Ponure oblicze syberyjskiej majówki

Podczas gdy Polska boryka się z przedwiosenną szarugą, w innych częściach świata jest znacznie cieplej niż być powinno. Tak jest właśnie w Rosji, na Syberii. Podwyższone temperatury i suche warunki sprzyjają powstawaniu pożarów. Mapa Climate Reanalyzer obok przedstawia anomalie temperatur w Eurazji. W południowo-środkowej części Syberii anomalie temperaturowe są o 8-9^oC wyższe od średniej z ostatnich 20-tu lat ubiegłego wieku. U nas z kolei jest zimniej niż zwykle, co skutkuje dość nietypowymi i uciążliwymi warunkami pogodowymi.

 Zmiany globalnej temperatury w latach 1880-2016. NASA GISS

Wszyscy w Polsce zastanawiają się: Co się dzieje? Powinna być wiosna w pełni. Gdzie się podziało globalne ocieplenie? A jednak to jednak wielka mistyfikacja, jak rzekome lądowanie UFO w Roswell. Z pewnością tak myśli 90% ludzi, a może 99%. Sytuacja jest o wiele bardziej skomplikowane niż może się to wydawać szaremu Kowalskiemu. Przede wszystkim musimy wiedzieć, że globalne ocieplenie póki co, na szczęście ma bardziej liniowy trend wzrostowy niż (całe szczęście) wykładniczy. To tak jak powiedzmy trend na umacnianie się danej waluty, co pewnie wielu z nas widziało na wykresie. Waluta ma trend wzrostowy, ale po drodze występuje cała masa fluktuacji - często występują spadki - korekty. Tak też jest z ocieplającym się klimatem, co ilustruje powyższy wykres. Nie każdy rok na Ziemi jest i musi być cieplejszy od poprzedniego. Tak samo nie każdy miesiąc musi być cieplejszy od ubiegłorocznego. To samo dotyczy Polski - nie każda pora roku, ani cały rok był i będzie cieplejszy od poprzedniego To tak nie działa, jak myśli wielu z nas.

 Rozmieszczenie prądu strumieniowego 29 kwietnia 2017 roku. Climate Reanalyzer

Możliwe że 2017 rok nie pobije rekordu, chyba nie. Tego nie wiemy, ale nie będzie nic dziwnego, by nastąpiła owa korekta - spadek temperatur względem 2016, a może nawet 2015 roku. Nawet gdy tak się stanie, to i tak ten rok będzie nadzwyczaj ciepły. Skoro mamy ocieplenie, to czemu akurat u nas jest zima? I to na południu Polski. Przyczyną jest nie tylko "kwiecień-plecień" To porzekadło zostało mocno podkręcone... przez ocieplającą się Arktykę. Temperatury w Arktyce rosną, są wyższe niż kiedyś, a to powoduje spadek różnicy temperatur między Arktyką a tropikami. Zwalnia i zaczyna mocno meandrować prąd strumieniowy - jet-stream. W rezultacie pech chciał, że jeden z jego meandrów skierował się bardziej na południe, akurat właśnie nad Polskę. Efektem jest zepsuta pierwsza połowa wiosny - śnieg, wiatr, zimno. Mapa pokazuje rozmieszczenie prądu strumieniowego. Jet-stream mocno odchylił się na południe i zimne masy powietrza kierują się nad nasz kraj. Na wschodzie prąd odchylił się na liczącym 3000 km dystansie nieco na północ.

 Temperatury w południowej części Syberii 29 kwietnia. VentuSky

 

Skutek tego jest taki, że to nie my mamy ciepłą wiosnę i majówkę, lecz mieszkańcy Syberii. Mapa temperatur z 29 kwietnia przedstawia zaistniałą sytuację. W Irkucku, leżącym na szerokości geograficznej Warszawy temperatura wzrosła do 18^oC. W Kyzył leżącym na szerokości geograficznej Krakowa temperatura wzrosła do 23^oC. A pamiętajmy, że na Syberii wiosna nie przychodzi tak szybko jak u nas.

 Ogniska pożarów zaznaczone na czerwono na południu Syberii 28 kwietnia 2017. NASA Worldview

Wzrost temperatur potęgowany przez globalne ocieplenie przyczynia się do powstawania pożarów lasów. Owszem, zdecydowana większość pożarów lasów i łąk to działanie człowieka, często celowe. Pożary te w razie braku zmiany pogody wymkną się spod kontroli. Z kolei w maju, czerwcu czy lipcu na pożary wpłyną burze z piorunami. Uderzenie pioruna przy słabych, lub niedostatecznych opadach deszczu z łatwością wznieca pożar wysuszonej na wiór ściółki, a iglaste zawierające łatwopalną żywicę drzewa tajgi łatwo zmieniają się w pochodnię.  Pożary okolicznych lasów i zarośli zagroziły Żelaznogorskowi - miastu leżącymu środkowej części Syberii, na południu Kraju Krasnojarskiego.  Dymy z pożarów utrudniły mocno życie mieszkańców miasta, lecz to było najmniejsze zmartwienie - Żelaznogorsk, to miasto w którym produkuje się pluton - paliwo do reaktorów i głowic jądrowych.

Pożary na razie są niewielkie, ale z czasem zwiększą swoją powierzchnię. Kiedy Syberię nawiedzą upały, pożary tajgi staną się ogromne, a dym będzie widoczny gołym okiem z komosu. Rok temu wielkie pożary ogarnęły Syberię, a dymy były tak duże, że z pewnością widoczne były z powierzchni Księżyca.

Pożary to element dodatniego sprzężenia zwrotnego. Ogień rozgrzewa podłoże i powoduje szybkie rozmarzanie zmarzliny - skutkiem jest emisja metanu do atmosfery. Dym z kolei przemieszczając się na północ osiada na wciąż leżącym śniegu, przyspieszając w ten sposób jego topnienie. Wędrując dalej, cząsteczki stałe osiadają na lód w Arktyce i też powodują jego przyspieszone topnienie - zmieniając jego albedo. Wraz ze wzrostem temperatur pożary i topnienie śniegu i lodu będa się nasilać.

Zobacz także:

• Fala pożarów i upały na Syberii, topnienie lodu nie zwalnia, środa, 29 czerwca 2016 Środkową i północną część Syberii wraz z półwyspem Tajmyr ogarnęła fala upałów. Mapa Earthnet obok pokazuję wielką plamę gorąca w środkowej części Syberii aż po półwysep Tajmyr.
• Droga do Piekła, niedziela, 19 kwietnia 2015 Zima szybko się kończy na Syberii, śnieg cofa się na północ, a temperatury rosną. Większość regionu wciąż pokrywa śnieg, ale za parę tygodni to się zmieni. Tysiące kilometrów kwadratowych Syberii pokrywa wieczna zmarzlina z uwięzionym weń metanem.