Raport za II połowę sierpnia 2023 - to jest w miarę silny sezon roztopów

Sezon topnienia arktycznego lodu morskiego 2023 zmierza do końca. Teraz można ostatecznie już stwierdzić, że nie jest to słaby sezon, tak jak można było się spodziewać po tym, co działo się w czerwcu. Zasięg lodu morskiego wyraźnie spadł poniżej 5 mln km², Co najmniej do 10 września powinny być widoczne dalsze spadki związane z działaniem wody morskiej oraz dużego zachmurzenia. W Arktyce utrzymuje się duże zachmurzenie, które o tej porze roku utrudnia ucieczkę ciepła w górne warstwy atmosfery. Z tego powodu wrześniowe minimum osiągnie wartość 4,5 mln km², a być może mniejszą.

Zobacz mapę koncentracji arktycznego lodu morskiego w tak zwanych fałszywych barwach. 

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. University of Bremen/AMSR2

Taki obszar lodu morskiego, jaki pokazuje powyższa mapa, nie byłby możliwy do osiągnięcia w ubiegłym stuleciu ze względu na temperatury atmosfery i oceanów. Stało się to możliwe dopiero w 2007 roku, a potem kolejnych latach. Otworzyły się oba szlaki żeglugowe, co nie dzieje się, kiedy sezon roztopów jest słaby ze względu na duże zachmurzenie w szczytowym momencie dnia polarnego, tak jak np. w 2013 roku.  Animacja obok (otwórz w osobnym oknie) pokazuje zmiany zasięgu i koncentracji arktycznego lodu morskiego w drugiej połowie sierpnia 2023 roku.

Zmiany tempa zwiększania/zmniejszania się zasięgu lodu morskiego w 2023 roku w zestawieniu ze zmianami z 2012 i 2022 roku oraz średniej z ostatnich 10 lat.

Tempo spadku zasięgu lodu morskiego, jak pokazuje powyższy wykres na podstawie danych JAXA, było szybsze od średniej z ostatnich 10 lat. Jest to wynik działania w miarę słonecznej pogody w lipcu i efektów dodatniego dipola arktycznego. Następnie zwiększającego się zachmurzenia w drugiej połowie sierpnia. 

 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku i wyszczególnienie w zestawieniu ze zmianami z wybranych lat oraz średniej 1981-2010. Wykres pokazuje zapis dziennych odczytów w 5-dniowej średniej. NSIDC

25 sierpnia zasięg lodu obniżył się poniżej 5 mln km², co jeszcze 20 lat temu, a więc niedawno byłoby szokiem dla klimatologów. W drugiej dekadzie tego wieku było to już norma. Tak samo jak w tej dekadzie. 31 sierpnia zasięg spadł do 4,73 mln km², to siódma najmniejsza w historii pomiarów wartość. Teoretyczne jest w stanie spaść jeszcze co najmniej 0,2 mln km², a nawet 0,3 mln km², czyli nie jest wykluczone, że wrześniowe minimum wyniesie mniej niż 4,5 mln km². To już ewidentnie nie będzie słaby sezon topnienia. Choć jednocześnie daleko będzie do rekordu z 2012 roku.  Mapa NSIDC obok ilustruje różnice w zlodzeniu arktycznych wód względem średniej 1981-2010. 

 

 Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do wybranych lat i średnich dekadowych. Mapa przedstawia zasięg w zestawieniu ze średnią lat 90. XX wieku. JAXA

Dystans do 2012 roku jest duży, ale mimo to widać, jak mała jest czapa polarna względem tego, co miało miejsce zupełnie niedawno, bo w latach 90. XX wieku. Wtedy granica lodu znajdowała się w pobliżu Wyspy Wrangla. Teraz znajduje się ponad 1000 km od niej.

Zmiany powierzchni lodu morskiego w 2023 roku w stosunku do zmian z wybranych lat, średnich dekadowych oraz jej odchylenia w stosunku średniej 2000-2019. Dane NSIDC, wykres Nico Sun

Powierzchnia lodu (area) obniżała się szybciej w stosunku do zasięgu, co świadczy o ingerencji temperatur, szczególnie temperatur wody. Pogoda w sierpniu była nie tylko pochmurna, ale też stosunkowo wietrzna. W połowie sierpnia przetoczył się słaby sztorm, który wykorzystał potencjał cieplny wód. Ostatecznym efektem jest to, że powierzchnia lodu morskiego na koniec sierpnia jest tylko 273 tys. km² mniejsza niż w 2020 roku. Wtedy sezon roztopów był silny, szedł na rekord.

Zmiany powierzchni lodu morskiego na morzach: Beauforta, Wschodniosyberyjskim, Łaptiewów i Basenie Arktycznym w 2023 roku. JAXA/AMSR2
*Przedstawione dane uwzględniają większy obszar arktycznych akwenów niż geograficzny.

Tegoroczny sezon topnienia nie jest słaby, a wręcz nawet silny, jeśli spojrzy się na zmiany na Morzu Beauforta. Na tym akwenie warunki dla spadku powierzchni lodu zawsze były trudniejsze ze względu na grubość i zasolenie wód. Jak widać, stopiło się niemal wszytko.

 

Odchylenia temperatur od średniej 1981-2010 na półkuli północnej w latach 2001-2010 i 2011-2020 dla sierpnia. NASA/GISS

Odchylenia temperatur od średniej 1991-2020 w Arktyce w 2020, 2022 i 2023 roku dla 15-29 sierpnia. NOAA/ESRL

Sierpień w Arktyce nie był chłodny w przeciwieństwie do lipca i czerwca. Nad większością Oceanu Arktycznego temperatury były co najmniej 0,5^oC wyższe od średniej, co w praktyce oznacza temperaturę sięgającą +1^oC. Lód morski topił się niemal nieustanie. Nad Morzem Lincolna, nad częścią Basenu Arktycznego, w tym na Wyspie Ellesmere'a temperatury w sierpniu były bardzo wysokie. W Eureka na owej wyspie średnia dobowa temperatura dzień w dzień była wyższa niż 0oC. 18 sierpnia było tam 14,5^oC. Można więc było chodzić bez czapy, z rozpiętym polarze. Eureka leży na 80^oN.  

 

Zmiany średnich temperatur wokół bieguna północnego (80-90^oN) w 2023 roku względem średniej z lat 1958-2002. DMI

Efekt zmian klimatycznych i związanego z tym nadmiernego topnienia już pod koniec sierpnia był widoczny w temperaturach. Ponownie obserwujemy powolny spadek temperatur, gdzie krzywa obecnych zmian oddala się od średniej.

Odchylenia temperatur od średniej 1958-2002 powierzchni arktycznych wód dla 30 sierpnia w latach 2015-2023. DMI

Temperatury wód w sierpniu były dość wysokie. Z tego właśnie powodu, mimo braku wypracowania warunków dla roztopów w czerwcu, sierpniowe topnienie nie było słabe. Duża ilość ciepła w drugiej połowie sierpnia została już zużyta właśnie na topnienie pokrywy lodowej. Na koniec sierpnia dominowały temperatury w okolicy zera stopni, w wielu miejscach już poniżej zera, ale nadal powyżej punktu zamarzania słonej wody morskiej. Dalszy spadek będzie już wolniejszy z racji temperatur powietrza, które nadal są wysokie. W grę będzie wchodzić też duże zachmurzenie przytrzymujące ciepło w dolnej warstwie atmosfery. W takiej sytuacji pokrywa lodowa nadal będzie się topić, ale już powoli. Szczególnie że nad pokrywę lodową będą docierać ciepłe i wilgotne masy powietrza znad Atlantyku.

 

Grubość arktycznego lodu morskiego w latach 2010-2023 dla 31 sierpnia. Polar Portal/DMI

Trend spadku grubości lodu morskiego został mocno wyhamowany, wręcz stanął w miejscu. Mimo to, czapa polarna nadal jest cienka i podatna na topnienie. Lód mający trzy i więcej metrów zajmuje tylko niewielką cześć istniejącej wciąż czapy polarnej. 

 

Pokruszony pak lodowy w pobliżu bieguna północnego 31 sierpnia 2023 roku. NASA Worldview

 

Zdjęcia satelitarne pokazują jasno, lód morski blisko bieguna północnego jest pokruszony. Można sobie teraz wyobrazić, co by było, gdyby pojawił się silny sztorm. Tak pokruszony pak lodowy świadczy o tym, że lód jest cienki ma około jednego, góra dwa metry. Mimo iż skończył się sierpień, nadal jest podatny na topnienie. 

Zobacz także:

• Raport za I połowę sierpnia 2023 - przeciętny, ale nie słaby sezon roztopów, 16 sierpnia 2023 W sierpniu tempo topnienia lodu zaczyna powoli zwalniać, ale w tym roku mimo stosunkowo słabego sezonu obserwujemy typową dla naszych czasów zmienną. 
• Raport za II połowę lipca 2023 - ani słaby ani silny, 1 sierpnia 2023