Raport z III dekady czerwca - umiarkowanie groźne roztopy

Topnienie i wycofywanie się lodu morskiego w trzeciej dekadzie czerwca było nieco szybsze niż zazwyczaj, ale zmiany na poszczególnych akwenach, także w kontekście warunków atmosferycznych nie były groźne - to znaczy, że z obecnej perspektywy prawdopodobieństwo rekordowego topnienia pod koniec lata jest niewielke. Większość ankietowanych na Arctic Ice Sea Forum uważa, że w tym roku czapa polarna skurczy się poniżej 4,5 mln km², ale nie będzie mniejsza niż 3,5 mln km². Jak pokazuje animacja obok, presja pogodowa była raczej umiarkowana, nieznacznie mniejsza niż w drugiej dekadzie czerwca.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji.  

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen
 

Zmiany jakie mają miejsce teraz w Arktyce są na tle ostatnich lat umiarkowanie groźne, co może zakończyć się nierekordowym, ale mocnym wynikiem we wrześniu. Bynajmniej to co się w ostatnich dniach i tygodniach dzieje w Arktyce, mimo słabych zmian na Morzu Beauforta jest bardzo dalekie od tego, co miało miejsce w 2013 i 2014 roku. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu morskiego w dniach 20-30 czerwca 2020.  Arktyka została podzielona na dwa skrajne obszary - obszar amerykański, gdzie topnienie jest słabe, choć tu też nie wszędzie i obszar euroazjatycki, gdzie topnienie jest bardzo silne. Tam widoczne są ogromne obszary pozbawione lodu.   

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2020 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012, 2016 roku i średniej z ostatnich 10 lat. 

Przez większość czerwca kurczenie się czapy polarnej było wolne na tle ostatnich lat, ale przyspieszyło znacznie pod koniec miesiąca. Przyczyną tego stanu rzeczy są głównie temperatury, które oddziałują mocno na grubszy, ale teraz już cienki lód takich akwenów jak Morze Łaptiewów. Jeśli jednak nie dojdzie presja baryczna (np. dodatni dipol arktyczny), wycofywanie się lodu morskiego zwolni za jakiś czas.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2020 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC
 

Według NSIDC 30 czerwca zasięg arktycznego lodu morskiego wyniósł 9,69 mln km² - nie jest to wartość rekordowa dla tego dnia, ale znajduje się ona w czołówce, co pokazują wykresy. W stosunku do średniej z okresu 1981-2020 widzimy dużą różnicę - 1,3 mln km², czyli 11,8%. Oznacza to spory wzrost względem 20 czerwca. Tempo wycofywania się lodu morskiego było nieco szybsze niż wynosi średnia 1981-2020, dokładnie 17% szybciej. Szybsze zmiany w porze letniej związane są z tym, że czapa polarna jest znacznie cieńsza niż kiedyś, więc zasięg lodu kurczy się szybciej. Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010.

 Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2020 roku względem lat 2005-2019 i średnich dekadowych. JAXA

Według danych JAXA, lada dzień zasięg lodu może wejść na rekord. 30 czerwca arktyczny lód zajmował drugi najmniejszy w historii pomiarów obszar. Wysokie temperatury, szybkie topnienie śniegu doprowadziły do potężnych zmian w pokrywie lodowej rosyjskiej części Oceanu Arktycznego. Nawet po stronie amerykańskiej widać różnice, szczególnie na Morzu Baffina. Istnieje duża szansa, że północny szlak morski, czyli Przejście Północno-Wschodnie otworzy się jeszcze w pierwszej połowie lipca, podobnie jak miało to miejsce rok temu.

 Powierzchnia lodu morskiego w 2020 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun 
 

Rzeczywista powierzchnia arktycznego lodu także kurczy się szybko, choć tempo to nie wskazuje na razie by doszło do starcia się z rekordową wartością roku 2012. W drugiej połowie czerwca doszło do dwóch przyrostów co pokazuje wykres, ale potem następował szybki spadek. 30 czerwca powierzchnia czapy polarnej wyniosła 6,89 mln km², to niecałe 0,24 mln km² więcej niż w 2012 roku. W sytuacji presji pogodowej, do której może dojść w każdej chwili (prognozy nawet na to wskazują), jest to różnica, która może w kilka dni zostać zniwelowana. Mapa obok pokazuje odchylenia powierzchni lodu względem średniej 2007-2016. 

Zmiany powierzchni lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

Teraz mocnym rekordzistą jest Morze Łaptiewów, zmiany na Morzu Wschodniosyberyjskim stanęły w miejscu, ale ze względu na stan tamtejszego lodu, to wystarczy tylko chuchnąć, by krzywa na wykresie poleciała w dół. Morze Beauforta jest tym akwenem, który daje jasną prognozę, że w tym roku nie padnie rekord. Ale sposób topnienia czapy polarnej, który może okazać się podobny do tego z 1995 roku takiego ryzyka nie przekreśla.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 w Arktyce w 2007, 2012, 2016 i 2020 roku dla 18-28 czerwca. NOAA/ESRL
 

Okres 18-28 czerwca był na przeważającej części Oceanu Arktycznego ciepły. Ekstremalnie wysokie odchylenia panowały nad Morzem Łaptiewów, co było związane z rekordową falą upałów na północy Syberii. Odchylenia sięgały nawet 12^oC w południowej części Morza Łaptiewów, a nad całym akwenem były 5^oC wyższe od średniej. Bardzo ciepło było też nad Archipelagiem Arktycznym, w tym nad obszarem grubego, wieloletniego lodu, tam odchylenia wyniosły około 3^oC. Zimny niż baryczny nad Morzem Beauforta spowodował, że zarówno nad tym akwenem jak i na Alasce było dość zimno. Animacja obok ilustruje przemieszczanie się mas powietrza i zmiany ich temperatur w trzeciej dekadzie czerwca 2020 roku.

  Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2020 roku względem średnich z poszczególnych dekad. DMI, grafika Nico Sun

Temperatury w Arktyce w czerwcu tego roku są wysokie. Średnia wartość w ciągu ostatnich dni wyniosła 0,77^oC. Od kilku dni wokół bieguna północnego jest 1^oC powyżej zera. Na uwagę zasługują dwa miejsca, to obszar Morza Łaptiewów, szczególnie obszary lądowe. Przez ostatnie dni blisko wybrzeży Oceanu Arktycznego temperatury przekraczały 30^oC. Ta sytuacja, zwiększone tmeperatury już od kwietnia nawet jesli w tym roku nie wpłyną na stan pokrywy lodowej, to będą miały długoterminowy skutek w postaci rosnacych emisji metanu z wiecznej zmarzliny. Drugim miejscem jest obszar starego lodu wzdłuż wysp Archipelagu Arktycznego. Przez ostatnie dni, temperatura powietrza sięgała tam nawet 3,5^oC, co jest bardzo dużą wartością ja na tamten region. 

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 30 czerwca w latach 2014-2020. DMI

Zmiany klimatyczne ostatnich lat mocno naruszyły pokrywę lodową po stronie rosyjskiej. Szybkie roztopy oznaczają większe temperatury wód. Podobnie jak w ostatnich latach, Morze Łaptiewów na koniec czerwca jest nawet 4^oC cieplejsze niż zwykle. Jego temperatura w dużej części wynosi 5^oC, a miejscami nawet 7^oC. Ciepłe masy powietrza znad Ameryki Północnej i wcześniejsze szybkie roztopy spowodowały, że takie Morze Baffina jest bardzo ciepłe, woda miejscami ma około 4^oC. Ciepłe, ale w mniejszym stopniu są wody Morza Czukockiego. Cyrkulacja atmosferyczna spowodowało spadek dodatnich odchyleń, co oznacza akwen miejscami się ochłodził, ale jego temperatura wciąż przekracza zero stopi.

  Grubość lodu morskiego w latach 2015-2020 dla 30 czerwca. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Zmiany jakie miały miejsce od maja do końca czerwca spowodowały, że efekty działania wiru polarnego z zimy 2019/20 zniknęły. Nawet po stronie amerykańskiej, gdzie pak lodowy uległ odnowieniu widać już negatywne zmiany, co pokazuje animacja obok. Ogólny stan lodu według modelu HYCOM na na tle ostatnich trzech lat wygląda mniej więcej tak samo. Tak więc od rozwoju dalszych warunków w lipcu, a potem w sierpniu będzie zależało to, jak bardzo zmniejszy się miąższość czapy polarnej. 

Morze Łaptiewów 30 czerwca 2020 roku. Po lewej stronie widoczna wschodnia część półwyspu Tajmyr. NASA Worldview
 

Mokra powierzchnia paku lodowego w Basenie Arktycznym w pobliżu Morza Beauforta 30 czerwca 2020.

Mokra powierzchnia paku lodowego Basenu Arktycznego w pobliżu Wyspy Ellesmere'a

Wysokie temperatury w dużym stopniu ogołociły z lodu Morze Łaptiewów, którego dno będzie się teraz ogrzewać i naruszać znajdujące się tam hydraty metanu.  Na dwóch kolejnych zdjęciach widać, że stary obszar lodu morskiego jest pokryty wodą. Stopił się tam śnieg, występowały mgły, przeszły fronty atmosferyczne. To oznacza zmianę albedo. Sama zaś woda chłonie ciepło, więc ten gruby lód będzie się topić od góry. Pokazany na mapie z Laboratorium Marynarki Wojennej zielony obszar zniknie za kilka tygodni. 


W tym roku czapa polarna stopnieje do bardzo niskiego, ale nie rekordowego poziomu. Ale to też nie jest do końca pewne. Sierpień w przeciwieństwie do zeszłorocznego może okazać się sztormowy. 


Zobacz także:

• Raport z II dekady czerwca - gwałtowne topnienie u wybrzeży Syberii, niedziela, 21 czerwca 2020 Zmiany, do jakich doszło w drugiej dekadzie czerwca, ponownie przybliżyły Arktykę w stronę rekordowego topnienia. Owszem, te raptem kilkudniowe wzorce pogodowe nie przesądzają o całym sezonie topnienia, ale pokazują, że czapa polarna stała się niezwykle podatna na topnienie  w sprzyjających temu warunkach.
• Raport z I dekady czerwca - pozornie łagodne roztopy w Arktyce, czwartek, 11 czerwca 2020 
• Raport z III dekady maja - spokojne gotowanie lodu, niedziela, 31 maja 2020