Dipol arktyczny powraca

Przez ostatnie tygodnie stabilny ośrodek wysokiego ciśnienia zapewniał niezakłócone zamarzanie powierzchni Oceanu Arktycznego. Jeszcze w pierwszej dekadzie października zablokowane przez lód zostało Przejście Północno-Wschodnie. W drugiej dekadzie lód szybko obejmował Morze Łaptiewów, a jego granica nieustannie przesuwała się w kierunku Morza Czukockiego. W ciągu ostatnich kilku dni zaczęło zamarzać także Morze Karskie i Wschodniosyberyjskie. Szybkie zamarzanie zostało jednak okupione wzrostem anomalii temperatur, co może mieć swoje konsekwencje i dla samej Arktyki, jak i obszarów leżących wokół niej.

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2017 roku względem wybranych lat i średniej 1981-2010. NSIDC

Na wykresie widać, że zasięg lodu szybko zwiększał swoje rozmiary bez żadnych przeszkód, co jest typowym zjawiskiem w październiku i w listopadzie. Ocean pod osłoną nocy polarnej szybko się wychładza, więc jego powierzchnia szybko pokrywa się lodem. Proces ten zaczyna hamować w grudniu, kiedy lód dociera do wciąż ciepłych obszarów zewnętrznych, gdzie woda jeszcze się nie zdążyła odpowiednio wychłodzić. Pokrywa lodowa ma już ponad 7 mln km², jest większa niż w 2016 roku, który zaczął wtedy wchodzić na rekord.    

Prognozowane warunki pogodowe w Arktyce dla 23-27 października 2017. Tropical Tidbits

Warunki pogodowe do tej pory sprzyjały zamarzaniu, ale może to ulec zmianie. Prognozy wskazują, że lada dzień powstanie dipol arktyczny, ale na razie bez eksportu lodu przez Cieśninę Frama. Mimo to lód będzie przenoszony w kierunku Oceanu Atlantyckiego. Taka sytuacja nie powinna wyraźnie zahamować zwiększania się zasięgu lodu, bo obszary lądowe są wychłodzone i pokryte już śniegiem. Siła przebicia ciepła do Arktyki nie będzie duża, przynajmniej na razie.

Prognozowane odchylenia temperatur od średniej w Arktyce i obszarach wokół niej na 23-27 października. Climate Reanalyzer

Przez ostatnie dni mimo braku silnej adwekcji ciepła znad oceanów, anomalie temperatury były wysokie. W dużym stopniu było to związane z zamarzaniem powierzchni Oceanu Arktycznego i oddawaniem ciepła do atmosfery. Oczywiście napływ ciepła także odgrywał pewną rolę - ciepło płynęło od strony Oceanu Atlantyckiego, ale skala zjawiska była znacznie mniejsza niż zimą 2016 roku. Odchylenia przekraczały znacznie wartość 2^oC. Odchylenia temperatur w Arktyce będą rosnąć, ale nie za sprawą dipola arktycznego, a napływu ciepłego, atlantyckiego powietrza nad Grenlandię. 

Pokrywa lodowa Oceanu Arktycznego 21 października 2017 roku. Zdjęcie w podczerwienie (Sentinel), Sea Ice Denmark

To jednak może się zmienić. Chociaż prognoza na dłużej niż 4 dni jest obarczona błędem, to jeśli się sprawdzi, zmiany mogą okazać się dość radykalne. Istnieje możliwość umocnienia się dipola arktycznego - uruchomienia Cieśniny Frama, a także napływu ciepła bezpośrednio z Oceanu Spokojnego. W tym przypadku Alaska i Półwysep Czukocki ze względu na rozmiary nie stanowi większej przeszkody dla ciepła. Taki obrót sprawy będzie miał wpływ na czapę polarną.