Arctic News - broń obosieczna

Czy widmo rekordowego topnienia w Arktyce się oddala? Jest to możliwe z punktu widzenia zmian zasięgu oraz powierzchni lodu morskiego. Nie ulega wątpliwości, że także pod kątem ostatnich zmian w pogodzie perspektywa megatopnienia oddaliła się. Mimo to katastrofalna sytuacja w Arktyce nie jest zażegnana. Poprzednie topnienie zepchnęło minimalnie 2007 rok na trzecie miejsce. Wpływ na to miał dipol arktyczny z końca sierpnia i wcześniejszy silny sztorm. Jak będzie w kolejnych tygodniach, to pozostaje tylko czekać na rozwój sytuacji. Biorąc pod uwagę wciąż złe dane PIOMAS i HYCOM - wszystko jest możliwe. 

 Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.  

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, Uni Bremen

Szanse na rekordowe topnienie lodu mocno spadły, ale i tak widzimy, że obszar czapy polarnej jest znacznie mniejszy niż kiedyś. Dawniej szlaki morskie wokół Oceanu Arktycznego otwierały się raz na kilkadziesiąt lat. W tym wieku otworzyły się już kilkakrotnie. W tym roku będzie podobnie, pokazuje to mapa. Do otwarcia przejść: Północno-Zachodniego i Północno-Wschodniego brakuje już niewiele. Dawniej lód na Morzu Czukockim i Karskim dopiero się topił. Zawijanie statkiem do Nowej Ziemi od strony bieguna północnego było ryzykowne. Dziś można pływać tam nawet kajakiem, bo lód zdążył się do lipca roztopić. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu morskiego między 30 czerwca a 9 lipca.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2017 roku względem 2012 i wyszczególnienie dla wybranych lat. NSIDC

Tym razem to w lipcu nie ma miejsca przyspieszania spadku zasięgu lodu. Przynajmniej na razie. Rok temu do takiej sytuacji doszło w czerwcu. Teraz dochodzi wręcz do niewielkiego spowolnienia, w konsekwencji czego linia 2012 zaczyna się stopniowo oddalać. Obecnie więc zasięg lodu podąża torem 2016 i 2007 roku i wynosi około 8,7 mln km². Mapa obok przedstawia zasięg lodu morskiego 9 lipca w zestawieniu ze średnią 1981-2010. 

Zasięg lodu morskiego w 2017 roku w stosunku do ostatnich lat. JAXA

Dane JAXA wyraźnie pokazują oddalanie się 2017 roku od 2012, co oznacza eliminację rekordowego topnienia. Przynajmniej z obecnej perspektywy, bo warunki pogodowe, mogą się zmienić. 

Powierzchnia lodu morskiego w 2017 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu jest lepszym obrazem sytuacji niż zasięg lodu, którym może manipulować wiatr. Kilka dni temu tworzył się silny spadek, który został teraz zatrzymamy. Topnienie lodu stanęło w miejscu, doszło wręcz do przyrostu, co w lipcu nie powinno się z reguły zdarzać. Już ten fakt, wynikający z dość słabej presji ze strony pogody, oznacza, że rekordowego topnienia lodu w tym roku nie będzie. Nie znaczy to jednak, że we wrześniu powierzchnia lodu będzie większa niż np. w roku 2013. Mapa obok przedstawia anomalie powierzchni lodu dla 9 lipca 2017.

Odchylenie temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w okresie 30 czerwca - 8 lipca dla 2007, 2012 i 2017 roku. NOAA/ESRL

Początek lipca w Arktyce nie jest zbyt ciepły. Obszar Oceanu Arktycznego był podzielony na ciepłą strefę nad Morzem Beauforta i Basenem Arktycznym, oraz zimną wokół tejże strefy. Oznacza to bardzo powolne zmiany na rosyjskich akwenach, gdzie znajduje się cienki lód. W Arktyce dominuje duże zachmurzenie, więc i topnienie lodu nie przebiega zbyt szybko. Początek lipca w 2012 roku był bardzo ciepły, co umożliwiło rozkręcenie dalszego topnienia lodu, powstania kolejnych stawów topnienia w głębi czapy polarnej. Z racji silnych roztopów, szczególnie w czerwcu, ogrzania wód, powstania stawów topnienia, które też pochłonęły dużą ilość ciepła, to wszystko otworzyło drogę to potężnego sztormu w sierpniu. GAC 2012 umocnił dalsze topnienie lodu, utrzymując lipcowe tempo topnienia w sierpniu. Oczywiście obecne spowolnienie topnienia lodu nie oznacza, że obecna sytuacja utrzyma się dalej. 

 Anomalie termiczne powierzchni arktycznych wód 9 lipca dla 2013, 2016 i 2017 roku. DMI

Wiatr może wiele zdziałać, tak jak w 2007 roku. Wtedy też na początku lipca nie w całej Arktyce było ciepło, tak jak w czerwcu. Dobrym graczem może okazać się woda. Chociaż obszar ogrzania wód rok temu był większy, to obecnie kluczem są wody w obszarze Oceanu Arktycznego, a nie na Morzu Beringa na którym dawno już nie ma lodu. Mocno ogrzane są wody na Morzu Czukockim i Beauforta, co powinno utrzymać topnienie lodu nawet przy słabych warunkach pogodowych. Animacja obok pokazuje, że wody na Morzu Czukockim, Beauforta i Karskim ogrzały się dość mocno, co może przełożyć się na warunki dla dalszego topnienia. Słońce wciąż znajduje się wysoko, dopiero w sierpniu straci swoją moc, i większą rolę będą odgrywać sztormy. Teraz nad pacyficzną częścią Arktyki uformował się wyż baryczny, który dodatkowo 12 lipca zostanie zasilony przez potężny wyż znad Pacyfiku. Do Arktyki wpłyną duże ilości ciepła.

 Ilość wody znajdującej się w powietrzu wyrażonej w kilogramach na metr kwadratowy w Arktyce dla stycznia 1980 i 2017. 30-40 lat temu zimą nad Oceanem Arktycznym było sucho, teraz widzimy, że zimy stały się nieco bardziej mokre niż kiedyś. Climate Reanalyzer

Sytuacja pogodowa w Arktyce, jaka ma miejsce od kilku tygodni jest wynikiem tego, co działo się jesienią i zimą 2016-2017. Zbyt duża ilość wilgoci i ciepła jaka dostała się do Arktyki, oraz słaby przyrost lodu spowodowały, że w Arktyce nie ma tendencji do tworzenia się stabilnych ośrodków wysokiego ciśnienia. Zwykle bowiem Arktyka zimą jest bardzo suchym i zimnym miejscem. Gdy jednak jest ciepło i wilgotno, a następnie w grę wchodzi wiosenne topnienie, to latem daje to jeszcze większą ilość wilgoci i chmur, co ostatecznie hamuje topnienie. Ten czynnik, który może oddalić widmo zagłady czapy polarnej nie został najwyraźniej wzięty pod uwagę przez takich naukowców jak Peter Wadhams. Wadhams, który zajmuje się badaniem lodu morskiego już kilkakrotnie wieścił rychły koniec czapy polarnej. Jednak te krótkoterminowe ujemne sprzężenie nie będzie w stanie utrzymać takiego statusu w nieskończoność.

 Grubość lodu morskiego w 2010, 2012, 2016 i 2017 roku dla 9 lipca. Naval Research Laboratory, HYCOM

Kiepska pogoda w Arktyce ratuje beznadziejną sytuację, przynajmniej na razie. Czapa polarna wygląda bardzo źle na tle przedstawionych w zestawieniu lat. Mimo pochmurnej pogody, braku dipola arktycznego, zmiany zachodzą. Lód topi się od spodu, ale topnienie od spodu nie jest w stanie zastąpić topnienia powierzchniowego. Bez ingerencji ciepła atmosferycznego i stawów topnienia, na dłużą metę takie topnienie okaże się bezskuteczne. Chyba że w grę wejdzie czynnik kinetyczny, czyli wiatr i dipol arktyczny. Wtedy należy oczekiwać dalszych intensywnych spadków.

Kra lodowa w Basenie Arktycznym przy Morzu Czukockim 9 lipca 2017 roku. NASA Worldview

 Kra lodowa na Morzu Beauforta 9 lipca 2017 roku. W lewej części zdjęcia widoczny dym z pożarów tajgi. NASA Worldview

Wschodnia część Morza Karskiego 9 lipca 2017 roku. W lewym górnym rogu widoczna Cieśnina Wilkickiego rozdzielająca wyspy Ziemi Północnej i półwyspu Tajmyr. NASA Worldview

Niezależnie od tego czy padnie rekord czy też nie, kolejny sezon topnienia lodu będzie miał wpływ na warunki pogodowe w kolejnych miesiącach i latach. Obszar jaki zajmuje lód jest znacznie mniejszy niż kiedyś, a to ma wpływ na klimat wokół Arktyki. Z pewnością czapa polarna skurczy się znacznie poniżej 5 mln km², a być może przekroczony zostanie poziom 4 mln km².


Zobacz także:

• Arctic News - gra o tron, sobota, 1 lipca 2017 Przez całą trzecią dekadę czerwca nad Oceanem Arktycznym utrzymywał się i wciąż się utrzymuje dipol arktyczny. Nie jest on do końca idealny i pełni sprawny w kwestii usuwania lodu, ale wpływ na lód jest widoczny. Nie ma też transportu lodu przez Cieśninę Frama, choć jest on niesiony w jej okolice.