Arctic News - krucha pauza w topnieniu

Początek kwietnia przyniósł agresywne topnienie pokrywy lodowej w Arktyce. Mimo spowolnienia do jakiego doszło jeszcze w pierwszej dekadzie kwietnia, zasięg lodu wciąż pozostaje na rekordowo niskim poziomie. Podobnie jak w marcu, także w kwietniu częstym zjawiskiem był dipol arktyczny, który redukował ilość lodu po stronie pacyficznej przenosząc go bliżej Oceanu Atlantyckiego i cieśniny Fram. Obecne spowolnienie nie rozwiązuje problemu, szczególnie że jest chwilowe.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w kolorowej wersji. 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2, University of Bremen

Rzeczywiste topnienie czapy polarnej tak naprawdę się jeszcze nie rozpoczęło. Chodzi tu o spadek zlodzenia na takich morzach jak Karskie czy Wschodniosyberyjskie. Także objętość lodu. O ile maksimum faktycznie mogło (dane z DMI pokazują, że obecnie zostało nieznaczne przebite) wypaść pod koniec marca, to obecna ilość lodu tworzy "plateau" na wykresie z granicą błędu odnośnie owego maksimum. Mimo tego faktu, zmiany z pierwszej dekady kwietnia okazały się spektakularne. Także to, że całościowo (pierwsza połowa kwietnia) topnienie miało miejsce na Morzu Ochockim i Labradorskim. Rekordowy zasięg lodu skąd się wziął. Odpowiedź jest oczywista. Animacja obok (kliknij, aby powiększyć) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji lodu morskiego w dniach 31 marca - 14 kwietnia 2019. 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2019 roku i wyszczególnienie względem wybranych lat, oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC  

Według NSIDC zasięg lodu morskiego Arktyki pozostaje na rekordowo niskim poziomie od 31 marca. 14 kwietnia zlodzenie wyniosło 13,51 mln km², to 1,21 mln km² mniej niż wynosi średnia 1981-2010. Czapa polarna jest więc 8,3% mniejsza od średniej wieloletniej. Od końca marca różnica w wielkości zwiększyła się 2%. Ocieplenie klimatu sprawia, że lód w Arktyce w trakcie dnia polarnego szybko się topi, przez to różnice względem średnich wieloletnich rosną. Różnica ta zmniejsza się w drugiej połowie nocy polarnej, kiedy lód zbliża się do maksimum. Mapa NSIDC obok ilustruje aktualne różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2019 roku względem lat 2005-2018 i średnich dekadowych. JAXA

Według danych JAXA, przy obecnej wartości spowolnienia tempa topnienia, zasięg lodu przestanie być rekordowy między 20 a 24 kwietnia - w zależności od tego, jak będzie przebiegać topnienie. Biorąc pod uwagę długoterminowe (niepewne) prognozy pogody, do tej sytuacji raczej w tym miesiącu nie dojdzie. Niezależnie od tego co się wydarzy w ciągu najbliższych 7-10 dni, to i tak już teraz sytuacja w Arktyce jest zła. Wystarczy spojrzeć na mapę pokazującą obecny zasięg lodu w zestawieniu ze średnią lat 80. XX wieku.

Powierzchnia lodu morskiego w 2019 roku względem wybranych lat. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Podobna sytuacja jest z powierzchnią lodu. Od kilku dni topnienie nie zachodzi, widać to na wykresie. Po takim czymś, co się stało pod koniec marca korekta musi być - zmienność pogodowa. Powierzchnia lodu mimo znacznego spowolnienia, wręcz zamarcia wciąż jest rekordowo mała. Spowolnienie nie jest pewne, doszło do niego, ale to perspektywa krótkoterminowa. Działają czynniki, które będą wzmacniać topnienie lodu, nawet kiedy hamować je będą masy powietrza czy obecność chmur w czerwcu. Mapa obok przedstawia anomalie powierzchni lodu względem średniej 2007-2016. 

 Zmiany powierzchni lodu morskiego na poszczególnych akwenach. Wipneus, dane AMSR2, University of Hamburg

Tak jak wcześniej było powiedziane, topnienie w pierwszej połowie kwietnia w głównej mierze zachodziło na Morzu Ochockim i Labradorskim. W wyniku zmiany pogody, wyhamowało na Morzu Beringa, lód zaczął przyrastać na Morzu Barentsa i Karskim. 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w dniach 31 marca - 13 kwietnia w latach 2007-2019. NOAA/ESRL

Większość pierwszej połowy kwietnia była w Arktyce niezwykle ciepła. Na dużym obszarze temperatury były o 4-5^oC wyższe od średniej wieloletniej. Taki stan rzeczy przyspieszył topnienie na początku miesiąca. Wpłynął także na ilość lodu morskiego, która to tylko nieznacznie wzrosła względem wartości z końca marca, tak wynika z danych DMI. Podczas gdy w Arktyce temperatury były wyższe niż zwykle, to w zachodniej Europie w tym w Polsce było zimno. Odnotowano opady śniegu, choć jednocześnie w dużej częsci Polski obserwuje się dramatyczny niedobór opadów.

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2019 roku względem  średniej 1958-2002. DMI

W drugiej połowie marca temperatury w Arktyce szybko rosły i na początku kwietnia osiągnęły wartości podobne do tych, jakie są na początku maja. Zmiana cyrkulacji mas powietrza sprawiła, że w drugiej dekadzie miesiąca temperatury zbliżyły się do wartości średnich. Na początku kwietnia nad Basenem Arktycznym temperatury wynosiły od -20 do -5^oC. Teraz między Grenlandią a półwyspem Tajmyr spadają miejscami do -25^oC. W środkowej części Morza Karskiego jest około -19^oC, a nad Morzem Czukockim -15^oC. Są to więc temperatury zbliżone do średniej wieloletniej, a miejscami nico poniżej średniej. 

 Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 14 kwietnia w roku 2014, 2017 i 2019. DMI

Zmiana temperatur nie oznacza, że problem zniknął. Nie tylko dlatego, że jest to chwilowa zmiana, ale także z powodu temperatur wód stykających się z czapą polarną, a mających kontakt z obszarami niskich szerokości geograficznych. Ponieważ oceany magazynują energię, ich powierzchnia też staje się cieplejsza, szczególnie problem nasila się w przypadku dodatniej fazy ENSO. Na zestawieniu map widzimy, że temperatury, szczególnie południowej częsci Morza Beringa są znacznie wyższe niż w ostatnich latach. Nie mówiąc już o latach 2013-2014, kiedy to letnie topnienie było słabe.

Grubość lodu morskiego w latach 2012-2019 dla 13 kwietnia. Naval Research Laboratory, Global HYCOM

Chwilowe spadki temperatur w arktycznej atmosferze nie zdadzą się na wiele. Grubość lodu morskiego w tym roku jest mniej więcej taka sama jak w dwóch ostatnich latach, wygląda gorzej niż w latach wczesniejszych według modelu z Laboratorium Marynarki Wojennej USA. Ewentualna pochmurna pogoda latem spowolni topnienie, ale obecna grubość lodu i wysokie temperatury wody je przyspieszą.

 Pękający pak lodowy na Morzu Beauforta 14 kwietnia 2019 roku. NASA Worldview

Podsumowując. Wywołane zmianą pogody spowolnienie topnienia lodu niewiele pomoże. Szczególnie że wciąż zlodzenie arktycznych wód jest rekordowo małe. Temperatury wody rosną, szybko też topnieje śnieg. Powierzchnia pokrywy śnieżnej jest podobna do tej z 2012 roku. Ilość lodo jest jedną z najmniejszych w historii pomiarów. Biorąc to pod uwagę należy oczekiwać szybkiego topnienia w miesiącach letnich. Obecny kurs spadku zasięgu lodu wskazuje na to, że we wrześniu czapa polarna skurczy się poniżej 4 mln km², ale rekord nie zostanie pobity. 

Zobacz także:

• Arctic News - wejście smoka, niedziela, 31 marca 2019 Sezon zamarzania arktycznych wód zakończył się 13 marca, a wraz z jego końcem rozpoczęło się topnienie. Topnienie, które można wręcz nazwać wejściem smoka tegorocznego sezonu - kolejnym kamieniem milowym w ocieplającym się klimacie.
• Arctic News - nie do końca spokojny początek roztopów w Arktyce, niedziela, 1 kwietnia 2018 
• Arctic News - spowolnienie spadku zasięgu lodu nic nie pomoże, piątek, 31 marca 2017