Powstają punkty zapalne dla letniego topnienia

W wielu miejscach czapy polarnej powstały już rozległe ubytki, które stają się już zalążkiem dla prawdopodobnie szybkiego topnienie w okresie czerwiec-sierpień. Te obszary, to ciemne powierzchnie wody, które pochłaniają energię słoneczną. Co więcej, w ciągu najbliższych dni temperatury w Arktyce będą znacznie wyższe od średniej wieloletniej.

Powierzchnia lodu morskiego w 2021 roku na tle wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Tempo topnienia lodu morskiego (spadek jego powierzchni i zasięgu) w dniach 1-19 maja było zbliżone do średniej wieloletniej 1981-2010, czy średnich z lat 90. XX wieku i pierwszej dekady XXI wieku. Taka sytuacja nie musi oznaczać, że topnienie nie przyspieszy w czerwcu, bo teraz topi się za wolno i nie powstanie impet. Jak pokazuje historia z ostatnich 5 lat, przyspieszone spadki zlodzenia wiosną przekładają się na zmiany wzorców pogodowych latem, które potem hamują topnienie w sierpniu. Większy problem stanowi jakość lodu, którą mierzymy np. za pomocą koncentracji, ta obecnie wynosi 85% - jest podobna do tej z 2020 roku i 2016. 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego 19 maja 2021 z zaznaczonymi obszarami występowania ubytków zilustrowanych na poniższym zestawieniu zdjęć satelitarnych. AMSR2, University of Bremen

Poza koncentracją lodu problem stanowią obszary, które mogą, a wręcz już stają się punktem zapalnym dla letniego topnienia. Są one zaznaczone na powyższej mapie. To obszary, gdzie lód zniknął z powodu rosnących temperatur wody i powietrza, wraz z nakładającym się czynnikiem fizycznym wiatru, w tym działania dipola arktycznego. 

Punkty zapalne dla letniego topnienia na Oceanie Arktycznym. Obszary zostały sfotografowane przez satelitę Terra 19 maja 2021. NASA Worldview

Do tych punktów zapalnych należy też dodać obszar między Oceanem Atlantyckim a biegunem północnym, gdzie lód jest mocno pofragmentowany. Wolne przestrzenie mają odmienne albedo, pochłaniają więc energię cieplną. Proces dopiero się zaczyna, więc np. dane DMI tego nie wykazują, ale za kilka dni sytuacja będzie już wyglądać inaczej. Chociaż, jeśli się przyjrzymy, to na Morzu Beauforta widać żółty punkt, tak samo przy wyspach Ziemi Północnej na Morzu Łaptiewów. Woda zaczyna się nagrzewać. Są miejsca na Morzu Beauforta przy wybrzeżu Kanady, gdzie woda ma już nawet +1^oC. W innych miejscach pokazanych na mapie jest to średnio -0,5^oC - powyżej punktu zamarzania słonej wody morskiej. Miejsca te już nie zamarzną, stanie się to dopiero jesienią. Teraz te wody będą się nagrzewać. Lód w sąsiedztwie tych obszarów jest pokruszony i cienki. Topnienie ewidentnie się rozkręca.

Potencjał ocieplenia albedo (AWP) w 2021 roku w zestawieniu ze zmianami lat poprzednich i średnich dekadowych. Po lewej zmiany dziennej, po prawej wartość energii zakumulowanej. Współczynnik ten pokazuje, ile energii cieplej jest zdolna pochłonąć powierzchnia Oceanu Arktycznego. NSIDC, wykres Nico Sun

 

O tym, że jest źle pokazują pomiary potencjału grzewczego wynikające z właściwości fizycznej, jaką jest albedo powierzchniowe. Zła jakość lodu z pozornie niewielkimi ubytkami przekłada się na wysoki współczynnik AWP. Jest on od kilku dni niemal taki sam jak w 2012. A to już raczej zła wróżba na kolejne tygodnie.  

 

 

Prognozowane warunki pogodowe w Arktyce i obszarach rozciągających się wokół niej na 21-24 maja 2021 roku. Tropical Tidbits

 

Tym bardziej gdy spojrzymy na prognozy. Wzór pogodowy umożliwi dostawy ciepła nad Ocean Arktyczny. Istotną rolę odegra stabilny wyż znad Morza Beauforta, który nie tylko da wysokie nasłonecznienie, ale spowoduje tym samym wzrost temperatur. Powietrze opadając w wyżu, będzie się nagrzewać, resztę zrobi duża ilość CO₂, który zwiększy potencjał nagrzewania się powietrza w troposferze. I w końcu wiatr - wyż zredukuje lód na Morzu Beauforta nadając odpowiedni jego dryf. Do tego prognozuje się w ramach dipola arktycznego nasilenie wiatru między Morzem Łaptiewów a Barentsa. 

Prognozowane na 21-25 maja zmiany temperatur w Arktyce (prognoza przedstawia zmiany dla godziny 00 UTC). Climate Renalyzer

Temperatury nad Oceanem Arktycznym będą systematycznie rosnąć. Coraz większe obszary będą doświadczać przekraczania punktu odwilży. Wzmocnieniu ulegnie efekt coraz mniejszego zasięgu pokrywy śnieżnej wokół Oceanu Arktycznego. Ciepło będzie miało lepszy dostęp do Oceanu Arktycznego - to przyspieszy topnienie lodu. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) przedstawia średnią prognozowaną anomalię temperatur w Arktyce na 20-24 maja 2021. Nawet 5^oC więcej niż zwykle będzie w centralnej części Oceanu Arktycznego. Cały region będzie 2^oC cieplejszy niż być powinien. Nie ulega wątpliwości, że topnienie pokrywy lodowej przyspieszy w trzeciej dekadzie maja. Wstępne dane PIOMAS mówią, że w pierwszej połowie maja spadek objętości lodu był w miary łagodny. 

Zmiany grubości arktycznego lodu morskiego w dniach 8-18 maja 2021. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Na tę chwilę ma to raczej niewielkie znaczenie, patrząc na różnice względem 2012 roku. Z kolei dane HYCOM z Laboratorium Marynarki Wojennej USA pokazują dość niepokojące zmiany między biegunem północnym a wyspami Ziemi Północnej, leżącymi przy półwyspie Tajmyr. Zdjęcie satelitarne obok w sumie potwierdza to, co pokazuje HYCOM. Występują tam liczne szczeliny i formująca się stopniowo kra lodowa. W paku lodowym, który ma więcej niż 2 metry grubości, zmiany te nie występują na taką skalę. Rok temu o tej porze stan lodu w sektorze rosyjskim był gorszy niż obecnie, ale zmiany pogodowe, które są prognozowaną, mogą to bardzo szybko zmienić.

Zobacz także:

• Silny sztorm nad Morzem Karskim, poniedziałek, 10 maja 2021 Generalnie topnienie w pierwszej dekadzie maja było spokojne, mimo szybkiego spadku zasięgu lodu (extent). Zmiany powierzchni lodu (area) były niewielkie.
• Marzniemy, ale w Arktyce jest dużo gorzej, poniedziałek, 3 maja 2021