średnia 1981-2010.

 Powierzchnia lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Topnienie pokrywy lodowej ewidentnie nabiera rozpędu. Rzeczywista powierzchnia lodu w ciągu ostatnich dni mocno się skurczyła, co ilustruje powyższy wykres.  Powierzchnia lodu spadła poniżej 11 mln km², obecnie wynosi niecałe 10,9 mln km². Jest to związane nie tylko z samym cofaniem się granicy lodu, ale jego pogarszającym się stanem. Rosną temperatury, szczególnie temperatury wód, które ingerują w cienką pokrywę lodową. Wiatr nie ma problemu z fragmentacją lodu.

 Temperatury w Arktyce 14 maja (00:00 UTC). Earthnet

Temperatury będą pogarszać sprawę. Szczególnie że na Morzu Czukockim wolny od lodu jest spory obszar, który teraz się ogrzewa. To da możliwości do dalszego przenoszenia ciepła atmosferycznego w głąb Arktyki. Ale przede wszystkim ciepłe powietrze daje możliwość dalszego ogrzewania się wody, która potem topi lód od spodu. Jak pokazuje mapa, temperatura kilkadziesiąt kilometrów od wybrzeży Alaski już teraz przekracza 1^oC. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) przedstawia anomalie temperatur powierzchniowych wód arktycznych dla 13 maja.

Powstająca kra lodowa w zachodniej części Morza Beauforta 13 maja 2018 roku. NASA Worldview

Na zdjęciu satelitarnym możemy zobaczyć efekty dotychczasowych zmian - wiatru i działania ciepłej wody, a zimą zbyt słabych mrozów. Oczywiście nad Morzem Beauforta i Czukockim teraz średnia dobowa temperatura nie przekracza zera, ale nagrzewa się woda, a sam lód nie jest gruby. Ulega więc fragmentacji i zmienia się w dryfującą krę lodową. A stąd już niedaleko do całkowitego stopnienia w razie utrzymania się ciepłej i słonecznej pogody.

Prognozowane warunki pogodowe w Arktyce dla 15-18 maja 2018. Tropical Tidbits

Krótkoterminowa prognoza wskazuje na duży udział wyżu barycznego. Da on możliwość do wzrostu temperatur w Arktyce za pośrednictwem szybko rosnącego o tej porze roku nasłonecznienia. To już połowa maja, więc Słońce świeci już wysoko. Do tego systemy baryczne będą dawały możliwość docierania ciepła spoza Arktyki. Szczególnie znad zachodniej części Kanady, gdzie prawie całkowicie zniknął pokrywa śnieżna, a także znad Alaski i ciepłego Oceanu Spokojnego. 

Prognozowane odchylenia temperatur od średniej 1979-2000 w Arktyce dla 15-18 maja 2018. Climate Reanalyzer

Jako że troposferyczny wir polarny słabnie, i rośnie presja ze strony ciepła wędrującego na północ, to działanie wyżowych ośrodków barycznych może przyczynić się do dużego wzrostu temperatur. Jedynym czynnikiem hamującym wzrost w danym miejscu Arktyki, będzie przenoszenie zimna znad wciąż jeszcze wyziębionych, pokrytych śniegiem obszarów lądowych, np. znad Archipelagu Arktycznego. Ale ostatecznie temperatury wzrosną, średnioterminowe prognozy wskazują, na dodatnie wartości nad znaczną częścią Oceanu Arktycznego.

Morze Czukockie 13 maja 2018 roku. NASA Wordview

To nie przesądza o całym sezonie topnienia. Wzrost temperatury w Arktyce i szybkie topnienie początkowe może doprowadzić później do zmiany wzorca pogodowego, z wyżowego na niżowy, co wiąże z obecnością chmur.


Zobacz także:

• Po wielkiej fali ciepła na biegunie północnym w drodze są kolejne, wtorek, 8 maja 2018 W maju tego roku powtórzyła się sytuacja, która miała miejsce zimą. Wielka fala ciepła, której źródłem był Ocean Atlantycki dosięgła bieguna północnego. Było to wydarzenie, które przekroczyło kolejny kamień milowy na drodze do Arktyki wolnej od lodu. 
• Ogon diabła atakuje ponownie - wiosną, czwartek, 3 maja 2018 
• Megatopnienie w Arktyce może wrócić ponownie w ciągu najbliższych dni, niedziela, 14 maja 2017 
• Żądza zniszczenia IV - okrutne prognozy, piątek, 6 maja 2016 

Arctic News - przyspieszenie topnienia na początku maja

Maj zaczyna odróżniać się zdecydowanie od stosunkowo spokojnego kwietnia. Pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego na razie nie jest rekordowo małych rozmiarów, ale topnienie wyraźnie postępuje. Wir polarny kurczy się, a ciepło przenoszone z równika ma coraz większy potencjał, by dostawać się do Arktyki. Atlantycka fala ciepła przyniosła więcej energii niż poprzednie z okresów zimowych. 

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.   

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Jaka pokazuje mapa, wycofywanie się lodu morskiego nie wystartowało jeszcze na głównych obszarach Oceanu Arktycznego, poza Morzem Czukockim. Wzdłuż północno-zachodniej Alaski ciągnie się obszar wolny od lodu. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje, że w ciągu ostatnich dni doszło do znacznego wycofania się nadmiaru lodu z Morza Barentsa.  Błyskawicznie zniknął też lód na Morzu Ochockim. Jeszcze kilka tygodni temu akwen ten był solidnie zlodzony, teraz znajdują się niewielkie skrawki lodu przybrzeżnego.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2018 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

Początek maja 2018 był dość agresywny jeśli chodzi o kurczenie się obszaru lodu morskiego.  W ciągu 10 dni zniknęło 0,72 mln km² lodu. Ewentualne utrzymanie się tempa zaniku lodu oznaczałoby spadek w okolice 11 mln km² do 1 czerwca, wartości podobnej do tej z 2016 roku. 10 maja zasięg lodu wyniósł 12,53 mln km² i był o 1,05 mln km² mniejszy od średniej 1981-2010, inaczej 7,7% mniejszy od tejże średniej. Przyspieszenie majowego topnienia zwiększyło tę różnicę względem ostatnich dni kwietnia. Mapa obok przedstawia zasięg lodu morskiego na tle średniej 1981-2010 dla 10 maja.

 Zasięg lodu morskiego w 2018 roku w stosunku do ostatnich lat i średnich z ostatnich dekad. JAXA

Na razie obserwujemy zmiany (z pewnymi różnicami) podobne do tych z 2016 roku. Według danych JAXA pokrywa lodowa jest drugą najmniejszą w historii pomiarów. Mapa obok pokazuje, jak duże są różnice względem lat 80. XX wieku, kiedy ocieplenie klimatu zaczynało wywierać wpływ na topnienie grubego na kilka metrów lodu. W dawnych czasach lód nie topił się szybko, bo był grubszy niż obecnie, w oceany nie były tak ciepłe jak dziś. Wyraźnie widać to po obu stronach, ostatnio szczególnie po stronie Pacyfiku, gdzie nie ma już lodu na Morzu Beringa.

Powierzchnia lodu morskiego w 2018 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu także kurczy się szybko, szybciej niż np. w 2013 i 2017 roku. Teraz wynosi 11,19 mln km², i na razie nie jest rekordowo mała. Presja na topnienie na razie nie jest zbyt duża, co ilustruje mapa obok. Lód topi się z brzegu, a jego średnia koncentracja jest wciąż wysoka i nie spadła w ogóle do początku roztopów. Przyczyną nie jest temperatura, a względnie dobra na tle ostatnich lat grubość lodu. To jednak może, ale nie musi być dobrym prognostykiem dla spokojnym roztopów w czerwcu i lipcu.

Zmiany zasięgu lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

Zestawienie danych dla poszczególnych akwenów pokazuje, że topnienie nie wszędzie jeszcze zachodzi, np. na Morzu Beauforta. Z drugiej strony szybko zaczął się topić lód na Morzu Czukockim, co może mieć wpływ na późniejsze topnienie całej czapy polarnej.

Odchylenie temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w dniach 1-8 maja dla 2007, 2012, 2016 i 2017 roku. NOAA/ESRL

W całej Arktyce nie jest zbytnio ciepło jeśli chodzi początek maja 2018 roku. Jak pokazuje zestawienie map, dodatnie odchylenia, a więc miejsca gdzie jest cieplej niż zwykle były dość porozrzucane niż teraz.

Odchylenie temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w dniach 1-8 maja dla 2018 roku. NOAA/ESRL

W tym roku ciepło skupia się na Oceanie Arktycznym, w związku z silną falą ciepła. Odchylenie przekroczyło wartość 5^oC w centralnej części Oceanu Arktycznego. To jednak nie miało dużego wpływu na topnienie lodu, gdyż o tej porze związane z tym chmury hamują topnienie. Nie dopuszczają promieniowania słonecznego. Ale to zdarzenie może mieć wpływ na późniejsze wydarzenia w Arktyce. 

Obecność chmur w czerwcu czy lipcu nie musi mieć takiego efektu jak w latach 2013-2014. W 2017 roku pokrywa lodowa skurczyła się do 4,6 mln km², w 2013 i 2014 do 5 mln km². Warunki były bardzo zbliżone. Te 0,4 mln km² różnicy skądś się wzięło. 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2018 roku względem okresu 1958-2017 i średniej 1958-2002. DMI, grafika Zack Labe

Wiosna w Arktyce jest bardzo ciepła, ale w przypadku maja nie ma to przełożenia na topnienie z uwagi na źródło ciepła - wilgotne powietrze z Oceanu Atlantyckiego. Poza tym, granica lodu po stronie Oceanu Atlantyckiego znajduje się znacznie dalej na północ niż po stronie Oceanu Spokojnego. Bardziej topić się na razie nie może.

 Anomalie termiczne powierzchni arktycznych wód 10 maja dla 2014, 2015, 2017 i 2018 roku. DMI

W roku 2014 i 2015 arktyczne wody nie były o tej porze tak ciepłe jak teraz. Są cieplejsze niż rok temu, co może mieć wpływ na szybsze topnienie lodu. W takiej sytuacji może mieć nawet mniejsze znaczenie fakt nieco lepszej objętości i grubości pokrywy lodowej. Zwłaszcza że w tym wypadku nie ma wcale wielkiej rewolucji. Stan lodu wciąż jest zły, a nadmiernie ogrzana woda może szybko topić lód od spodu.

Grubość lodu morskiego w 2012, 2016, 2017 i 2018 roku, dla 7 maja. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Chociaż grubość lodu wypada w tym roku lepiej niż w 2017, to i tak jest to wciąż fatalna sytuacja. To już nie to samo, co 10 czy 20 lat temu. Nie ma już grubego na 5-7 metrów lodu. Lepsza sytuacja lodu sezonowego, a tym samym poprawiona jego koncentracja (brak dużej fragmentacji w wielu miejscach) nie musi przekładać się na powolne roztopy w tym roku. Nawet jeśli nie będzie takich warunków dla topnienia jak w 2007 i 2012 roku. W końcu rok temu stan lodu był okropny o tej porze roku, a rekordowego topnienia nie było.

 Pokrywa lodowa na Morzu Beauforta 10 maja 2018 roku. NASA Worldview

Na zdjęciu satelitarnym widzimy, że lód jeszcze się nie wycofuje na Morzu Beauforta, ale jest już silnie spękany. Do tego śnieg prawie się już stopił w Jukonie, co otworzy drogę do ewentualnych ciepłych mas powietrza. Zaległości mogą zostać szybko odrobione. 

Pokrywa lodowa na Morzu Czukockim i brak lodu na Morzu Beringa 10 maja 2018 roku. NASA Worldview
 

Obecna sytuacja w Arktyce znajduje się pomiędzy tym, co działo się w 2016 a 2017 roku, co w jednym i drugim przypadku oznacza, że lód może stopić się do 4,5 mln km², ale może dojść do spadku w okolice 4 mln km².

Prognoza tegoroczne do topnienia lodu według NSIDC.

Analiza NSIDC sugeruje, że letnie topnienie ze względu na dużą liczbę dni z chmurami nie będzie szybkie, ale ostatecznie skończy się na wartości 4 mln km². Być może pokrywa lodowa będzie drugą najmniejszą w historii pomiarów, nieznacznie wyprzedzając rok 2007 i 2016. Ale to tylko prognozy, nie wiadomo co może się stać. 

Zobacz także:

• Arctic News - spokojny kwiecień i cisza przed możliwą burzą, wtorek, 1 maja 2018  Druga połowa kwietnia charakteryzowała się dosyć spokojnym tempem wycofywania się lodu morskiego. Przez kilka dni zasięg lodu morskiego był rekordowo niski, ale pod koniec miesiąca tempo topnienia zwolniło. Chociaż druga połowa kwietnia 2018 w Arktyce była cieplejsza niż w ostatnich latach, to nie przełożyło się to na tempo topnienia lodu.
• Arctic News - początek topnienia 2018 w miarę spokojny, niedziela, 15 kwietnia 2018