Arctic Report Card NOAA 2014 cz. 2

Temperatury powietrza

Najważniejsze dane:

• Średnia roczna temperatura (okres od października 2013 do września 2014) jest o 1^oC wyższa od średniej z okresu 1981-2010. Od lat obserwuje się wzrost temperatur w Arktyce, co ma związek zarówno z faktem istnienia globalnego ocieplenia, jak i „wzmocnienia arktycznego”.
• W okresie styczeń-marzec 2014 zanotowano szereg anomalii klimatycznych związanych z nietypowym zachowaniem się prądów strumieniowych wokół Arktyki. Doszło m.in. do drastycznego wzrostu temperatury na Alasce, zarówno w poprzednim roku w grudniu, jak w kolejnych miesiącach, głównie w styczniu 2014. W tym czasie USA nawiedziła jedna z najbardziej ekstremalnych zim w historii.
• Z powodu spadku różnicy temperatury między Arktyką a tropikami – prąd strumieniowy silnie meandrował, a jego prędkość wiatru spadała. Niejednokrotnie prąd strumieniowy zamierał w miejscu. Przyczyniło się to w okresie styczeń-luty do znacznego spadku temperatur w środkowych i zachodnich Stanach Zjednoczonych, niezwykle zimno było także w wielu miejscach rosyjskiej Syberii. Z powodu działania anomalii prądu strumieniowego zachodnia Europa doświadczyła ciepłej zimy i serii powodzi i wichur. Nad samym Oceanem Arktycznym temperatury zimą były znacznie wyższe niż średnia z okresu 1981-2010.
• Dipol arktyczny przyczynił się początkowo do znacznego ubytku lodu, szczególnie na Morzu Łaptiewów. W okresie letnim brak dipola, oraz pochmurna pogoda spowolniły tempo topnienia lodu.

Lato 2014 w Arktyce było chłodne, podobnie zresztą jak w 2013 roku (choć o "chłodnym lecie" można mówić, pamiętając o długofalowym trendzie wzrostu temperatury w Arktyce, co jest wyznacznikiem zmian o charakterze globalnym. Poza wzrostem temperatury obserwuje się od lat szereg innych zjawisk będących następstwem ocieplania się klimatu, jak pożary lasów, czy emisja metanu z wiecznej zmarzliny i hydratów metanu, i wiele innych zjawisk oraz procesów.

Średnia roczna temperatura powietrza przy powierzchni Ziemi
Temperatura w Arktyce w okresie od października 2013 do września 2014 była o 1^oC wyższa od średniej z lat 1981-2010. Obserwowany jest wciąż trend wzrostowy temperatur w Arktyce, także w skali roku. Podobnie miejsce ma wzrost temperatur na całej planecie, nawet jeśli w poszczególnych okresach (lato 2014 w Arktyce) temperatury nad Oceanem Arktycznym nie są rekordowe.

Zestawienie wzrostu  średniej temperatury na Ziemi i w Arktyce określonej w obszarach leżących na północ od 60^oN. Dane na wykresie pochodzą z zestawu danych CRUTEM4v. Dane dostępne na stronie Climatic Research Unit (University of East Anglia)

Tempo wzrostu temperatury globalnej spadło w ciągu ostatniej dekady, ale wzrost nie został zatrzymany.  2010 rok był najcieplejszy w historii pomiarów, wszystkie rekordowo ciepłe lata miały miejsce w tym, a nie w poprzednim wieku. Ten rok, co bardzo prawdopodobne, będzie najcieplejszym w historii pomiarów. Wszystko przy niskiej, wręcz najniższej od ponad 100 lat aktywności słonecznej.

Temperatury w Arktyce w XXI wieku rosły przez cały czas, co przyczyniło się do otwarcia legendarnych szlaków morskich.

Temperatury w Arktyce i na półkuli północnej, na przestrzeni okresu październik-grudzień w latach 2009-2014 były wyższe niż w ciągu ostatnich 20 lat XX wieku, i w całym okresie, od kiedy rozpoczęto regularne pomiary. Na mapie poniżej doskonale widać, że odchylenie temperatur było najwyższe właśnie tam, gdzie regularnie w coraz większym tempie topił się lód.

Odchylenia temperatury od średniej ostatnich 20 lat XX wieku w okresie 2009-2014 dla miesięcy październik-styczeń. Dane NOAA/ESRL

Sezonowe temperatury powietrza w okresie październik 2013-wrzesień 2014

Sezonowe anomalie termiczne przy powierzchni Ziemi w Arktyce  i w regionach leżących wokół niej w stosunku do średniej 1981-2010.  Lewy górny róg – jesień 2013, górny prawy róg – zima 2014, dolny lewy róg – wiosna 2014 i dolny prawy róg – lato 2014. Odchylenia temperatur były mierzone na poziomie ciśnienia 925 hPa. Dane NOAA/ESRL

Ze wszystkich tych map pokazujących odchylenia sezonowe wynika, że zarówno w Arktyce, jak i na całym przedstawionym na mapach obszarze temperatury były w większości wyższe od średniej. Największe anomalie występowały zimą w samej Arktyce. Wiązało się to nie tylko z samym wzmocnieniem arktycznym, czy bezpośrednio z ociepleniem klimatu na Ziemi, ale i działaniem prądu strumieniowego. Z kolei latem 2014 nad Oceanem Arktycznym dodatnie anomalie występowały w niewielkim stopniu, podobnie zresztą miało to miejsce wiosną.

Wyższe niż kiedyś temperatury w Arktyce wywarły wpływ na zachowanie się prądu strumieniowego. Na mapce w prawym górnym roku widzimy, że zimą prąd strumieniowy wpychał ciepłe powietrze nad Ocean Arktyczny, a zimne w postaci tzw. wiru polarnego nad Amerykę Północną. Warto zwrócić uwagę, że w styczniu 2014 roku faza AO w Arktyce była ujemna, a NAO na Atlantyku dodatnia, co jest niezwykłe, gdyż obie te oscylacje zwykle idą ze sobą w parze. Wtedy też bowiem miała miejsce wielka skrajność pogodowa między USA a Europą. W okresie zimowym północno-zachodni Atlantyk generował potężne niże baryczne, które sprowadziły do Wielkiej Brytanii obfite deszcze i wichury. Naukowcy podejrzewają też silną korelację miedzy amerykańskim wirem polarnym, atlantyckimi niżami i wichurami w zachodniej Europie, oraz to, że ekstrema te w przyszłości się nasilą, gdy powierzchnia lodu w Arktyce będzie jeszcze mniejsza. Dodatnia AO i niż nad Morzem Karskim tworzący dipol arktycznymi wiosną (marzec-kwiecień) przyczynił się do przedwczesnych strat w lodzie na Morzu Łaptiewów i wzrostu temperatur na Syberii, co skutkowało szybkimi roztopami pokrywy śnieżnej. Latem zaś dipol arktyczny nie występował, co miało wpływ na powolne topnienie lodu w Arktyce.  Mapka obok pokazuje średnie ciśnienie na poziomie morza latem 2014 roku. Nad Oceanem Arktycznym nie występowały dłużej niż kilka dni ani silne wyże, ani też głębokie niże o sztormowym charakterze.

Poprzedni artykuł: Arctic Report Card NOAA 2014 cz. 1

Na podstawie: Arctic Report Card 2014 - Air Temperature

Zobacz także:

• Arctic Report Card NOAA 2013 - cz. 1Arktyka doświadcza w ostatnich latach ogromnych zmian, obok których nie sposób przejść obojętnie. Mimo, że latem 2013 roku zasięg lodu w Arktyce nie pobił kolejnego rekordu, nie osiągnął rozmiarów zbliżonych do wrześniowego minimum z 2010-2012, to skutki ocieplenia i trend zmian są nadal wyraźnie widoczne.