środa, 6 lipca 2022

Czerwiec 2022 - letnie przesilenie na Morzu Beauforta

Czapa polarna Arktyki charakteryzowała się sporymi jak na ostatnie lata rozmiarami lodu morskiego. Dość późno zaczęło się topnienie lodu na Morzu Barentsa, a z drugiej strony szybko roztopił się lód na Morzu Barentsa. Inaczej wyglądała sytuacja na Antarktydzie. 

Średni zasięg arktycznej pokrywy lodowej w czerwcu 2022 roku. Fioletowa linia pokazuje średni zasięg lodu z lat 1981-2010 dla czerwca. Sea Ice Index - NSIDC

Chociaż topnienie pokrywy lodowej w czerwcu tego roku było szybsze od średniej wieloletniej, to nie aż takie, by średnia miesięczna miała znaleźć się na podium. W poprzednich latach dzienne straty były większe niż w tym roku. Dlatego też średni zasięg arktycznego lodu morskiego wyniósł 10,86 mln km2, co oznacza dziesiątą najmniejszą w historii pomiarów wartość. Czapa polarna w czerwcu tego roku była 0,9 mln km2 mniejsza od średniej 1981-2010. Mapa obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje anomalie koncentracji lodu morskiego dla czerwca 2022 roku. Ze względu na brak roztopów w pierwszej połowie miesiąca, koncentracja jak zasięg lodu (extent) był na Morzu Beauforta wyraźnie większy niż zwykle.

Zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w czerwcu 2022 roku. NSIDC/Sea Ice Analysis Tool   

Bardzo szybko w tym roku uwolniło się od lodu Morze Barentsa, co jest w dużej mierze związane z procesem tzw. atlantyfikacji regionu. Nieco większe niż w zeszłym roku były też zmiany na Morzu Czukockim. Poza akwenem Morza Beauforta w stosunkowo wolno na tle ostatnich lat zachodziły zmiany na Morzu Wschodniosyberyjskim i Łaptiewów. Choć owszem, zmiany są bardzo duże, jeśli spojrzy się na średnią wieloletnią. Perspektywa otwarcia Przejścia Północno-Wschodniego w lipcu tego roku jest bardzo wysoka. Pod koniec czerwca znacznemu obniżeniu uległa koncentracja lodu w pobliżu bieguna północnego, co było związane z działaniem silnego niżu barycznego.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2022 roku w stosunku do ostatnich lat i średniej 1981-2010.

Średnie tempo spadku zasięgu lodu morskiego w czerwcu 2022 roku wyniosło 83,2 tys. km2/dzień, średnia z okresu 1981-2010 to 56,2 tys. km2/dzień. Czapa polarna w czerwcu skurczyła się więc o prawie 2,5 mln km2.

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 dla czerwca 2022 roku. Wartość anomalii na poziomie ciśnienia 925 hPa (750 m.n.p.m). Prawa mapa przedstawia rozkład ciśnienia dla czerwca 2022. NOAA/ESRL

Czerwiec nie był zbyt ciepłym miesiącem w Arktyce, mieścił się w średniej z ostatnich kilkunastu lat. Najcieplejszymi obszarami była północna Kanady, gdzie temperatury były 5oC Wysokie temperatury panowały też atlantyckiej części Oceanu Arktycznego, szczególnie wokół Svalbardu. Całościowo odchylenia na Morzu Barentsa nie były wysokie, ale fala ciepła pod koniec czerwca mocno wywindowała temperatury na północy Skandynawii. W Tromsø padł rekord - temperatura 28 czerwca wzrosła do 29,9oC. W Saltdal na północy Norwegii było 31,6oC.  Rozkład baryczny w czerwcu przypominał dodatni dipol arktyczny, ale nad Grenlandią panowało niskie ciśnienie. Sam jego gradient między obszarem euroazjatyckim a amerykańskim był niewielkie.

Zmiany średnich miesięcznych temperatur w latach 1975-2022 dla czerwca (obszar - 65-90oN). Wykres przedstawia zmiany roczne (cienka krzywa) i zmiany wygładzonej średniej 5-letniej (grubsza krzywa). NOAA/NCEP

Czerwiec 2022 był w Arktyce miesiącem przeciętnym jeśli chodzi o temperatury. Średnia temperatura przypowierzchniowa w obszarze 66-90oN wyniosła 2,86oC, to jedynie 0,12oC więcej niż wynosi średnia 1981-2010.

Średni miesięczny zasięg lodu morskiego dla czerwca w latach 1979-2022.

Średnioroczne tempo spadku zlodzenia w trendzie wynosi dla czerwca 2022 roku 45,7 tys. km2, a więc 3,9% na dekadę w stosunku do średniej 1981-2010. Od 1979 roku zlodzenie arktycznych wód w przypadku czerwca skurczyło się o 1,97 mln km2.

Spóźnione topnienie na Morzu Beauforta
Warunki dla roztopów na Morzu Beauforta w pierwszej połowie czerwca były złe, więc lód zaczął przyrastać po przedwczesnych majowych roztopach. Sytuacja zmieniła się w drugiej połowie miesiąca.

Zdjęcie satelitarne amerykańskiej części Oceanu Arktyce z wyróżnieniem obszaru Morza Beauforta 20 i 26 czerwca 2022 roku. Czerwony obrys przedstawia stan lodu w przybliżeniu pokazany w prawym górnym rogu ilustracji. NASA Worldview

W drugiej połowie miesiąca wyraźnie zaczął kształtować się dodatni dipol arktyczny, co oznacza wysokie ciśnienie w sektorze amerykańskim. Taka sytuacja doprowadziła do uruchomienia roztopów na Morzu Beauforta. Małe zachmurzenie przełożyło się na rosnące temperatury, w wyniku czego na powierzchni pojawiły się stawy roztopowe, a pak lodowy zaczął podlegać fragmentacji.

"Atlantyfikacja" Morza Barentsa
Na Morzu Barentsa od wielu lat utrzymuje się niski zasięg lodu morskiego. W wyniku występowania coraz większej liczby dni bez lodu zmieniać się zaczyna klimat regionu.

Zmiany temperatur w regionie Morza Barentsa. Po lewej: zmiany średniej temperatury powietrza na dekadę w latach 1981-2020. Po prawej: zmiany średniej temperatury wód Morza Barentsa na dekadę w latach 1981-2020. Nature

Obserwuje się wzrost temperatur, którego tempo jest znacznie wyższe nie tylko w przypadku całego globu, ale i nawet samej Arktyki. Niedawno zostały przedstawione wyniki badań odnośnie zmian zachodzących w obszarze Morza Barentsa. Badacze zaobserwowali proces tzw. atlantyfikacji Morza Barentsa. Miejsce lodu zajmuje ciepła i słona woda morska z południa, która zaburza stratyfikację morza. W wyniku tego warunki dla tworzenia się lodu morskiego są trudniejsze. Atlantyfikacja zmienia przy tym warunki atmosferyczne: więcej sztormów, większe zachmurzenie w porze zimowej, wyższe fale morskie z racji silniejszych wiatrów. Cały region zaczyna przypominać np. obszar Morza Norweskiego. 

Antarktyda idzie drogą Arktyki?
Czy po wielu latach stopniowego przyrostu lodu morskiego wokół Antarktydy sytuacja zaczyna się odwracać. Patrząc na lata 2016-2022 można powiedzieć, że tak. 

Procentowe odchylenia zasięgu lodu morskiego na Oceanie Południowym w latach 1979-2022 dla czerwca. Sea Ice Index - NSIDC

W tym roku minimum lodu morskiego na Oceanie Południowym było rekordowo małe. Okres zimowy na Antarktydzie (tam jest teraz noc polarna) podobnie jak letni charakteryzuję się rekordowymi wartościami zasięgu lodu morskiego. O ile w kwietniu i w maju zamarzanie się umocniło, to w czerwcu doszło do wyhamowania. W trzeciej dekadzie miesiąca lód morski zaczął tam notować rekordowo małe wartości. Na koniec miesiąca jego zasięg był 1,28 mln km2 mniejszy od średniej 1981-2010. Mapa obok przedstawia średni dla czerwca tego roku zasięg i koncentrację lodu morskiego. Przyczyną powolnego przyrostu lodu są temperatury. O ile odchylenia w głębi lądu nie mają żadnego znaczenia w porze zimowej, to nad otwartym Morzem Weddella już tak. W czerwcu było tam nawet 7oC cieplej niż zwykle. Do tego w grę wchodzą temperatury wód. W niektórych przypadkach lód morski przyrastał bardzo słabo mimo wiejącego od kontynentu zimnego wiatru, tak było na Morzu Amundsena. 


Na podstawie National Snow and Ice Data Center: Clear solstice skies over the Arctic

Zobacz także:

2 komentarze:

  1. W 2020 roku o mało co, a padłby rekord. Tak więc trend spadkowy jest, ale wystudzony na razie.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dawno temu zauważono, że Antarkdyta i Arktyka działają między sobą na zasadzie antagonizmu. Jeśli na północy ilość lodu gwałtownie spada, to na południu z roku na rok przyrasta - i odwrotnie. Trend ocieplenia klimatu to jedno, ale ta zależność to inna sprawa.

    OdpowiedzUsuń