Arctic News - nic nie jest do końca pewne

Prawie cały lipiec tego roku był miesiącem szybkiego topnienia pokrywy lodowej Oceanu Arktycznego. Powolne roztopy w czerwcu mogły stać się zapowiedzią powtórki z dwóch ostatnich lat. Ale szybkie topnienie w lipcu zaczęło rozwiewać takie prognozy. Zasięg lodu wciąż jest duży na tle ostatnich lat, ale owe zaległości są nadrabiane. W Arktyce zrobiło się chłodniej, szczególnie nad Morzem Beauforta i częścią Basenu Arktycznego. To jednak nie oznacza dużego spadku tempa topnienia, a przynajmniej na razie. Tam gdzie nie ma lodu, woda jest nagrzana.  Z kolei silny wiatr mieszając wodę niweluje czynnik, jakim jest wychładzanie się powierzchni wód z powodu dużego zachmurzenia. 

 Zasięg i koncentracja arktycznego lodu morskiego. AMSR2 Uni Bremen

Tempo topnienia lodu w trzeciej dekadzie lipca było dość szybkie, więc zmiany w Arktyce są bardzo wyraźne. Otworzyło się Przejście Północno-Wschodnie, Szybko topił się lód na Morzu Wschodniosyberyjskim i Łaptiewów, co jest groźne ze względu na płytko zalegające hydratu metanu. 25 kwietnia 2015 roku odnotowane bardzo wysokie stężenie metanu wynoszące 2845 ppb (2,845 ppm).  W ogóle w 2015 roku wiele stacji pomiarowych zanotowało wysokie odczyty tego gazu. 

Zmiany zasięgu arktycznego lodu morskiego między 18 a 30 lipca 2015 roku. Kliknij, aby powiększyć.

Animacja pokazuje, że czapa polarna w mniejszym lub w większym stopniu cofała się praktycznie wszędzie. Za wyjątkiem Morza Beauforta. Dipol arktyczny zanikł 25 lipca, ale spadek zasięgu lodu spowolnił tylko nieznaczne. Silne wiatry związane z niżem barycznym nad Morzem Beauforta rozdrabniają krę lodową. Prawdopodobieństwo otwarcia Przejścia Północno-Zachodniego jest wysokie, ale dojdzie do tego raczej pod koniec sierpnia.  

Powierzchnia lodu w Arktyce w 2015 roku na tle wybranych lat. Cryosphere Today

Tym razem zamiast ogólnej mapy NSIDC pokazana jest mapa Cryosphere Today. Dane są interesujące. W roku 2013 i 2014 pod koniec lipca miało miejsce silne spowolnienie spadku powierzchni lodu. W tym roku tego nie ma, przynajmniej na razie. Powierzchnia lodu 29 lipca wyniosła 4,531 mln km², z kolei tego samego dnia w 2013 roku 4,856 mln km², a w 2014 roku znacznie więcej, bo 5,188 mln km².

Zasięg arktycznego lodu morskiego w 2015 roku na tle wybranych lat, poniżej dokładniejsze wyszczególnienie. NSIDC

30 lipca zasięg arktycznego lodu morskiego według NSIDC wyniósł 7,15 mln km² tyle samo co w 2009 roku. Jest też piąty najmniejszy w historii pomiarów zasięg ex aequo z 2009 i 2010 rokiem. Za kilka dni być może pokrywa lodowa będzie czwartą najmniejszą, a jeśli nie, to w tyle znajdzie się rok 2013. 30 lipca 2013 roku zasięg lodu liczył 7,09 mln km², a tempo jego spadku pod koniec lipca było wolniejsze niż w tym roku, i było powolne także w sierpniu. Rekordzistą jest rok 2012. Od 29 lipca aż do końca sezonu topnienia czapa polarna była rekordowo niskich rozmiarów. 

Prognozy na najbliższe dni sugerują, że tempo spadku zasięgu lodu może zwolnić. Możliwe, że będzie podobna fluktuacja co w 2013 i 2014 roku. Nie wiadomo jednak, czy na pewno. Warto zwrócić uwagę na rok 2008, kiedy to po 20 sierpnia topnienie przyspieszyło, podczas gdy w 2013 i 2014 roku pozostawało bez zmian. Podobnie było w 2011 roku, gdzie tempo spadku przyspieszyło 5 sierpnia.  Pierwsze dni sierpnia będą zimne, nie będzie też dipola arktycznego, co nie znaczy, że dojdzie do powtórki z dwóch ostatnich lat. Wolne od lodu wody się bardziej nagrzane niż rok temu, ich udział jest także większy, co pokazuje poniższe zestawienie.

Odchylenia temperatur powierzchni wód w Arktyce 31 lipca 2014 i 2015 roku. DMI

Sytuacja nie jest tak dramatyczna, jak w 2007, czy w 2012 roku. Niemniej jednak stopień nagrzania się wód w tym roku jest większy niż w 2014, czy 2013 roku. 19 lipca 2015 roku temperatura powierzchni morza u zachodnich wybrzeży Alaski wynosiła aż 19°C. Warto dodać, że nie tylko w Arktyce, ale i na całej planecie temperatury powierzchni oceanów i mórz rosną. Co ważne, temperatura powierzchni wód nie jest jedynym wyznacznikiem tempa ocieplającego się klimatu. W grę wchodzi także wzrost ilości energii cieplnej w głębinach oceanów. 

Porównanie grubości lodu w Arktyce dla 30 lipca 2015 i 2014 roku. HYCOM

Jako że dipol arktyczny zanikł, to tempo spadku ilości i grubości lodu ulegnie zmniejszeniu. Dane HYCOM pokazują, że rozmieszczenie lodu jest mniej korzystne w tym roku niż w ubiegłym. Oczywiście dane PIOMAS pokażą, jak wygląda dokładnie sytuacja.

Zmiany grubości lodu w lipcu 2015 roku. HYCOM

Animacja pokazuje zmiany grubości lodu w lipcu. Jeszcze na początku lipca na Morzu Beauforta znajdował się gruby na niemal trzy metry lód. Teraz lód ten ma mniej niż dwa metry, a w wielu miejscach tylko kilkadziesiąt centymetrów grubości. Do końca sezonu topnienia zostało jeszcze nieco ponad miesiąc, więc do tego czasu zmiany w grubości pokrywy lodowej będą jeszcze większe.

Odchylenia temperatury od średniej 1981-2010 na półkuli północnej. NOAA/NCAR

Temperatura w Arktyce w okresie 19-29 lipca była wysoka. Co ciekawe, w tym samym okresie w 2012 roku było chłodniej. Jednak większa była wtedy powierzchnia nagrzanych wód niż ma to miejsce teraz. 

Dryfująca kra lodowa na Morzu Beauforta 30 lipca 2015 roku. Zdjęcie Terra-Modis, NASA

Pokrywa lodowa Arktyki 30 lipca 2015 roku. W dole widoczny Svalbard, wyżej Ziemia Franciszka Józefa i wyspy Ziemi Północnej. Zdjęcie NASA

Nad Morzem Beauforta znajduje się płytki niż, który nie przynosi całkowitego zachmurzenia, co pokazuje pierwsze zdjęcie. Niż jednak w towarzystwie silnego wyżu tworzy duży gradient ciśnień, a tym samym silny wiatr. Wiatr sprawia, że lód dryfuje, a im cięższy lód, tym bardziej pęka i kruszy się. Tam gdzie występuje spory obszar wód, powstają fale morskie, które także ingerują w lód. Dlatego też niska temperatura (około -0,5°C) nie wpłynie znacząco na spowolnienie topnienia lodu. Mapa poniżej pokazuje prognozowane temperatury w Arktyce na 4 sierpnia i układ wiatrów.

Wiatr zwiększy swoją siłę nad Morzem Beauforta i częścią Basenu Arktycznego. Będzie to miało wpływ na znajdujący się tam lód. Do tego temperatury nie spadną, będą utrzymywać się w okolicy -0,5°C. Dojdzie nawet do wzrostu temperatur w pobliżu Wyspy Ellesmere'a i środkowej części Oceanu Arktycznego. Czy dojdzie do powtórzenia sytuacji z przełomu lipca i sierpnia w latach 2013/14 obecnie? Raczej nie. Może dojść do spowolnienia tempa topnienia lodu, ale nie tak  jak miało to miejsce w dwóch ostatnich latach. Długofalowe prognozy ECMWF zakładają, że warunki dla topnienia nie będą zbytnio dobre, a możliwy jest nawet powrót dipola arktycznego między 10 a 15 sierpnia, a przynajmniej transportu lodu przez Cieśninę Frama. Ale to tylko odległe prognozy. Trzeba także wziąć pod uwagę to, kiedy sezon topnienia się zakończy, i jakie będą warunki dla roztopów w drugiej połowie sierpnia i na początku września.


Zobacz także:

• Arctic News - roztopy się nasilają, niedziela, 19 lipca 2015
• Arctic News - powolne przyspieszenie roztopów, piątek, 10 lipca 2015 
• Arctic News - powolne topnienie w cieniu upałów, środa, 1 lipca 2015 Ostatnia dekada czerwca nie była ciepła w Arktyce. Nie było także warunków pogodowych sprzyjającym szybkim roztopom w Arktyce. Mimo to czapa polarna topiła się w tempie około 50 tys. km² na dobę. Zaszły także kolejne zmiany w grubości lodu, co niżej pokazuje animacja HYCOM. Rekordowe topnienie lodu jest tego lata mało prawdopodobne, co nie znaczy, że w ogóle do tego nie dojdzie.