Kruchy lód i pożary lasów

Warunki dla topnienie lodu w Arktyce nie są ostatnio korzystne. Mimo to czapa polarna kurczy się w tempie ponad 70 tys. km² na dobę. 15 lipca zasięg lodu morskiego liczył 7,75 mln km² (JAXA). Nie jest rekordowo niski, ale pamiętajmy, że i tak obecny stan czapy polarnej nie rokuje nic dobrego dla klimatu i pogody wokół Arktyki. O tej porze roku w latach 80-tych zasięg lodu przekraczał 10 mln km².

Czapa polarna już teraz jest niewielkich rozmiarów, większych niż dwa czy trzy lata temu, ale wciąż znacznie mniejszych niż kilkanaście lat temu. Taki stan rzeczy przekłada się na kolejne anomalie pogodowe, jak długotrwałe fale upałów, susze, czy śnieżne, uciążliwe zimy.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego 15 lipca 2014 roku. AMSR2

Koncentracja lodu pływającego na Oceanie Arktycznym ostatnio spadła, co jest wynikiem działania nie tylko wiatru, ale ciepłej wody. Pomimo dużego, a w wielu miejscach całkowitego zachmurzenia, lód topnieje i kruszy się.

Sytuację mogą pogorszyć potężne pożary, co widać na zdjęciu satelitarnym poniżej. Dym z pożarów jest niesiony przez wiatr nad Ocean Arktyczny, osiada na lodzie i zmniejsza jego albedo, co wpływa na szybkość roztapiania się pokrywy lodowej. Do tego wielkie pożary, których liczba w ostatnich latach rośnie, są dodatkowym źródłem emisji dwutlenku węgla.  Mapa obok pokazuje temperatury na poziomie 850 hPa. Fale upałów, które rozpoczęły się 12 lipca, objęły zachodnią część Kanady. Gorąco jest także w środkowej części Syberii, gdzie także wybuchły dziesiątki pożarów tajgi. Wzrost temperatury o 1°C to intensyfikacja konwekcji i wzrost liczby błyskawic o 10%, co dodatkowo zwiększa zagrożenie pożarami. Towarzyszące burzom gwałtowne wichury mogą szybko rozprzestrzenić ogień na znacznym obszarze, praktycznie uniemożliwiając kontrolę pożaru. Wszystko razem to doskonały przepis na wielkie pożary lasów. Co więcej wiele pożarów, szczególnie w Rosji, wybucha w odległych i niedostępnych regionach, co praktycznie uniemożliwia ich ugaszenie.

Ogromne pożary lasów w Kanadzie, 15 lipca 2014, zdjęcie NASA. Narastające pożary tajgi są dodatkowym źródłem emisji dwutlenku węgla. Mają więc wpływ na dalszy wzrost temperatury powierzchni Ziemi.

W najbliższych dniach tempo topnienia lodu utrzyma się na poziomie 70-80 tys km² na dobę. Dlatego w tym roku ubytek lodu nie powinien być znaczny, przynajmniej z perspektywy najbliższych kilku dni.


Zobacz także:

• Kanadyjskie ognie, piątek, 4 lipca 2014  Masowe wybuchy pożarów nawiedzają ostatnio kanadyjskie Terytoria Północno-Zachodnie. Wysokie temperatury, nierzadko sięgające 30^oC i sucha pogoda przyczyniają się do powstawania ogromnych pożarów....

Arctic News - szlaki morskie

Minął kolejny tydzień, w którym indeks Oscylacji Arktycznej był ujemny, a topnienie czapy polarnej wciąż jest intensywne, choć nieco wolniejsze niż w 2012 roku. Przez prawie cały tydzień w Arktyce dominowało wysokie ciśnienie, przez co warunki dla topnienia lodu były dobre. Na uwagę teraz zasługują słynne szlaki morskie, zwłaszcza Przejście Północno-Zachodnie. Rośnie prawdopodobieństwo, że pod koniec sierpnia zostanie otwarte. W 2013 roku ten legendarny szlak morski był niedostępny.

Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2 Uni Bremen

Ujemna Oscylacja Arktyczna, która utrzymuje się od 20 maja wciąż trwa i uniemożliwia transport lodu przez Cieśninę Frama (patrz grafika wyżej). Jednak warunki dla topnienia lodu są inne niż rok temu. Co prawda teraz topnienie lodu jest wolniejsze niż rok temu, ale proces ten jest wciąż szybki. Rok temu między 9 a 15 lipca nad Morzem Beauforta, Czukockim i Wschodniosyberyjskim znajdował się silny wyż, który miał ogromny wpływ na topnienie lodu. W tym roku warunki są inne - wyż, który powstał 7 lipca okazał się bardzo nietrwały i niezbyt silny (około 1025 hPa). Teraz nad Arktyką dominować zaczyna duże zachmurzenie, ale topnienie wciąż postępuje, gdyż ciepłe masy powietrza napływają nad morza w "pacyficznym sektorze" Arktyki.

Zmiany zasięgu arktycznego lodu między 5 a 12 lipca 2014 roku.

Podobnie jak na początku lipca, tak i ostatnio (5-12 lipca) topnienie lodu zachodzi na wszystkich akwenach, a koncentracja lodu uległa pogorszeniu. Animacja pokazuje zmiany zasięgu lodu w ostatnim tygodniu. Na uwagę zasługują szlaki morskie. W przeciwieństwie do 2013 roku, otwarcie Przejścia Północno-Wschodniego nastąpi szybciej, możliwe, że jeszcze w tym miesiącu. Przewiduje się powstanie rozległego wyżu w rosyjskiej części Arktyki. Lód w zachodniej części Morza Karskiego topnieje w tym roku wolniej niż rok temu, ale zmiany w jego wschodniej części są większe. To właśnie przez zbity lód u wejścia do Cieśniny Wilkickiego załoga Lady Dana nie mogła dostać się na wody Morza Łaptiewów. Patrząc na animację, obszar tych wód może być wolny od lodu i dostępny dla żeglugi nawet za 8-10 dni. 

Bardzo możliwe, że Przejście Północno-Zachodnie w tym roku się otworzy. W przeciwieństwie do 2013 roku powstał prześwit po wschodniej stronie Wyspy Banksa, wiodący do Cieśniny McClure'go. Lód obok przylądka Barrow "odrywa się" od wybrzeży Alaski. Stopienie lodu w cieśninach, o ile nie dojdzie do kilkutygodniowego ochłodzenia, jest formalnością. Całkowite otwarcie Przejścia Północno-Zachodniego nastąpi najprawdopodobniej pod koniec sierpnia.

Zasięg lodu w Arktyce w 2014 roku na tle ostatnich lat i wyszczególnienie na okres czerwiec-lipiec (kliknij, aby powiększyć). IARC-JAXA

Zasięg lodu w Arktyce według danych JAXA 12 lipca wyniósł 7,95 mln km² i wciąż pozostaje trzecim najmniejszym w historii pomiarów. Na pierwszym miejscu jest 2011 rok - 7,69 mln km², na drugim 2012 rok - 7,77 mln km². Prawdopodobnie w najbliższych dniach dojdzie do zejścia się na wykresie 2014 roku z 2007 i...2013 rokiem. W tym ostatnim topnienie lodu do 16 lipca było bardzo szybkie. W trzeciej dekadzie lipca w 2013 roku tempo topnienia lodu znacznie zmalało, a okresowo lód nawet przyrastał. W tym roku takiej do takiej sytuacji nie powinno dojść. Nie pojawił się jak dotąd rozległy i trwały niż, jak rok temu. Nie przewiduje się też, by miał się pojawić tzw. PAC (z ang. Persistent Arctic Cyclone - Trwały Arktyczny Niż/Cyklon), przynajmniej w najbliższych dniach. Jest możliwe, że zasięg lodu w Arktyce utrzyma się na trzeciej pozycji nawet do końca lipca. Ale wszystko oczywiście będzie zależeć od warunków pogodowych.

Odchylenia temperatury od normy w wodach Oceanu Arktycznego 12 lipca 2014 roku. NOAA

Temperatura powierzchni wód w Arktyce jest wysoka, szczególnie w Morzu Beauforta. Rok temu anomalia termiczne w tym akwenie były znacznie niższe. Mapa NOAA pokazuje także odchylenia temperatur pod lodem i może dać nam pewną wskazówkę, gdzie pokrywa lodowa zmniejszy swój zasięg występowania. Sytuacja termiczna rzecz jasna ze względu na pogodę oraz ruchy wód pod lodem często ulega zmianom. Dodatnie odchylenia pozostają od wielu dni na Morzu Beauforta i w wodach cieśnin Przejścia Północno-Zachodniego. To oznacza, że znajdujący się tam lód topnieje. Podobna sytuacja ma miejsce w wodach Morza Łaptiewów i Karskiego.

Grubość lodu w Arktyce między 1 a 12 lipca 2014 roku. HYCOM

Animacja Naval Research Laboratory pokazuje, że pokrywa lodowa w Arktyce topnieje na obrzeżach. W wielu tych miejscach lód ma już poniżej metra grubości.

Wschodnia część Morza Karskiego i Cieśnina Wilkickiego, 12 lipca 2014. NASA

Cieśnina Lancastera i Barrowa 12 lipca 2014 roku.

Czapa polarna w Arktyce jest o ponad 1,5 mln km² mniejsza niż w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, choć powierzchnia lodu ze względu na relatywnie dużą koncentrację ma się całkiem dobrze. Topnienie lodu postępuje, a szlaki morskie powoli zaczynają się otwierać. Ten sezon roztopów będzie inny niż poprzedni, możliwe, że będzie bardzo podobny do lat 2010, 2011 i 2007.


Zobacz także:

• Arctic News - lekko przygaszona pochodnia, niedziela, 6 lipca 2014 
• Arctic News - gorączka 2012, ponownie, niedziela, 29 czerwca 2014 Sytuacja pogodowa w Arktyce od 20 czerwca uległa diametralnej zmianie i znacząco się różni od tej z pierwszej połowy miesiąca. W pierwszej połowie czerwca czapa lodowa Arktyki kurczyła się średnio w tempie 50-55 tys. km² na dobę. Od 19 czerwca topnienie lodu znacznie przyspieszyło. Najpierw nad Morze Beauforta wkroczył silny wyż, następnie w centrum Arktyki 27 czerwca zagościł drugi słabszy, ale dość rozległy ośrodek wysokiego ciśnienia. Animacja Wetterzentrale pokazuje zmiany warunków pogodowych w ostatnim tygodniu. Dominacja wyżów i zaciąganie ciepłych mas powietrza wpływa na proces topnienia lodu...

Intensywne roztopy na Grenlandii

Grenlandzkie lodowce intensywnie topnieją. Zarówno w czerwcu, jak i w lipcu topnienie jest zdecydowanie większe niż rok temu. Skala jest mniejsza niż w 2012 roku, ale mimo to jest ogromna. Pomiary prowadzone precyzyjnymi metodami grawimetrii satelitarnej pokazują, że lądolód Grenlandii coraz szybciej traci masę, przyczyniając się do wzrostu poziomu oceanów. 

Zmiany zasięgu topnienia lądolodu na Grenlandii w 2014 roku na tle średniej 2981-2010. NSIDC

Zasięg topnienia lądolodu Grenlandii 9 lipca 2014 roku.

  Dzienny bilans strat/zysków grenlandzkiego lądolodu w przełożeniu na opady w milimetrach. Czerwony kolor oznacza straty, niebieski zyski. Stan na 10 lipca 2014 roku, po prawej mapa średniej z okresu 1990-2011. DMI

Przez większość czasu w czerwcu i teraz w lipcu nad Grenlandią utrzymują się ośrodki wysokiego ciśnienia, a nad wyspę regularnie spływają ciepłe masy powietrza, przez co ostatnio na Grenlandii panują wysokie temperatury. W miejscowości Narsarsuaq na samym południu wyspy, termometry pokazały w cieniu 22^oC. To najwyższa temperatura odnotowana tam w tym roku i jednocześnie jedna z najwyższych w historii pomiarów. Sprzyja to topnieniu, co pokazuje wykres i mapy. Topnienie lodowców ma dużą skalę, pamiętajmy, że jak dotąd świat ocieplił się o 0,8^oC. Szacuje się, że przy wzroście średniej temperatury powierzchni Ziemi o 1°C lód będzie topił się tak długo, aż poziom wody w oceanach podniesie się o kilka metrów, przy wzroście średniej temperatury o 2°C będzie to kilkanaście metrów.

Zachodnia Grenlandia 9 lipca 2014 roku. Zdjęcie NASA

Północno-wschodnia Grenlandia.

Na zdjęciach możemy zobaczyć błękitne plamki. To jeziora z których woda spływa wydrążonymi w lądolodzie kanałami, a następnie już pod lodowcem. W ten sposób woda podtapia lądolód od spodu, jednocześnie działając jak smar. Z tego powodu tempo utraty masy lądolodu jest coraz szybsze.


Zobacz także:

• Grenlandia na gorąco, środa, 18 czerwca 2014 Na Grenlandii zrobiło się gorąco. Od kilku dni notuje się tam temperatury powyżej normy wieloletniej. W miejscowości Kangerlussuaq, na zachodnich wybrzeżach Grenlandii, temperatura 15 czerwca wzrosła do 23^oC. Rekord nie został pobity, ale temperatury na niemal całej Grenlandii były i wciąż są za wysokie. Ciepło, oraz wysokie ciśnienie (małe, lub brak zachmurzenia) odbija się na topnieniu lądolodu...
•  Topnienie lądolodu na Grenlandii, wtorek, 11 czerwca 2013

Szybkie topnienie na trzecim miejscu

W prawie całej Arktyce temperatury oscylują w okolicy 0 do +1^oC, a nad lądami są znacznie wyższe, co pokazuje mapa temperatur dla 10 lipca. Ciśnienie w Arktyce spada, ale ciepło wciąż dociera nad Ocean Arktyczny. Ujemna Oscylacja Arktyczna tylko nieznacznie spowalnia utratę lodu. Z tego powodu zasięg lodu arktycznego znajduje się w czołówce rekordowych lat, plasując się na trzecim miejscu.

Zasięg arktycznego lodu morskiego 9 lipca 2014 roku. Uni Bremen, AMSR2

Czapa lodowa topnieje z prędkością nieco ponad 90 tys. km² na dobę, nieznacznie wolniej niż w 2012 roku. Dodajmy jednak, że wtedy dominował dodatni indeks AO, teraz jest inaczej. Zmiany w zasięgu lodu są duże, co pokazuje animacja obok (kliknij na obrazek, aby powiększyć), przedstawiająca porównanie zasięgu czapy polarnej między 5 a 9 lipca. Granica lodu morskiego zaczyna odrywać się od wybrzeży zachodniej Alaski, co można zobaczyć na zdjęciu satelitarnym poniżej. Toteż jest to znak, że Przejście Północno-Zachodnie po raz kolejny zostanie otwarte pod koniec sierpnia. Powiększa się wyrwa na Morzu Łaptiewów, powoli wkraczając na obszar wód Basenu Arktycznego (Morze Arktyczne). Przesuwa się także granica lodu na Morzu Czukockim i Wschodniosyberyjskim. Znacznie wolniej niż w 2007 roku, ale znacznie szybciej niż rok temu, a nawet szybciej niż w 2012 roku.

Zasięg lodu w Arktyce dla lipca w 2014 na tle ostatnich lat. Dane IARC-JAXA

Czapa lodowa jest teraz trzecią najmniejszą w historii pomiarów. Według pomiaru JAXA 9 lipca zasięg lodu wyniósł 8,24 mln km² i był o 0,13 mln km² większy niż w 2012 roku. To niewiele. Jeśli tempo topnienia utrzyma się na niezmienionym poziomie, to trzecie miejsce zostanie utrzymane. Jeśli nie dojdzie do spowolnienia między 12 a 15 lipca tak jak miało to miejsce w 2012 roku, to możliwe, że czapa lodowa wejdzie na drugie miejsce; przebijając legendarny 2012 rok, kiedy padł historyczny rekord. O ile ujemna Oscylacja Arktyczna nie wzmocni się, bo obecnie odczyt nie pokazuje wysokiej wartości.

Temperatury powierzchniowe wód są dość wysokie, choć nie tak, jak miało to miejsce w 2012 roku, szczególnie w przypadku Morza Karskiego i Beauforta. Sytuacja jest jednak zupełnie inna niż w 2013 roku.  

Przejście Północno-Zachodnie na granicy wód Morza Beauforta i Czukockiego zaczyna się otwierać, 9 lipca 2014 roku, kliknij na zdjęcie, by zobaczyć w dużej rozdzielczości. NASA

Topniejący lód na Morzu Wschodniosyberyjskim, kliknij na zdjęcie, by zobaczyć w dużej rozdzielczości. NASA

Zasięg lodu w Arktyce jest na trzecim miejscu, brak dipola nie przyspiesza jego utraty jak w 2007 czy 2012 roku. Sama ilość lodu z kolei ma się dobrze (na tle ostatnich paru lat). Ujemna AO nie zniknie prędko, ale proces topnienia na obecnym poziomie utrzyma się, gdyż nie przewiduje się, by w Arktyce miał powstać rozległy i trwały niż baryczny, jak w 2013 roku. Nad większością obszarów Oceanu Arktycznego ciśnienie będzie przekraczać 1000 hPa, co oznacza, że nie będzie tak pochmurno jak rok temu. Do tego wciąż będą docierać ciepłe masy powietrza. Trzecia pozycja dla czapy lodowej może się więc utrzymać.

Zobacz także:

• Czyste niebo nad Arktyką, piątek, 12 lipca 2013  Potężny wyż wciąż dostojnie rozpościera się między Ameryką Północną, a wschodnią częścią Rosji. W jego wnętrzu, 11 lipca ciśnienie wynosiło 1030 hPa. Dzisiaj zmalało, a wyż ma nieco osłabnąć, ale i tak przynajmniej przez kilka dni będzie znajdować się mniej więcej w tym samym miejscu....